Bændablaðið - 16.05.2024, Blaðsíða 24

Bændablaðið - 16.05.2024, Blaðsíða 24
24 Bændablaðið | Fimmtudagur 16. maí 2024 Hliðarafurðir garðyrkju: Fóðra mjölorma til fóður- og matvælaframleiðslu Í samstarfsverkefni Matís og Land- búnaðarháskóla Íslands (LbhÍ) er unnið að því að kanna möguleika á að nýta hliðarafurðir úr íslenskri ylrækt, tómata- og gúrkublöð, til að fóðra mjölorma með til fóður- og matvælaframleiðslu. Að sögn Evu Margrétar Jónudóttur verkefnastjóra er þetta verkefni angi annarra verkefna sem hafa verið unnin hjá Matís á undanförnum misserum og ganga út á betri nýtingu hliðarafurða frá garðyrkju, sem annars er sóað, til verðmætasköpunar við matvælaframleiðslu. Þá skarist verkefnið við vinnu sem hafi verið unnin í LbhÍ á undanförnum árum sem snýst um fóðrun mjölorma á brauðafgöngum, bjórhrati og lúpínufræjum til fóðurframleiðslu. Geta mjölormar brotið niður óæskileg efni? Mikið magn af tómata- og gúrkublöðum fellur til í ylrækt á Íslandi, sem ekki er nýtt í dag að neinu marki til verðmætasköpunar og með nýlegri gildistöku laga hér á landi er bannað að urða þennan úrgang. Eva segir að í fyrri verkefnum Matís hafi sjónum verið beint að nýtingu á næringarríkum plöntuhlutum og afskurði sem fellur til við ylrækt til beinnar matvælaframleiðslu, öðrum en tómatablöðum því í þeim finnist efni sem geti valdið eitrunaráhrifum. „Því er vert að kanna hvort mjölormarnir geti brotið þessi efni niður með einhverjum hætti svo þau skili sér ekki í lokaafurð. Það stendur þá til að gera mælingar á þessum efnum sem og aðrar efna- og örverumælingar bæði í fóðri og í lokaafurð mjölormanna. Vegna þess að við höfðum verið svo mikið að skoða hliðarafurðir garðyrkju og aukna nýtingu þeirra þá hafði ég samband við Rúnu [Þrastardóttur hjá LbhÍ] með þessa verkefnahugmynd því ég vissi að hún hefði verið að gera tilraunir með mjölormana,“ segir Eva um forsögu verkefnisins en það er styrkt af Matvælasjóði. „Með verkefninu er lagður grunnur að ræktun og nýtingu skordýra á Íslandi til að framleiða prótein til fóður- og matvælaframleiðslu sem og að styrkja garðyrkjuframleiðslu í landinu með því að auka fullnýtingu innan greinarinnar.“ Ekki allt hráefni leyfilegt til fóðurframleiðslu „Við höfum undanfarin ár verið að horfa meira og meira í nýtingu hliðarafurða frá garðyrkju. Eins og svo oft áður þá eru ótal margar leiðir sem hægt er að fara en að finna einhverja bestu leið getur verið snúið. Þegar við horfum til þess hvernig er hægt að skapa sem mest virði þá eru gjarnan einhverjar takmarkanir eða vandamál sem þarf að leysa til þess að hlutirnir gangi hreinlega upp. Það er þannig með hinar ýmsu hliðarafurðir að þó þær falli til við matvælaframleiðslu þá flokkast þær ekki endilega sem matvæli eða eru yfir höfuð leyfilegt hráefni til framleiðslu á fóðri eða fæðu,“ útskýrir Eva enn fremur. „Núna er Rúna hjá Land- búnaðar háskólanum að gera fóðurtilraunir þar sem mjölormar fá þrjár mismunandi fóðurblöndur, hefðbundið fóður auk gulróta sem er til viðmiðunar, hefðbundið fóður auk tómatblaða og svo hefðbundið fóður auk gúrkublaða. Í kjölfarið þegar mjölormarnir eru orðnir fullvaxta munum við framkvæma mælingar á þungmálmum og varnarefnum í lokaafurð ásamt því að mæla önnur óæskileg efni, eins og sólanín og tómatín sem vitað er að finnst í tómatablöðum og geta valdið eitrunaráhrifum, og aðrar efna- og örverumælingar bæði í fóðri og í lokaafurð mjölormanna. Ef allt gengur upp samkvæmt plani þá ættum við að geta birt niðurstöður í desember á þessu ári.“ Mikilvæg verðmætasköpun Eva bendir á að ákveðið óhagræði sé í söfnun hliðarafurða í garðyrkju hér á landi þar sem talsverðar vegalengdir geti verið á milli garðyrkjustöðva. „Garðyrkjustöðvar erlendis eru alla jafna langtum stærri einingar og minni vegalengdir á milli þeirra. Það getur því ekki staðið undir kostnaði að flytja hliðarafurðir milli staða til frekari vinnslu nema sú vinnsla gefi vel af sér eða standi í það minnsta undir framleiðslukostnaði. Þess vegna er sérstaklega mikilvægt fyrir okkur að finna hliðarafurðum farveg sem er mikils virði. Á meðan hliðarafurðir ylræktar eru að stærstum hluta vatn þá innihalda mjölormaafurðir hátt hlutfall bæði próteina og fitu. Lirfur mjölorma er hægt að nýta sem fóður fyrir fiskeldi, alifugla eða svín ásamt því að hægt er að nýta þær til manneldis. Með því að nýta hliðarafurðirnar í mjölormafóður skapast þannig verðmæti. Þau eru fólgin í því að taka verðlausan lífmassa á því formi sem hann ekki nýtist og umbreyta honum í hráefni sem nýtist sem fóður eða fæða. Ef þessi aðferð gengur upp þá aukum við fæðuöryggi á Íslandi samhliða því að þróa fjölbreyttari framleiðsluaðferðir við matvælaframleiðslu.“ Aukin framleiðsla og aukið magn hliðarafurða Eva segir að nú sé lagður grunnur að ræktun og nýtingu skordýra á Íslandi til að framleiða prótein til fóður- og matvælaframleiðslu, ásamt því að styrkja garðyrkjuframleiðslu í landinu með því að auka fullnýtingu innan greinarinnar. „Aukin eftirspurn eftir matvælum leiðir jafnframt til aukins magns hliðarafurða úr matvælavinnslu. Á sama tíma gera neytendur auknar kröfur um minni sóun og umhverfisvænni vörur. Skilvirk nýting og stjórnun á hliðarafurðum er afar mikilvæg fyrir hagnýtingu á vannýttum lífmassa, aukinni verðmætasköpun og leið að sjálfbærri nýtingu.“ LÍFRÆN SKOLP HREINSISTÖÐ • Hátt hreinsunarstig • Lyktarlaus • Einföld uppsetning • Ekki þörf á siturlögnum • Möguleiki á fjartengingu við upplýsingakerfi vatnsvirkinn@vatnsvirkinn.is - Sími 510 1400 - www.vatnsvirkinn.is • Stöðin kemur samsett og tilbúin til uppsetningar Sigurður Már Harðarson smh@bondi.is Mjölormar eru fitu- og próteinríkir. Í verkefninu verður skoðað hvort fóðra megi mjölorma með tómata- og gúrkublöðum sem síðan nota megi til fóður- og matvælaframleiðslu. Til hægri má sjá þá gæða sér á brauðafgöngum, bjórhrati og lúpínufræjum. Myndir / Aðsendar Eva Margrét Jónudóttir. Rúna Þrastardóttir.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72

x

Bændablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Bændablaðið
https://timarit.is/publication/906

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.