Helgarpósturinn - 04.12.1986, Síða 21

eftir Jóhönnu Sveinsdóttur mynd Jim Smart
RUGLUDALLUR
EG ER
Einar Örn er aö eigin sögn gangandi skólprœsakerfi, sífróandi fólki med
því aö öskra ofan íþaö eigin texta, en getur hvorki skrifaö né sungiö, á jafn-
vel í brösum meö mannleg samskipti. Ekki bœtir úrskák aö hann er lœröur
fjölmiölafrœöingur sem er uppsiga viö fjölmiöla en meö sjálfan sig á
hreinu: sérsigsem mikinn leiötoga sem œtlar aö leiöa þjóöina í kúk og kaos
komist hann til valda. Þaö liggur í augum úti aö þessi ungi maöur er drullu-
sokkur og rugludallur, hann er meira aö segja svo smekklaus aö hreykja
sér af þessum nafngiftum. Ein gott aö hann þekki sinn vitjunartíma!
Til upplýsingar þeim sem hafa verið kyrfilega
ofanjarðar allt sitt líf skal tekið fram að Einar
Örn Benediktsson er búsettur í London þar sem
hann lauk námi í fjölmiðlafræði síðastliðið sum-
ar. Nú er hann aðallega húsfriðill og eldar mat
sem hann kallar kaos og panik ofan í konu sína
sem les eðlisfræði, jafnframt því sem hann skýst
í hljóðver til að vinna að fyrstu breiðskífu Sykur-
molanna, „Life is too good".
Blöðrustrákurinn
En fyrir skemmstu tyllti Einar Örn sér niður á
tá á heimalandi sínu til að fylgja úr hlaði fyrstu
smáskífu sömu hljómsveitar, Einn mol'á mann,
og tveimur ljóðabókum tveggja meðlima Sykur-
molanna, þeirra Braga Ólafssonar og Þórs Eld-
on. Hið nýstofnaða fyrirtæki Smekkleysa sm/sf
kom öllum þessum vörum á markaðinn eftir þar
til gerðu holræsakerfi. Af þessu margfalda til-
efni efndu Smekkleysingjar til skemmtikvölds í
Duus húsi föstudaginn 21. nóvember. Þar var
mikið um dýrðir: Kama-sutra sýning, loftblöðr-
ur, upplestur og tónleikar. Heiðursgestir sam-
komunnar var grænlensk togaraáhöfn og
kvaddi einn þeirra sér hljóðs.
Milli atriða stóð Einar Órn í ströngu sem frið-
arstillir því ástkonur þriggja tíma í lífi eins til-
staðarverandi karjmanns fóru í hár saman; um
tíma þurfti Einar Örn svo að leita hælis frammi
í eldhúsi á flótta undan ástsjúkri konu, en með
smekklegri lagni tókst honum að bera klæði á
vopnin. En á laugardeginum segist hann hafa
verið ansi hreint þreyttur, leið eins og persónu í
leikriti eftir Harold Pinter. Skildi ekki orð af því
sem fram fór í kringum hann.
Á sunnudeginum er hann aftur sólarmegin í
lífinu og við sötrum saman hádegissúpu á Hótel
Borg, höfum greinilega lent aftur í réttu leikriti
því um leið og fyrsta súpuskeiðin er tekin geng-
ur grænlenska skipshöfnin prúðbúin fyrir glugg-
ann sleikjandi ís í brauðformi á leið á barinn.
,,Ég verð alltof upptjúnaður þegar ég kem og
stoppa svona stutt og þarf að gera milljón hluti
í einu,“ segir Einar Örn bernskur og bláeygur á
svip. „Annars er ég búinn að vera frekar prúður
í þessari millilendingu nema fyrsta kvöldið. Þá
var gæi sem ögraði mér á leiðindastað og sam-
skiptum okkar lauk með því að ég sparkaði í
hann. Það eina sem ég veit um hann er að hann
er í hulduher einhvers og félagar hans báðu mig
um að hætta þessu af því að hann væri bölvaður
aumingi.
