Bændablaðið - 16.05.2024, Blaðsíða 4

4 Fréttir Bændablaðið | Fimmtudagur 16. maí 2024
ÍSLENSKA
ÁBURÐARFJÖLSKYLDAN
FÆST Í VERSLUNUM UM LAND ALLT!
Bændur á Vesturlandi telja jafn-
ræðis ekki hafa verið gætt þegar
Matvælastofnun (MAST) sektaði
þá fyrir að hafa ekki tryggt
nautgripum sínum lögmæta útivist
á grónu landi sumarið 2023.
Matvælaráðuneytið hefur staðfest
þá ákvörðun með úrskurði sem birtist
16. apríl, en bændurnir andmæltu
ákvörðun MAST um álagningu
stjórnvaldssektar og sendu erindi til
ráðuneytisins. MAST hugðist fyrst
sekta bændurna um 580.000 krónur,
en upphæðin var lækkuð niður í
350.000 krónur.
Í andmælabréfi sem bændurnir
sendu MAST kom fram að þar sem
einungis þrjú af fimmtíu og átta
kúabúum í suðvesturumdæmi hafi
verið sektuð fyrir sama brot hljóti
eftirlit stofnunarinnar ekki að vera
í lagi. Ef allir bændur á svæðinu
sem ekki settu kýrnar út umrætt
sumar hefðu fengið sekt hefðu þau
að öllum líkindum ekki gert neitt í
málinu. Þeim sé hins vegar misboðið
þar sem búum sé mismunað og
jafnræðis ekki gætt.
Í svari við fyrirspurn til
MAST kemur fram að álagðar
stjórnvaldssektir stofnunarinnar
varðandi brot á útivist nautgripa eru
fjórar frá árinu 2022. Allar voru þær í
suðvesturumdæmi Matvælastofnunar,
sem nær frá sunnanverðu Reykjanesi
til norðanverðs Snæfellsness.
Óhagstætt tíðarfar
Bændurnir benda á að langvarandi
rigningatíð hafi verið í byrjun sumars
sem hafi verið fylgt af linnulausum
þurrkum. Aðstæður til beitar og
heyöflunar hafi því verið sérlega
óhagstæðar og töldu bændurnir ekki
mikla dýravelferð felast í því að setja
hánytja mjólkurkýr út á brennda
mela. Ákvörðunin um að setja
mjólkurkýrnar ekki út hafi ekki verið
tekin af léttúð og það sé ekki stefna að
halda gripum inni allt sumarið.
Bændurnir gera jafnframt athuga-
semd við framferði eftirlitsmanns
MAST sem hafi leyft sér að hefja
umræðu um málið við einn af
rekstraraðilum búsins í Kaupfélagi
Borgfirðinga. Það séu ófagleg
vinnubrögð hjá stofnun eins og
MAST sem fari með viðkvæm mál.
Í kvörtun sinni benda bændurnir
á að miðað við tímasetningu
eftirlitsins sem átti sér stað í lok
ágúst og að í umsögninni sem fylgdi
kærunni hafi verið tekið fram að
brotið hafi þá verið fullframið hafi
mátt skilja það svo að ekki hafi verið
stefnt að því að gæta meðalhófs
og gefa bændunum færi á að gera
úrbætur.
Krafa um átta vikna útivist
Í úrskurði matvælaráðuneytisins
er bent á að MAST hafi byggt
sína ákvörðun á því að bændurnir
„hafi brotið gegn ákvæðum laga
nr. 55/2013 og reglugerðar nr.
1065/2014 þar sem kveðið er á um
að umráðamenn kúa skuli tryggja
skepnum sínum lágmarksbeit á
grónu landi“. Í reglugerðinni komi
fram að naut- gripir skuli vera settir
á beit í minnst átta vikur á tímabilinu
frá 15. maí til 15. október ár hvert.
Ekki hafi verið hægt að sýna fram
á nein ummerki um útivist nautgripa
á umræddu búi þar sem geldkýr
og kvígur hafi verið settar upp á
kerru og keyrðar í úthaga á meðan
mjólkurkýrnar voru hafðar inni í
fjósi. Þá hafi bústjóri viðurkennt
fyrir eftirlitsmanni að kýrnar hafi
ekki verið settar út.
Ráðuneytið telur að MAST
hafi verið heimilt að leggja stjórn-
valdssekt á bændurna. Stofnunin
hafi byggt ákvörðun sína og mat á
hvort lágmarksútivist hafi verið sinnt
á eftirlitsheimsóknum, ummerkjum
á vettvangi og ábendingum ásamt
því sem játning hafi legið fyrir frá
bústjóra. Stjórnvaldsákvarðanir séu
kæranlegar en athugasemdum um
framferði eftirlitsmanna skuli beina
til forstöðumanns MAST. /ál
Bændur hafa fimm mánuði til að uppfylla kröfu um átta vikna útivist nautgripa
á ári hverju. Mynd tengist frétt ekki beint. Mynd / ál
Matvælastofnun:
Stjórnvaldssekt staðfest
– Útivist mjólkurkúa ekki sinnt
Norðurland:
Vorverkum bænda seinkar
– Almennt ekki búist við miklu kali þótt veturinn hafi verið kaldur
Veturinn sem leið var sá kaldasti
frá vetrinum 1998 til 1999,
samkvæmt tíðindum Veðurstofu
Íslands.
