Bændablaðið - 16.05.2024, Blaðsíða 53

53SkoðunBændablaðið | Fimmtudagur 16. maí 2024
Árið 2011 var Viðey eða Minna-
núpshólmi í Þjórsá friðuð.
Eyjan er rúmir þrír hektarar að
stærð, afar gróin og falleg á að
líta. Í eyjunni hafa fundist yfir
70 gróðurtegundir, þar af tvær
sjaldgæfar á landsvísu.
Þetta er ekki
það eina sem gerir
Viðey einstaka,
heldur veitir
straumþung Þjórsá
eyjunni mikilvæga
umgjörð og hefur
séð til þess að
flóra eyjunnar
er lítt snortin af
áhrifum manns og
dýra. Slíkt er mikilvæg auðlind enda
markmið með friðlýsingu hennar að
vernda náttúrulegan, lítt snortinn og
gróskumikinn birkiskóg eyjarinnar
með öllu því lífríki sem honum fylgir.
Lífbreytileiki eyjunnar hefur einstakt
vísinda- og fræðslugildi sem okkur
ber að vernda og líta á sem auðlind í
þeirri óráðsíu og rányrkju sem frekari
virkjunarhugmyndir í Þjórsá eru.
Samkvæmt verndarmarkmiðum
náttúruverndarlaga á að vernda
vatnsfarvegi og landslag sem
er sérstætt eða fágætt vegna
fagurfræðilegs og/eða menningarlegs
gildis. Nú þegar eru sjö virkjanir
í Þjórsár- og Tungnaársvæðinu
(Búrfellsvirkjun 1966, Sigalda
1978, Hrauneyjarfossvirkjun 1981,
Sultartangastöð 1999, Vatnsfellsstöð
2001, Búðarhálsstöð 2014,
Búrfellsstöð II 2018) og þykir mörgum
það feikinóg. Enda voru hugmyndir
um Holtavirkjun og Urriðafossvirkjun
færðar yfir í biðflokk og illskiljanlegt
hvers vegna Hvammsvirkjun fékk
ekki að fylgja með. Ef af virkjun yrði
færi 55 ferkílómetra svæði rétt fyrir
ofan Viðey undir virkjunarmannvirki
sem yrði vel sýnilegt og um leið
óafturkræft inngrip í náttúrulegt
landslag svæðisins. Þjórsá með
sínum vatnsflaumi hefur hlíft
eyjunni við ágangi og stendur Viðey
nú sem mikilvægur minnisvarði um
gróðurfar fyrr á öldum. Með virkjun
mun eyjan verða opin fyrir ágangi
dýra og birkiskógurinn og lífríkið
allt í hættu. Líkt og segir í 55. grein
laga um náttúruvernd (nr 60/2013) er
óheimilt að nýta svæði sem friðlýst
eru samkvæmt þessari grein til
orkuframleiðslu og allar framkvæmdir
sem raskað geta viðkomandi
vatnakerfi séu bannaðar. Þess utan
yrði þessi virkjunarframkvæmd
dýr og afllítill kostur þegar upp
er staðið, svo hugmyndin er í raun
afleit og óskiljanlegt hvers vegna
fleiri vatnsaflsvirkjanir í Þjórsá eru á
dagskrá. Víst er að Hvammsvirkjun,
með öllu því raski sem byggingu
hennar fylgdi, myndi valda miklum
umhverfisskaða og yrði í raun
manngerðar náttúruhamfarir sem
hefðu gríðarleg neikvæð áhrif á
samfélagið. Nærsamfélagið hefur talað
skýrt gegn þessum áformum og lýst
yfir andstöðu sinni á ýmsan hátt enda
auðséð að 4 km² lón með stíflugörðum
muni hafa neikvæð áhrif á líf og störf
heimafólks, atvinnuuppbyggingu og
ferðaþjónustu og er í bága við þau
samfélagslegu viðhorf sem eru í
nærsamfélagi Þjórsár.
Í þingsályktun um áætlun um
vernd og orkunýtingu landsvæða
er áréttað að tryggt sé að þar sem
talið er að finna megi virkjunarkosti
verði ákvarðanataka að vera
byggð á langtíma sjónarmiðum,
heildstæðu hagsmunamati með
tilliti til verndargildis náttúru,
menningarsögulegra minja og annarra
gilda er varðar þjóðarhag, vernd og
sjálfbæra þróun. Hvammsvirkjun er
afar umdeild og mörg sem vilja að
náttúran fái að njóta vafans og hætt
verði við óafturkræf og eyðileggjandi
náttúruspjöll sem framkvæmd
hennar myndi sannarlega valda
enda margt sem hefur breyst hvað
varðar náttúruvernd, atvinnulíf
og samfélagið í heild síðan fyrstu
hugmyndir um Hvammsvirkjun litu
dagsins ljós. Þjórsá, sem er lengst
allra íslenskra áa, rennur að miklu
leyti á Þjórsárhrauni hinu mikla sem
er stærsta flæðihraun sem runnið hefur
í nútíma á jörðinni og er sannarlega
einstakt. Telur Landvernd Þjórsá hafa
sérstöðu á heimsmælikvarða og þá
sérstaklega neðsta hluta hennar, hið
fyrirhugaða virkjanasvæði, sem að
mestu er ósnortið í dag.
Viðey eða Minnanúpshólmi er
einstök náttúruperla sem og allt það
svæði sem færi undir Hagalón. Við
horfum upp á þær hamfarir sem eiga
sér stað á Suðurnesjum af náttúrunnar
völdum. Getum við verið sammála
um að manngerðar hamfarir eru í
raun verri því þær eiga sér stað með
upplýsingar að vopni?
Höfundur er oddviti Vinstri
hreyfingarinnar græns framboðs í
Suðurkjördæmi og stjórnarkona
í hreyfingunni.
Hólmfríður
Jennýjar
Árnadóttir.
Verndum Viðey
NT ryksugur
HDS háþrýsti/hitadælur
Hreinsibúnaður og vélar
PGG rafstöðvar
K háþrýstidælur HD háþrystidælur
rafver.is - S: 581 2333 - rafver@rafver.is
Miðhrauni 6, 210 Garðabæ, s. 544 8900
m@malmsteypa.is malmsteypa.is
M
yn
d
: B
ö
ð
va
r
Le
ó
s
Rör og fittings
Viðgerðarefni
Þorgrímsfótur
Festihulsur
Ídráttarrör
Topphringir
Trjáristar
Drenrör
Brunnkarmar/lok
Sandföng/ristar
Rennustokkar/ristar
Spindillok
Kerfislok
Tengistykki
Húsbrunnar
Kúluristar
Götubrunnar
Tengibrunnar