Þetta stopp er þó hátíð hjá því sem var hjá mér
í vor þegar ég var hér í tvo sólarhringa í tilefni
af einskonar kveðjutónleikum Kuklsins og svo
aftur í ágúst jafnstutt út af tónleikum Þukls og
upptöku sjónvarpsþáttar. Þá lenti ég í því að
komast ekki úr stígvélunum í 48 tíma og ákvað
að fara ekki úr þeim fyrr en ég væri kominn með
blöðrur á fæturna. En ég átti erfitt með að nálg-
ast annað fólk því það myndi vita að ég væri
blöðrustrákurinn."
Húðlatur með helbera sjálfsást
— Erlu ofbeldisseggur fyrst þú getur fengið af
þér ad sparka í menn?
„Nei, ég er sfeí'/hræddur við ofbeldi," svarar
Einar Örn og fær gæsahúð þrátt fyrir heita súp-
una. „Ég bregst bara stundum svona við í sjálfs-
vörn. En til þess að koma mér til að gera það
sem ég vil gera þarf ég aftur á móti að beita sjálf-
an mig ofbeldi af því að ég er húðlatur, og hald-
inn helberri ást á sjálfum mér. Ég er ekki extró-
vert, en hef þurft að æsa mig upp til að gera all-
an þennan andskota sem ég hef gert af mér.“
— Þad er dálítið spaugilegt að ýmsir skuli ríf-
ast um hvort Sykurmolarnir, Medúsa og Smekk-
leysa sem eru mengi sem skarast mjög séu ofan-
jaröar- eða neöanjarðarfyrirbœri. / Duus húsi
gekk t.d. Páll Stefánsson Ijósmyndari um og var
að taka mynd í „neðanjaröargrein" fyrir Iceland
Review...
„Auðvitað erum við fullkomlega ofanjarðar,
allt sem við gerum fer fram fyrir opnum tjöld-
um,“ svarar Sykurmolinn. „En af því að við veitt-
um fyrstu Smekkleysuverðlaunin um daginn
hafa einhverjir sjálfsagt búist við að sjá afhaus-
aðar hænur, ber brjóst og píkur. En þetta var aft-
ur á móti mjög smekklegt sjóv.
Kannski ruglar það fólk í ríminu að við erum
ekkert voðalega kommörsíal. Aðgangseyririnn
að þessu skemmtikvöldi var t.d. bara 150 krón-
ur, og á meðan við seljum nógu margar plötur
til að eiga fyrir upptökukostnaði erum við
ánægð. Það er alveg rétt, ég hef svo heyrt að nú
sé Sjón meira ofanjarðar en við af því að hann
var að gefa út bók hjá virðulegu forlagi. En nú
gerir hann myndirnar í ljóðabókina hans Þórs.
Þýðir það þá að Sjón sé kominn aftur til okkar
eða að Þór er orðinn meira ofanjarðar en áður?
Þetta er auðvitað skilmissingur. Það er ekkert
konflikt í okkar hópi.“
— Nú hefur spurst að þú sért að fara að gefa
út bók á nœstunni. Hvernig verður hún?
Nú kemur skelfingarsvipur á Einar Örn. „Svei
mér þá, ég veit það ekki. Meðan ég var með
Purrki Pillnikk tókst mér að skrifa fullt af text-
um, koma hugsun minni óbrenglaðri á framfæri.
Síðan hefur sá hæfileiki horfið smám saman. En
stundum hrjóta út úr mér gullkorn, en þegar ég
ætla að skrifa þau niður er ég búinn að gleyma
þeim. Þess vegna hef ég skipað þá Braga og Þór
konunglega yfirskrásetjara því ég sé mig sem
mjög mikinn leiðtoga, þótt ég sé óttalegur ruglu-
dallur."
