Helgarpósturinn - 04.12.1986, Blaðsíða 33

Sjálfsauglýsingamennska rithöfunda:
SKRÍPALEIKUR
EÐA GÓÐ ÞJÓNUSTA?
Pessa dagana nœr jólabókaver-
tíðin hámarki, séð fyrir endann á út-
gáfu þeirra 330 bókatitla sem hér
eru gefnir út á nánast 30 dögum!
Við slíkar aðstœður er óhjákvœmi-
legtað rithöfundar séu mikið ísviðs-
Ijósinu. Peir hafa reyndar sett
óvenju sterkan svip á fjölmiðlaum-
rœðuna þetta útgáfuárið, einkum
með tilkomu nýrra miðla. Nú er
vitað að höfundum líkar þetta til-
stand misvel, sumir neita jafnvel al-
farið að taka þátt í því. En sú spurn-
ing vaknar hvort þeir verða ekki að
taka þátt í slíkri sjálfsauglýsinga-
mennsku á fjölmiðlaöld hvort sem
þeim er það Ijúft eða leitt, eigi bœk-
ur þeirra að fanga athygli lesenda
og seljast, og jafnframt hvort vax-
andi samkeppni í fjölmiðlaheimin-
um hefur ekki í för með sér vaxandi
samkeppni rithöfunda um almenn-
ingshylli. HP leitaði svara við þess-
um spurningum hjá tveimur rithöf-
undum, tveimur útgefendum og ein-
um auglýsingastjóra.
STEINUNN SIGURÐARDÓTTIR
RITHÖFUNDUR: EÐLILEGT
„Það versta við þetta er að þegar
maður hefur látið frá sér fullbúið
handrit til prentunar hættir maður
að hugsa um viðkomandi verk. En
tilstandið í kringum útkomu bóka er
svo tímafrekt að maður getur illa
einbeitt sér að öðrum viðfangsefn-
um á meðan af því að maður þarf
alltaf að vera að hugsa um bókina
gagnstætt vilja sínum. Og í raun og
veru segir maður meira um bókina
í fjölmiðlum en manni gott þykir. í
viðtölum skiptir svo höfuðmáli að
sá sem þau tekur sé almennilega í
stakk búinn til þess.
Þótt allt þetta tilstand geti verið
truflandi og tímafrekt finnst mér að
maður geti ekki verið þekktur fyrir
að reyna ekki að sýna lit að hjálpa
eitthvað til með að auglýsa bókina.
Því er þetta í raun óleysanlegt
vandamál. Nú, ef blessuð bókin
gengur vel, eins og mín skáldsaga
hefur gert nú í ár , er viss stemmn-
ing yfir þessu líka. Og má maður
ekki þakka guði fyrir að fólk hér-
lendis skuli hafa jafn mikinn áhuga
á bókmenntum og raun ber vitni?
Mér finnst mjög eðlilegt að höf-
undur sem er að senda frá sér bók sé
í sviðsljósinu. Erlendis er meira að
segja miklu meiri auglýsinga-
mennska í kringum þetta. Þar er t.d.
algengt að birt séu samtímis viðtöl
við höfunda og dómar um bækur
þeirra, jafnvel daginn sem bókin
kemur út. Þetta hlýtur að teljast
mjög góð regla."
ÓLAFUR GUNNARSSON
RITFjÖFUNDUR:
SKRIPALEIKUR
„Mér leiðist þessi skrípaleikur þar
sem rithöfundar verða að hoppa og
skrækja og reyna að glenna sig bet-
ur en næsti. Þessi jólasölusirkus hef-
ur ekkert með bókmenntir að gera.
Það ömurlegasta er að maður verð-
ur að hoppa, góla og gala líka til að
fá að vera með og bíta í banana."
JÓHANN PÁLL VALDIMARSSON,
FORLAGINU: TVÍBENT
„Ég skal ekki segja um hvernig
þessi óbeina auglýsingamennska
rithöfunda slær almenning, hvort
hún er jákvæð og leiðir til aukinnar
sölu. Ég held að þetta geti hugsan-
lega gengið of langt eins og annað.