Kaldast hefur verið á norðanverðu
landinu og hafa eftirhreytur vetrarins
teygt sig þar inn í byrjun sumars
sem hefur orðið þess valdandi
að vorverkum bænda seinkar
víðast hvar. Sigurgeir Hreinsson,
framkvæmdastjóri Búnaðar-
sambands Eyjafjarðar, segir að
fyrir flesta bændur á svæðinu sé
vorkoman köld, sein og til leiðinda
– ekkert verra en það.
„Þeir eru svona að skríða af stað
í jarðvinnslu en hafa verið að keyra
skít. Það er enn þá dálítið mikið frost
í jörðu víða en það er þó það langt
niður á klakann að menn eru svona
við það að fara af stað.“
Óvissa með Svarfarðardal
„Í flestum sveitum verða túnin
örugglega bara í lagi, en eins og ég
segi, sein af stað vegna kulda ofan
frá og neðan á meðan hér eru enn
kaldar nætur og almennt svalt. En
engin skelfing, en víða óvissa enn
þá um hvenær hægt verður að sá
korni,“ segir Sigurgeir.
„En svo bíður maður í svolítilli
óvissu eins og með Dalvíkurbyggðina
og Svarfaðardalinn sérstaklega. Þar
er búið að vera svo lengi klaki að
bændur hafa átt von á því að þar verði
umtalsvert kal í túnum. En ég fór nú
þar um sveitir á dögunum og maður
fann hvergi þessa rotnunarlykt sem
fylgir oft kalinu, þannig að ég veit
ekki alveg hvað segja skal um það.
En það kæmi verulega á óvart ef ekki
yrði umtalsvert kal þar.“
Lítil kalhætta í Eyjafirði
Sigurgeir telur ekki mikla hættu
á kali á öðrum svæðum í hans
umdæmi og nálægum sveitum.
„Hér í Eyjafirðinum og í Suður-
Þingeyjarsýslu þar sem ég þekki
til komu svell það seint að þar á
ekki að vera kalhætta nema að litlu
leyti. Gamla þumalputtareglan segir
að ef gras er undir svelli í 90 til
100 daga samfellt þá sé umtalsverð
hætta á kali.
Svo eru ýmsar aðstæður sem
geta haft áhrif til góðs eða ills. Til
dæmis hefur verið talað um að ef
svell er mjög glært og sólin skín í
gegn, að það sé mjög óheppilegt
því birtan ýti undir að grasið fari
af stað undir svellinu. Eins ef það
eru göt á svellinu, þá dreifist loftið
undir og getur hjálpað til.“
Enga rotnunarlykt að finna
Sigurgeir segir að rotnunarlykt sé
ákveðin vísbending um að kal sé
að finna í túnum. „Nú hagar því
þannig til í Svarfaðardal að það er
komið langt fram úr þessum tíma
sem talað er um, en samt var ekki
þessa rotnunarlykt að finna þegar
ég var þar nýlega á ferð þannig að
það er dálítið erfitt að segja til um
það hvernig staðan er þar.
En almennt má segja að vorverk
bænda verði eitthvað þyngri og
erfiðari vegna kuldans og klaka í
jörðu, án þess að það komi verulega
að sök. Undanfarin flest ár hafa
menn getað sett út lambfé á beit
svona jafnóðum og menn hafa
viljað, en nú er varla hægt að tala
um að það sé komin nokkur beit
neins staðar enn þá.
Það eru rétt einstaka blettir í skjóli
orðnir grænir. Þó sé ég hérna handan
fjarðarins á Svalbarðsströndinni að
það er að byrja að koma vottur af
grænum litatóni. Ef það hlýnar,
eins og spáir um helgina, þá hlýtur
þetta nú að fara að koma,“ sagði
Sigurgeir þegar rætt var við hann á
miðvikudaginn í síðustu viku.
/smh
Svarfaðardalurinn 5. maí. Mynd / Sigurgeir Hreinsson
Sigurgeir Hreinsson. Mynd /mþþ
Matvælastofnun (MAST) hefur
þrisvar sinnum á þessu ári lagt
stjórnvaldssekt á svínasláturhús
á Suðvesturlandi. Sektirnar nema
samtals 450.000 krónum.
Þann 1. mars tilkynnti MAST
að það hafi lagt 160.000 kr.
stjórnvaldssekt á sláturhús á
Suðvesturlandi vegna þess að
fótbrotinn grís lá yfir heila helgi í
sláturrétt áður en honum var slátrað.
„Grísinn mun hafa fótbrotnað í
flutningi til sláturhússins. Samkvæmt
reglum hefði átt að slátra honum strax
við móttöku,“ segir í tilkynningu
MAST.
Einnig er sagt frá því í sömu
tilkynningu að sláturhús á Suðvestur-
landi hafi brotið dýravelferðarlög
þegar grís var vegna mistaka ekki
sviptur meðvitund fyrir aflífun.
Stjórnvaldssekt sú nam 145.000
krónum. Í apríl tilkynnti svo MAST að
í mars hafi sláturhús á Suðvesturlandi
verið sektað um 145.000 kr. vegna
fráviks við aflífun á grís.
Fjögur sláturhús slátra svínum
á Íslandi. Það eru B. Jensen og
Norðlenska á Akureyri, Stjörnugrís á
Kjalarnesi og SS á Selfossi. Sláturhús
Stjörnugríss á Kjalarnesi er það eina
sem tilheyrir Suðvesturumdæmi
samkvæmt upplýsingum frá
Matvælastofnun. /ghp
Sama sláturhús
sektað þrisvar
Svín í eldi. Mynd / ghp