Spermi á tölvudiski
„Bókin, já. Ætli ég steli ekki bara úr öllum
bókum sem ég hef lesið og gefi hana út á tölvu-
disk undir skáldanafni mínu, Spermi. En ástæð-
an fyrir því að ég ætla að gefa út texta er sú að
mér blöskrar svo þessi vitleysa sem allir eru að
hamra á: að íslenska samfélagið sé það besta í
heiminum. Þessir hálfvitar sem eiga að hafa vit
fyrir okkur hugsa ekki heila hugsun. En ég get
ekki rökstutt það af því að ég er rugludallur!"
— Ertu þjakaöur af þessar pólitísku þreytu
eða þunglyndi sem einkennir svo marga afþinni
kynslóð?
„Lokaritgerðin mín í fjölmiðlafræðum fjallaði
um ný og breytt útvarpslög og sögu útvarpsins
á íslandi. Leiðbeinandi minn sagði að ályktanir
mínar væru allar í anda anarco-syndikalisma
sem mér finnst mjög spaugilegt. Ég hugsa mikið
um pólitík og nota kosningaréttinn, merkilegt
nokk, en mér er illa við þennan flokkspólitíska
status quo sem allt miðast við að halda. Það eina
sem breytist í þjóðfélagsumræðunni er tónteg-
undin sem lagið er spilað í. Kannski er það mitt
þroskaleysi eða ofþroski að ég hef innsýn inn í
líf einstaklingsins per se en vil ekki verða partur
af heild.
Einu sinni sagði Jóhamar þegar einhver hafði
gefið honum kaffi og sígarettu: Life is too good.
Þetta er alveg rétt. Lífið er of gott til að eyða því
á einhverja heild. Maður á að eyða því fyrir sjálf-
an sig.“
— Er þá ekki ákueðin þversögn í því að lífþitt
skuli mikið tilganga út á að miðla einhverju sem
þú hefur á tilfinningunni að skipti máli?
„Jú, það liggur í augum úti fyrir svona skil-
greiningarmanneskjur eins og þig. En ég hata
skilgreiningar," segir Einar Örn blíðum rómi.
„Allt sem ég hef gert hef ég gert út af tilfinninga-
semi. Ef ég segi ullabjakk á alla flokkspólitík er
það af því að ég skil ekki þann drifkraft sem fólk
nýtir sér til að flokka alla eftir vinstri, hægri og
miðju. Því verð ég ferlega reiður þegar vinstra
fólk svokallað vill eigna sér það sem við erum að
gera. Það er skilmissingur.
Pólitíkin hér er í hnotskurn: Sautján manns
upp á dauðs manns kistu, hæ, hó, og romm-
flaska með! Ég neita að láta skilgreina mig, láta
aðra eiga mig, og sagði ekki Megas: Ég á mig
sjálf?“
Frumlegur á smekklegan hátt
— En nú fœr maður ekki betur séð en margir
aðdáendur láti sem þeir eigi í þér hvert bein?
„Eg vil heldur ekki skilgreina þá? segir Einar
Örn snöggt. „En hlutskipti mitt er oft erfitt. Mað-
ur sem ég met mikils sagði við mig eftir sjóvið
á Duus húsi að ég ætti bara að hætta við tónlist-
ina og gerast kómíker. Það er voðalegt að þurfa
að fróa fólki sem ýmist kemur til að skemmta sér
eða láta sér leiðast, í heilli dagskrá. Að reyna að
vera frumlegur á mjög smekklegan hátt. Það er
ótrúlega erfitt að sameina húmor og smekk-
leysu. Eg veit svo sem ekki hvers vegna ég er að
gefa út plötur og fréttatilkynningar sem Mogg-
inn neitar að birta. Ætli mér þyki samt ekki gam-
an að þessu...“
— Þú hefur m.a. verið kallaður „Útvarp Ang-
istarinnar". Líta einhverjir til þín til spámanns
eða véfréttar?
„Stundum er ekki frítt við það,“ svarar Einar
Örn mæðulegur. „Nú verður rugludallurinn
dapur. Ein stelpa sem ég var með í skólanum
varð t.d. hissa þegar hún komst að því að ég
hafði verið giftur í tvö ár, sé svo útúrstabíll að ég
og konan mín áttum sjö ára sambandsafmæli í
ár. Þessi stelpa hélt að ég væri erkitýpa hins
reiða unga manns og ætlaði að stilla mér upp á
gjárbarminum: Einar Örn, segðu mér...