Það er jafnframt íhugunar virði að
sumum höfundum hentar ekkert
þessi „sjóbissness" en aðrir virðast
hafa gaman af því að breiða úr sér í
öllum fjölmiðlum. Þá fer sala á bók-
unum kannski að snúast um hversu
góðir þeir eru í „sjóbissnessnum",
og þar með eru það ekki lengur
verkin sjálf sem ráða úrslitum, held-
ur hversu sætir og skemmtilegir höf-
undarnir eru. Fjölmiðlaslagurinn er
óneitanlega farinn að minna dálítið
á stjórnmálamenn í prófkjörsbar-
áttu.
Ég veit ekki hvaða kynningarleið
er vænlegust. í ár hafa hvers kyns
höfundakynningar verið óvenju
áberandi með tilkomu nýrra fjöl-
miðla og vaxandi samkeppni þeirra
á milli. Ég er vissulega glaður yfir að
fjölmiðlar skuli sýna bókaútgáfunni
svo mikinn áhuga sem raun ber
vitni, en ég hef vissulega mínar efa-
semdir."
ÁRNI EINARSSON, MÁLI OG
MENNINGU: MIKIL OG
GÖÐÁHRIF
„Það er enginn vafi á að viðtöl við
höfunda vekja áhuga lesenda og
það er að mínu mati það sama og að
gera gagn. Nú eru bókakynningar
óvenju áberandi af því að almenn
fjölmiðlatíska er óvenju mikil þetta
árið. Jafnframt hafa fjölmiðlar verið
ótrúlega ötulir við bókakynningar
af einhverjum ástæðum. En við
heyrum á viðskiptavinum okkar í
bókabúðinni að þeim finnst það
kostur, líta á þetta sem fréttir. Það er
ekki óalgengt að eftir að fólk hefur
lesið eða hlustað á viðtal við höfund
sé það komið í bókabúðina fimm
mínútur yfir níu næsta morgun. Ég
hef líka orðið var við að greinar og
viðtöl við höfunda hafa meiri áhrif
en gagnrýni. Það stafar sjálfsagt að
hluta til af því að fólk er lengur að
melta gagnrýni en viðtöl, en
kannski ræða menn gagnrýnina
meira sín á milli.
Nú í nóvember höfum við fundið
að fólk kemur mikið í búðina og
spyr að fyrra bragði um bók af því
að það hefur verið að lesa eða
hlusta á viðtal við höfundinn, kem-
ur kannski oft til að skoða bókina og
svo seinna eftir viku, hálfan mánuð,
til að kaupa hana. Staðreynd máls-
ins er líka sú að stór hluti fólks fær
ekki nýjar bækur nema einu sinni á
ári og margir koma í búðina á hverj-
um einasta degi og spyrja hvað hafi
komið nýtt þann daginn.
Sú sem vinnur hér á skiptiborðinu
segist aldrei hafa upplifað önnur
eins viðbrögð og nú í nóvember.
Mér kemur í hug nýlegur viðtals-
þáttur Steinunnar Sigurðardóttur
við Guðberg Bergsson í sjónvarpinu
þar sem þau ræddu meðal annars
um nýjustu þýðingu hans á
Marques. Daginn eftir kom her
manns í búðina eða hringdi til að
grennslast nánar fyrir um hana. Þá
var hún að vísu ekki komin út.
Sá stóri hópur sem hefur áhuga á
bókmenntum fylgist með hverju
einasta pennastriki um þær i blöð-
unum. Enda má spyrja hvort eitt-
hvað annað áhugavert hafi verið í
fréttum undanfarið fyrir fólk sem
ekki er á kafi í prófkjörunum og
ypptir jafnframt öxlum yfir asna-
strikum Reagans."
GUNNAR STEINN PÁLSSON:
ÓKEYPIS AUGLYSING,
GOTT MAL!
„Verandi í auglýsingabissness er
ég hinn ánægðasti með þessa þróun
mála. Ég held að ég geri mér betri
grein fyrir því en flestir aðrir að til
þess að vekja athygli á bókum sín-
um er ekki til ódýrari leið en að fara
í viðtöl. Því finnst mér alveg sjálf-
sagt að rithöfundar reyni að halda
sér í sviðsljósinu meðan fjölmiðal-
arnir vilja taka við. Ókeypis augýs-
ing, gott mál!
