Helgarpósturinn - 04.12.1986, Blaðsíða 16

Tollskráning ýmissa hluta fyrir börn bendir til
þess aö möppudýr ráöuneytanna séu í eöli sínu
barnfjandsamleg
RIKID GEGN BORNUM
K/ð íslendingar höfum hingad til
talid okkur trú um aö vid séum af-
skaplega barngód þjód, svona á
heildina litid, enda hefur okkur t.d.
aldrei fundist launavinna ung-
menna gera þeim annad en gott.
Þegar grannt er skodað, kemur þó í
Ijós, að ýmislegt í íslensku þjóðfé-
lagi getur ekki talist annað en
barnafjandsamlegt. Eða finnst ein-
hverjum eðlilegt að greiða 95% toll
og vörugjatd af barnabeisli, þegar
engin slík gjöld eru lögð á hunda-
ólar?
HUNDAR BEISLAÐIR
FRÍTT EN BÖRNIN
TOLLUÐ
Tollskráin er ekkert léttmeti af-
lestrar. Þar er þó að finna merkan
fróðleik um það þjóðfélag, sem við
búum í. Fróðleik, sem oft á tíðum
getur verið skondinn — ef hann
væri bara ekki einnig svona grátleg-
ur.
Fyrir skömmu sögðum við frá því
hér í Helgarpóstinum, hvernig dósa-
matur fyrir menn er tollaður í bak
og fyrir, en hundamatur sleppur við
sambærileg gjöld. Þetta er hins veg-
ar ekki eina dæmi þess að fjórfætl-
ingar séu teknir framyfir mann-
skepnuna.
Ef þú átt hund, sem skylda er að
hafa í beisli á almannafæri eins og
flestir vita, þarftu auðvitað að
kaupa handa honum hálsband. Eig-
ir þú barn undir tveggja ára aldri,
þarftu einnig að verða þér úti um
beisli, bæði til að nota á gönguferð-
um og til þess að festa barnið í
barnavagninn. Ungviði á fyrsta og
öðru ári hendir sér nefnilega óhrætt
út úr vagninum, ef það unir hag sín-
um þar illa og af því er litið eitt and-
artak. Leðurbeisli á krakka ber 65%
toll og 30% vörugjald, en leðuról á
hund ber hvorugt. Sú staðreynd
hlýtur að vekja fólk til umhugsunar
um það hvernig stjórnvöld beita lög-
um sínum og reglum til þess að stýra
þjóðfélagsþegnum sínum, ekki síst
þar sem þetta dæmi hefur nýverið
verið lagt í tollmat af verslunareig-
anda í Reykjavík, án þess að því
fengist breytt. Hér er sem sagt ekki
um rykfallinn lagabókstaf að ræða,
sem enginn hefur komið auga á.
BAÐBORÐ OG KOPPAR í
LÚXUSTOLLI
Gjöld á svokölluðum baðborðum og
koppum fyrir yngstu þjóðfélags-
þegnana eru örlítið brosleg. Til
skamms tíma var baðborð fyrir ung-
barn flokkað sem húsgagn og bar
því engan toll. Það sama átti við um
kopp úr plasti, en hann var flokkað-
ur sem búsáhald. Nú eru baðborð
og koppar orðin „hreinlætistæki".
Slíkar vörur bera 80% toll og 24%
vörugjald. N
Það er hins vegar hægt að kaupa
borð til að leggja börn á þegar skipt
er um bleyjur og þeim þvegið, sem
ekki eru með baðaðstöðu. Þau eru
„húsgögn" og á þau er einungis lagt
3% jöfnunargjald. Útsjónarsamir
foreldrar geta síðan fest kaup á bala
— svona venjulegum plastbala —
sem ríkið tekur líka aðeins 3% jöfn-
unargjald af.
Það er verra að snúa sig út úr
Sitt er hvað dýr eða barn. Borga þarf 65% toll og 30% vörugjald af beisli barnsins, en
ríkið tekur ekkert fyrir að beisla hunda.