Kannski stafar þessi afstaða fólks af því að það
er frústreraðra en ég.“
Hann hefur ekki fengið það
nýverið
— Þú talar um tilfinningasemi.. .
„Já. Það hefur oft komið mér í koll að sýna
eitthvað í ætt við tilfinningasemi. .. En hún er
bara innra með mér og ef ég sýni hana hef ég
gefið á mér höggstað. Það þykir víst ósæmilegt
fyrir karlmenn. Þá kemur fólk með þessar bil-
legu skýringar sínar: Hann hefur ekki fengið
það nýverið. Er ekki alltaf sagt að konur séu með
túraverki ef þær detta út úr rullunni?"
— Öll leikrit eru semsé ekki jafn skemmti-
leg.. .
„Nei, það er víst alveg áreiðanlegt! Ég forðast
að vera innan um fólk sem þekkir mig ekki en
veit hver ég er. Það kallar mig Einar Örn en ég
get ekki kallað það neitt af því að ég þekki það
ekki. Ég forðast slíkt fjölmenni, get orðið gjör-
samlega paranoid. Aftur á móti þarf ég að vera
nálægt öðru fólki sem ég þekki og það er líka
fullt af fólki sem mig langar til að hitta en hitti
aldrei af því að ég veit ekki hvernig ég á að kom-
ast inn í kokteilhringana.
Ég vildi geta talað meira við fólk án formerkja,
ég vil ekki vera í rullum sem skuldbinda mig. Ég
skil ekki svoleiðis leikrit. Ég vil segja það sem ég
vil koma á framfæri og ekkert annað. Oft er erf-
itt að sýna fólki trúnað af því að maður veit ekki
hvar það getur endað."
Fólkið á næsta borði pantar sér svínasteik í
sunnudagsmatinn og þá minnist Einar Örn
manns sem rekur eitt stærsta svínabú landsins,
af ást til þessara ferfætlinga:
„Búið er tæknilega mjög fullkomið, og hann
reisti það af því að honum þykir svo vænt um
svín. Dauðdaginn á að vera þeim næstum sárs-
aukalaus. Af þessu dreg ég þá ályktun að fyrst ég
elska konuna mína eins mikið og ég geri þá eigi
ég að drepa hana næst þegar ég hitti hana.
Crime de passion. En það yrði örugglega mis-
skilið og ég settur í fangelsi. ..“
Upplýsingaöldin er skilmissingur
— En hvers vegna fórstu í fjölmiðlafrœði, þú
sem hatar dagblöð?
„Ég fór eiginlega í þetta óvart. Og um leið og
ég var byrjaður varð þetta tískufag, og farið var
að tala um að við lifðum á upplýsingaöld. En ég
held að upplýsingastreymi hafi aldrei verið jafn
slæmt, allir eru í því að fela hluti, koma fram
með maska. Helgarpósturinn er búinn að
standa sig vel í að segja frá staðreyndum. Ég get
rétt ímyndað mér að þessi upplýsingaöld sé al-
gjör skilmissingur: því meira sem við vitum
þeim mun erfiðara er fyrir okkur að taka þátt í
þessu leikriti. Þess vegna heimtar fólk til dæmis
alltaf að þeir sem láta taka við sig blaðaviðtöl
berstrípi sig, að hver yfirbjóði annan í játning-
um.
En af hverju er t.d. ekki hugleitt að AIDS sé
rannsóknarstofuslys? Af hverju er verið að
hengja homma? Þá dettur mér Sjón vinur minn
í hug þegar hann sagði eitt sinn við dyraverðina
í Safari: Er þetta staðurinn þar sem hesbíum og
lommum er bannaður inngangur? Dyravörður-
inn hjólaði samstundis í hann og Sjón beit hann
í lærið. Svo kom löjggan auðvitað á vettvang og
hann beit hana. Eg tek það fram að Sjón er
hvorki lesbía né hommi en má aftur á móti ekk-
ert aumt sjá...“
Nú er Einari Erni greinilega orðið heitt í hamsi
eðlun málsins samkvæmt svo vitnað sé til eins
texta hans: „Og gamanlaust, hvers vegna benda
fjölmiðlar ekki á að fyrir hverjar 60 krónur sem
vestrænar ríkisstjórnir verja til líknarmála í
þriðja heiminum skuli hann borga 120 krónur til
baka í vexti og fleira? Það er kominn tími til að
alþýðan hætti að vera með samviskubit út af
mistökum ríkisstjórna. Hungur í þriðja heimin-
um er ekki mitt mál. Ég er búinn að kjósa til Al-
þingis og ætlast til þess að það fólk sem ég kýs
ráðstafi mínum skattpeningum skynsamlega,
t.d. til þriðja heimsins. Þess vegna dettur mér
ekki í hug að gefa til góðgerðarstarfsemi, því ef
þetta væri réttur heimur væru allir okei!"
Áróðursstöð fyrir betra mataræði
lífsviðurværi og brjálæði
— En nú er einn liðurinn á stefnuskrá Smekk-
leysu að koma á fót útvarpsstöð. Hvernig sérðu
hana fyrir þér?
„Útvarpsskrattann, já. Ég hef ekki hugmynd
um hvernig við fjármögnum dæmið, en það
verða a.m.k. þrír lærðir fjölmiðlafræðingar sem
starfa við hana. Við ætlum ekki að útvarpa 24
tíma á sólarhring en þetta verður áróðursstöð
fyrir betra mataræði, lífsviðurværi og brjálæði.
Bylgjan blómstrar ekki síst af því að þar situr
fagmaður við stjórnvölinn. En ríkisstöðvunum
er aftur á móti stjórnað af pólitískum bleðlum í
hlutastarfi. Það er ekki nema von að sé glímu-
skjálfti í veðurfræðingum og menntaskólakenn-
urum sem þurfa að passa vel að flokkadrættirnir
riðlist ekki!
Okkur liggur ekkert á með útvarpsstöðina. Ef
hún verður ekki að veruleika verður þetta bara
fallegur draumur. Hann er alveg jafn fallegur og
raunveruleikinn og veldur síður magasári."
— Fjölmiðlafratið er semsé ekki algert?
„Nei, fjölmiðlafræðingurinn á sér ónýttan
draum um útvarpskraftinn. Annars er það alveg
rétt hjá þér að ég sé gangandi þversögn. Ég
heimta að mínar óskir séu uppfylltar með því að
ákveða hvað skuli gera, en síðan feila ég oft í því
að gera það sem fólk vill að ég geri. Þar með er
ég orðinn helvítis drullusokkur.
Ég er líka mjög slæmur hlustandi og finnst því
gott að aðrir hlusti á mig bulla. Það er líka þver-
sögn í því fyrst ég vil ekki hlusta á þá. Samt sem
áður held ég að þetta verði ekki tóm leiðindi ef
okkur tekst að koma Útvarpsskrattanum á fót.“
— Áttu þér ekki fleiri drauma?
„Jú, Hólsfjöllin heilla," segir Einar Örn fölur
og interessant. „Árni einasti bróðir minn hefur
búið þar og ætlar nú að taka yfir eyðibýli norður
við íshaf. Eg vildi gjarnan eiga þess kost að njóta
með honum einangrunarinnar. Ég held ég meini
þetta. Ég brotna að vísu stundum saman en ég
held líka að ég sé með sjálfan mig á hreinu. Ann-
ars væri ég kominn á hæli.“
En nú þarf viðmælandinn að fara og kasta
kveðju á föður sinn Benedikt Árnason leikstjóra
áður en hann heldur aftur utan tii London í bítið
næsta morgun, dregur upp átta tegundir af
greiðslukortum sem hann biður mig að velja úr
því súpuna skal hann borga sem smekklegur
sjentilmaður.