Mímir - 01.04.1986, Page 11

aða sterkum áhersluorðum — ofar skáldskap-
armiðinu sem er ummyndun veruleikans í
skáldlegum tilgangi; í þessu sambandi má td.
benda á ljóð Birgis Silfur hafsins. Fleiri skáld
fjalla um svipað efni en gera þó skáldskapar-
miðinu nokkru hærra undir höfði þótt vissu-
Iega gnauði vindar próletarismans víða í inn-
viðum ljóðanna. Marxismi og sósíalismi eru
því ekki síst það sem knýr skáldin til yrkinga,
andi stúdentahreyfingarinnar er á sveimi og í
þeim anda býður Pétur Gunnarsson einn
skálda uppá beina lausn í ljóði;
tegundin sameinist um framleiðslutækin
jörðin er tæki til fullkontnunar!
(PG: Splunkunýrdagur, bls. 92).
Af þeim kveðskap sent hér er hafður til
hliðsjónar má marka amk. þrennt um afstöðu
skáldanna til ljóðsins; í fyrsta lagi að það eigi
að taka fyrir „ídentítet" hinnar nýu skálda-
kynslóðar einsog Einar Már kemst að orði í
áðurnefndu blaðaviðlali; tilgangur þess er möo.
að tjá lífsviðhorf hennar og heimsmynd sem
hvorttveggja á sér rætur í nýu umhverfi og ný-
um tíma, mettuðum sígarettureyk, dópi, rokki,
hávaða, hraða, skrumi osfrv. (sbr. heimsókn
Einars Más); í öðru lagi er ljóðið lausn frá „hel-
víti neysluskyldunnar, sljóleika margtuggunnar
og eitri dagblaðasúpunnar“ einsog Sigurður
Pálsson segir í Á hringvegi Ijóðsins — og í
þriðja lagi á ljóðið samkvæmt Birgi Svan að
vera vopn í baráttunni við auðvaldið (sbr.
Fjöður \ Nætursöltuðum ljóðum). Markmið
ljóðsins er mismunandi í augum þessara skálda
einsog sjá má en sameiginlegt er þeim þó að
vilja endurnýa það og laga að aðstæðum síns
tíma. Málið er bara að sínum augum lítur hver
silfrið. Sem betur fer.
Ljóðmálfar
Eitt helsta einkenni á ljóðum ungskáldanna
er einfaldleiki; ljóðin eru öllu jöfnu auðskilin
bæði hvað varðar myndmál og innihald. Þau
eru oft á tíðum löng og útleitin, ein hugmynd
tekur við af annarri og tengslin milli þeirra eru
ekki alltaf föst; ekki er síður algengt að skáldin
grípi til útskýringa eða frásagna í því skyni að
greiða Ieið Ijóðsins til lesandans. Þessi atriði
eru þó að sjálfsögðu ekki algild — hvorki fyrir
heildina eða einstök skáld. Reyndar er ekkert
skáldanna dæmigert fyrir tímabilið — og enn
segi ég sem betur fer, því fátt er Ieiðinlegra en
dæmigert skáld. En þótt mörg Ijóð þeirra séu
vissulega stutt er varla hægt að skilgreina slíkt
sem viðleitni til samþjöppunar í máli einsog
víða verður vart hjá skáldum kynslóðanna á
undan. Maður þarf td. ekki að eiga von á að
rekast á ljóð af gerðinni „hom skugga/skuggi
horns“ hjá ungskáldunum. Séu ljóðin stutt er
yfirleitt um að ræða framsetningu einfaldrar
hugmyndar eða fullyrðingar;
maðurinn er jafnóðum
maðurinn er hér .. .
(PG: Splunkunýr dagur, bls. 83)
eða:
einhvern veginn finnst mér að allir
skrifstofumenn hljóti að heita snorri
(EMG: Er nokkur í
kórónafötum . .., bls. 15).
Ljóð ungskáldanna komast þannig einna
næst því að kallast „opin“; það er fátt — og oft
ekkert — sem torveldar skilning lesandans.
Efnið er líka tíðum sótt í hversdagsleikann og
tjáð nreð hversdagslegum orðum. Þetta er
raunar mjög í anda þeirra Matthíasar Johanne-
sens og Jóhanns Hjálmarssonar. Þó bregður
stöku sinnum fyrir efnivið úr eldri þjóðmenn-
ingu. — ss. þjóðsögum — en í slíkum tilvikum
er skírskotunin til nútímans sjaldan hulin:
Djákninn fórá Faxa,
en fann nú ábyrgð vaxa:
— Eftirá að hyggja,
ég ætla fyrst að byggja.
(ÞE: Erindi, bls. 65).
Vísanir er all víða að finna hjá ungskáldunum;
oftast er um að ræða vísun í alþekkt fyrirbæri,
eitthvað sem er „eign alþjóðar" ef svo má segja,
gjarna beitt til að kalla fram ákveðna stemm-
ingu eða gefa til kynna aðstæður sem allir ættu
að þekkja: