Sjómannadagsblað Snæfellsbæjar - 01.06.1995, Blaðsíða 13

Sjómannadagsblað Snæfellsbæjar 1995
Alexander Stefánsson:
ll
ÞÆTTIR UR 75 ARA SÖGU
HAFNARGERÐAR í ÓLAFSVÍK
Ólafsvík varð á 18. og 19. öld
talsvert stór verzlunar- og
fiskverkunarstaður. I næstum
heila öld voru svo til árlega beinar
siglingar með fiskafurðir og aðrar
vörur milli Ólafsvíkur og
Danmerkur og oftlega til Spánar.
Um þetta má lesa í Skútuöldinni
og í sögu Ólafsvíkur, 1. bindi.
“Breiðafjarðar Svanur” sigldi sam-
fleytt í 116 ár rnilli Ólafsvíkur og
þessara landa.
‘Olafsvík hafði þá sérstöðu
umfram aðra staði á landinu að
vera elzti löggilti verzlunarstaður á
Islandi. Christian V., Dana-
konungur, löggilti Ólafsvík með
bréfi 26. marz 1687. Þetta var
gert vegna kröfu erlendra
kaupmanna, sem gátu ekki lengur
notað “Rifsós” fyrir skip sín þar
sem ósinn fylltist af sandi. Fluttu
þeir því verslun sína
til Ólafsvíkur.
Um síðustu
aldamót, árið 1900,
var íbúafjöldi í
Ólafsvík 600 manns.
Var Ólafsvík því
sjöundi stærsti bær á
landinu. Um þetta
leyti var skútuöldin
að líða undir lok.
Beinar siglingar til
útlanda lögðust af, __________________________________
þilskipa- Og vélbáta- Frá byrjun hafnargerðar í Ólafsvík
öld var hafin. Þá fyrst varð
hafnleysið í Ólafsvík alvarlegt
vandamál.
Síðasti athafnamaður í útgerð
og verslun í Ólafsvík, sem byggði
afkomuna á fiskveiðum með
skútum, Einar Markússon, lenti
strax í miklum vanda þegar hann
reyndi að vélvæða skip sín. Sú
tilraun hans mistókst. Hann
varð gjaldþrota árið 1909 eftir að
hafa mist skip sín flest upp í sand
í Ólafsvík. Engin trygging var
fáanleg fyrir skip og báta á þessu
tímabili vegna hafnleysis. Hann
fluttist til Reykjavíkur 1910.
Fiskibátaeign Ólafsvíkinga á
þessu tímabili voru opnir árabátar,
sex- og áttæringar. Margir reyndu
strax í upphafi fyrsta tugar
aldarinnar að setja vélar í báta sína
en það mistókst, þar sem ekki var
hægt að setja slíka báta upp á land
eftir hvern róður.
Sjósókn í Ólafsvík á þessum
litlu bátum við hafnlausa strönd
var þrekraun sem aðeins var á færi
kraftmikilla manna. Voru fórnir í
sjóslysum alltíðar á þessu tímabili.
Á árunum 1906 - 1940
hnignaði Ólafsvík; íbúum
fækkaði og afkoma manna var
mjög erfið. Atvinnuleysi og
kreppa var viðloðandi.
Ráðamönnum í Ólafsvík á þessu
tímabili var ljóst að ekkert gæti
bjargað byggðarlaginu frá algjöru
hruni nema hafnargerð án tafar til
að tryggja skjól fyrir fiskibátana.
I ársbyrjun 1909 skrifaði Einar
Markússon, en hann var
umboðsmaður stjórnarráðs
Islands á Snæfellsnesi, ásamt
Sigurði Gunnarssyni, alþingis-
manni, bréf til ráðherra íslands
um ástand mála í Ólafsvík sem
væri vegna skorts á hafnaraðstöðu.
Fóru þeir fram á beinar aðgerðir
stjórnvalda. Hinn 16. janúar
1909 sendir ráðherra bréf til
landsverkfræðings, Th. Krabbe,
þar sem beðið er um álit á óskum
Ólafsvíkinga um hafskipalægi og
mótorbátalægi í Ólafsvík og
áætlun um úrbætur og kostnað.
Ráðherra ítrekar bréfið 5. marz
1909.
Viðbrögð í þessu máli voru þau
að Stjórnarráð íslands, í samráði
við landsverkfræðing, Th. Krabbe,
felur N.P. Kirks verkfræðingi að
rannsaka lendinguna og
hafnaraðstöðu umhverfis land og
var sú rannsókn unnin 1917-
1919. Þessi rannsókn er ítarleg
og birtist opinberlega í tímariti
Verkfræðingafélags íslands árið
1922.
Um rannsókn sína á utanverðu
r73Iiloksi'‘

l

• ‘ cÆÍ

Gb'
Bréf frá ráðherra til landsverkfræðings