Mímir - 01.05.1980, Side 67

svipaða stöðu en láta þá bregðast við á ólíkan
hátt. Þetta kemur fram í andstæðum:
tvenns konar vináttu
tvenns konar hjónabandi
tvenns lconar afstöðu til ættarskyldunnar.
I sögunni er teflt fram mismun milli ætt-
arskyldu og einstaklingshyggju og jafnframt
sýnt hvert stefnir, þegar ættarskyldunni —
hefndarskyldunni — er framfylgt út í ystu æs-
ar. En harmleikur Gísla ætti einkum að fel-
ast í því að hann sjálfur í þessari viðleitni
sinni verður valdur að eyðingu ættarinnar.
I ættarþjóðfélagi átti einstaklingurinn að
lúta reglum fjölskyldunnar, og ástarsambönd
sem ekki þjónuðu heildarhag ættarinnar voru
óæskileg. TB skoðar vandamál einstaklings-
ins gagnvart heildinni í Ijósi þeirra þjóðfé-
lagslegu breytinga sem hann telur að hafi
átt sér stað á sögu- og ritunartímanum. Þeg-
ar gildandi reglur ættarsamfélagsins eru
komnar í mótsögn við breyttar félagslegar að-
stæður veldur það röskun.
TB er ekki eins afdráttarlaus og AH í
afstöðu sinni til sektar Þorkels/sakleysi Þor-
gríms, en segir:
Den kriminalistiske diskussion: hvem
myrdede Vestein? er ikke afsluttet med
Anne Holtsmarks detektivarbejde. Der er
senere forskere som har modsagt hende
(se Andersson, 1969). Sá meget stár dog
nok fast at Torkel er dybt impliceret i
mordet, hvadenten han har udfort det med
egen hánd eller gennem Torgrim.12
Dag Strömbáck notast við fílólógiska og
sögulega aðferð við greiningu sína. Hann
segist eiga erfitt með að sniðganga lengri
gerðina, en þar segir:
En Þorgrímr Freysgoði fór síðan til
verksins ov vá Véstein, eptir því sem áðr
var sagt.13
Strömbáck leggur mest traust á Eyrbyggju
sem heimild, en þar segir í 12. kafla:
Þorgrímr drap Véstein Vésteinsson at
haustboði í Haukadal. En annat haust ept-
ir, þá er Þorgrímr var hálfþrítugr sem
faðir hans, þá drap Gísli, mágr hans, hann
at haustboði á Sæbóli.
Að mati DS ætti heimildin að vera traust,
því Þorgrímur var faðir Snorra goða, og
Sturlungar væru líklegir til að varðveita rétt-
ar upplýsingar um eigin ætt.14
TÚLKUN CLAIRBORNE W. THOMPSON
Það er álit Andersson að ekki verði ráðið
af sögunni hver morðingi Vésteins var. Þessu
er Clairborne W. Thompson ekki sammála
og telur sig hafa ráðið „morðgátunaV1
Hann styðst við drauma Gísla og þá vísu,
er hann æva skyldi kveðið hafa:
Teina sá ek í túni
tálgríms vinar fálu,
Gauts jaess er geig um veittak
gunnbliks, þá <a> miklu.
Nú hefir gnýstærir geira
grímu Þrótt um sóttan,
þann lét lundr um lendan
landkostaðar branda. (18. kafli).
Eg sá teinunga sprottna upp úr mjög
svo þiðnuðum haugi Þorgríms, mannsins,
sem ég veitti fjörtjón. Eg hef vegið Þor-
grím og veitt þeim landgjarna manni jörð16
Gísli var berdreyminn og hann dreymdi
illa tvær nætur í röð fyrir vígi Vésteins.
..Draum dreymði mik“, segir Gísli, ,,í
fyrri nótt ok svá í nótt, en þó vil ek ekki
á kveða, hverr vígit hefir unnit, en á hitt
horfir um draumana. Þat dreymði mik
hina fyrri nótt, at af einum bæ hrokðist
höggormr olc hioggi Véstein til bana. En
hina síðari nótt dreymði mik, at vargr
rynni af sama bæ og biti Véstein til
bana . . “ (14. kafli).
65