Háir tollar á barnabeislum —
hundaólar ótollaðar 80% tollur
lagður á baðborð og koppa á ári
barnsins Barnabílar enn með
50% toll, þrátt fyrir lækkun
tofla á bílum fullordinna Allir
gefa eftir gjöld af þríburakerrum
nema ríkið
þessu með koppinn, því það er ekki
margt sem getur komið í staðinn
fyrir hann. í náinni framtíð mun það
líklega vera áfram lúxus að gera
þarfir sínar í slík hreinlætistæki, en
samkvæmt heimildum manna í
þessum geira verslunar, kom þessi
breyting á flokkun baðborða og
koppa til framkvæmdar á „ári
barnsins".
BARNABÍLSTÓLAR OG
ÞRÍBURAKERRUR
Sökum áróðurs fyrir því að börn
sitji í sérstökum barnabílstólum,
gæti maður haldið að slík öryggis-
tæki bæru ekki tolla hér á landi
fremur en í mörgum nágrannalönd-
um okkar. Því er þó ekki til að
dreifa. Það er 20% tollur á barna-
bílstólum og öryggisbeltum fyrir
börn og þar að auki fá innflytjendur
ekki að nýta sér allt að 3 mánaða
greiðslufrest, sem seljendur erlend-
is eru gjarnan tilbúnir að veita af
þessum vörum. Þær þarf því að fjár-
magna fyrirfram og leggst sá kostn-
aður að sjálfsögðu við verð bílstól-
anna. Hins vegar mega innflytjend-
ur dráttarvélasœta nýta sér 90 daga
gjaldfrest erlendis, samkvæmt upp-
lýsingum frá óánægðum barnavöru-
kaupmanni.
Stjórnvöld græða yfirleitt ekki á
barnaleikföngum, því á þeim er oft-
ast einungis 3% jöfnunargjald. Ef
leikfangið er „eftirlíking af öku-
tæki“, gilda þó aðrar reglur, þrátt
fyrir að tollar af bílum fyrir full-
orðna hafi lækkað úr 60% í 10% í
kjarasamningunum í febrúar. Leik-
fangabílar sem börn sitja klofvega á
og ýta sér áfram, bera enn 50% toll.
Þótt það geti orðið nógu kostnað-
arsamt að eignast nauðsynlegustu
hluti fyrir eitt barn, geta menn rétt
ímyndað sér hvaða byrði það er fyr-
ir budduna að eignast tví- eða þrí-
bura. Á síðasta ári fæddu þrjár kon-
ur þríbura á Islandi, ein á Eskifirði,
ein í Reykjavík og ein á Akureyri.
Þessar fjölskyldur þurftu auðvitað
að koma hjólum undir ungviðið eins
og aðrir, en slíkir farkostir eru sér-
smíðaðir erlendis.
Tvær af þessum þríburafjölskyld-
um sneru sér til sama verslunareig-
anda, sem útvegaði þeim kerruvagn
fyrir þrjá frá Noregi. Flugleiðir fluttu
vagnana ókeypis, verksmiðjan tók
einungis gjald sem samsvaraði bein-
um framleiðslukostnaði og verslun-
in á íslandi gaf sitt gjald eftir. Ein-
ungis íslenska ríkið tók fullt verð,
40% toll og 34% vörugjald, vegna
þess að það „skapaði erfitt for-
daemi" að fella þetta niður. Svo var
fyrirspyrjanda a.m.k. sagt, þegar
leitað var eftir niðurfellingu tollsins.
Tvíburamæður gætu fylgt í kjölfarið
og síðan þetta venjulega fólk, sem
flest eignast bara eitt stykki í einu.
Hvar myndu þessi ósköp enda?
Þeim aðilum, sem fengu skýring-
ar í þessum dúr, fannst þess vegna
skrítið að heyra um niðurfellingu
tolla á svokölluðum afruglurum
nokkrum mánuðum síðar. Enn ein
sönnun þess að vegir stjórnvalda
geta verið órannsakanlegir. Meira
að segja vinur „litla mannsins"
brást í þetta sinn og eru þó þríburar
með minnstu mönnum — og sjald-
gæfir!
KONUR TAPA ÁUNNUM
RÉTTINDUM
Það er fleira en tollar, sem bera
vott um leynda barnafjandsemi ís;
lensks fyrirmyndarþjóðfélags. I
mörgum nágrannalöndum okkar
eru mæðrum greiddar háar fjár-
hæðir fyrir að geta af sér börn og er
þetta liður í ráðstöfunum stjórn-
valda til að sporna við fýrirsjáan-
legri fólksfækkun. Slíkri fólksfækk-
un hefur líka verið spáð á íslandi.
Foreldrar hér á landi fá þó auðvit-
að þriggja mánaða fæðingarorlof og
meira að segja heimavinnandi
mæður fá lítilsháttar greiðslu frá
Tryggingarstofnun. Hvort fæðingar-
orlofið sé nægilega langt eða
greiðslurnar nógu háar, skal ekki
lagður dómur á. Það mál hefur oft
og mikið verið rætt á Aiþingi, án
þess að nokkurt lokaorð hafi verið
kveðið upp.
Margar konur kjósa hins vegar að
taka sér frí frá störfum í lengri tíma
en þrjá mánuði eftir barnsburð,
enda hefur töluvert verið ýtt undir
það í ræðu og riti að mæður sjái al-
farið um umönnun barna sinna
fyrstu æviár afkvæmanna. Þau
fögru orð endurspeglast þó ekki í
samningum á vinnumarkaði, því
„áunnin réttindi launþega skulu
haldast, verði um endurráðningu að
ræða innan eins árs“, eins og segir í
ákvæði kjarasamnings ASÍ frá árinu
1976. Kona sem sinnir barni sínu
lengur en eitt ár án þess að fara aft-
ur út á vinnumarkaðinn, missir sem
sagt sín fyrri áunnin réttindi, svo
sem rétt til launahækkana vegna
starfsaldurs.
KOSTNAÐARSÖM
BARNAGÆSLA
Þegar báðir foreldrar vinna úti,
verður í flestum tilvikum að greiða
einhverjum fyrir að gæta barnsins.
Gift fólk og foreldrar í sambúð, fá
ekki pláss fyrir börn sín á dagheim-
ilum í Reykjavík. Dagheimilispláss í
höfuðborginni eru rúmlega 1400 og
þau nægja ekki einu sinni fyrir fólk
í forgangshópum, svo sem einstæð-
ar mæður og námsmenn. Þessir for-
eldrar verða því að leita til dag-
mæðra, en heildarkostnaður við að
hafa barn í slíkri gæslu allan daginn
losar 11 þúsund krónur á mánuði.
Sú fjárhæð skilar dagmömmunni
engu ríkidæmi, þegar búið er að
draga frá fæðiskostnað og annað, en
hún getur reynst erfið viðureignar
fyrir fólk á lægstu töxtum verka-
lýðsfélaganna.
Vitað er, að um 80% íslenskra
kvenna vinna utan heimilis, enda
þarf þjóðfélagið á vinnuafli þeirra
að halda. Ráðamenn vilja þó vænt-
anlega ekki að launavinna kvenna
og aðbúnaður barna í þessu fyrir-
myndarsamfélagi komi niður á
fjölgun þjóðarinnar. Framangreind-
ar staðreyndir úr tollskýrslum og
öðrum gögnum, gætu reyndar orð-
ið þess valdandi að fólk efaðist um
barnagæsku möppudýranna í Arn-
arhváli.
16 HELGARPÖSTURINN
leftir Jónínu Leósdóttur mynd Jim Smart