Svo get ég líka sagt sem fyrrver-
andi bókaútgefandi að venjuleg bók
í öllum þessum hasar og darraðar-
dansi fyrir jólin verður ekki ein-
göngu auglýst upp sem gott bók-
menntaverk nema fyrir ofboðslegar
fjárfúlgur. Því eru viðtöl eina leiðin
ef menn ætla að gefa út sínar bækur
skammlaust og sleppa fyrir horn
fjárhagslega. Því eiga rithöfundar
alla mína samúð og stuðning í mál-
inu. Ég veit hins vegar að þeim
finnst þetta sjálfum mjög óþægilegt.
En við lifum í fjölmiðlunarheimi
sem fjölmiðlapot einstaklinga,
hvort sem það eru t.d. rithöfundar
eða stjórnmálamenn, er því miður
orðið hluti af. Því vil ég ekki segja
neitt ljótt um þetta mál.
Viðtöl við höfunda verka hvetj-
andi á lesandann. En þar gildir
sama lögmálið og annars staðar: ef
einn græðir, tapar annar. Þeim sem
tekst að koma sér á framfæri gerir
það væntanlega á kostnað einhvers
annars sem er ekki jafnklár að aug-
lýsa sjálfan sig. Ég sem auglýsinga-
maður hef dáðst að upphlaupum
einstakra rithöfunda að undan-
förnu, fundist þeir alveg ótrúlega
klókir að koma sér á framfæri. Þeim
hefur tekist að skilja hinn venjulega
útvarps- eða sjónvarpshlustanda eft-
ir með fleiri spurningar en svör
varðandi viðkomandi bók.
Ég veit af reynslu að til að selja
góða bók er ekki nóg að standa
fagmannlega að útgáfu hennar, í
auglýsingum jafnt sem öðru. Því
verða höfundarnir að leita nýrra
leiða, og forlögin reyndar líka, sér-
staklega eftir að sjónvarpið datt upp
fyrir sem eini auglýsingamiðillinn
sem nær yfir allt landið. Ég fæ ekki
betur séð en bráðnauðsynlegt sé að
rithöfundar verði æ meir í sviðsljós-
inu.“
-JS
HRAFN Jökulsson er ungt skáld,
forleggjari hjá nýrri útgáfu að nafni
Flugur — og kannski þessvegna
utanskóla í Kvennaskólanum! Á síð-
astnefnda vettvanginum hefur
hann í samstarfi við aðra framhalds-
skólanemendur stofnað Útgáfufé-
lag framhaldsskólanna, sem var
orðið löngu brýnt að koma á fót,
eins og þeir vita sem verið hafa og
eru í félagsmálastússi þessara skóla.
Kveikjan að stofnun þessa félags
núna, er ljóða- og smásagnakeppni
sem framhaldsskólanemendur
ákváðu að efna til fyrir alllöngu, en
þrjú bestu verkin og jafnframt þau
verðlaunuðu skyldi gefa út á bók
ásamt þeim er næst kæmu. Það er
hinsvegar ekki fyrr en núna sem
drift er komin í framkvæmd keppn-
innar, en skilafrestur hennar er til
fyrsta febrúar (box 7094 101 Rvik)
og stefnt er að útkomu næsta vor.
Það verður jafnframt upphaf útgáfu-
starfsemi félagsins, en Hrafn segir
það vera tilraun til að sameina kraft-
ana innan framhaldsskólanna. Ut-
gáfa innan hvers þeirra hafi verið til-
viljanakennd og ómarkviss. Von-
andi verði hægt að standa veglegar
að útgáfumálum framhaldsskóla-
nema frá og með næsta vori, skipu-
lagning og metnaður fylgi félags-
skapnum. Auk Hrafns sitja í stjórn-
inni Tómas Tómasson úr MH, Sig-
urður Baldvinsson úr Flensborg,
Haukur Guðmundsson úr MK og
Ari Gísli Bragason úr MR.
MAHLER syngur Sólrún Braga-
dóttir, framan við Sinfóníuhljóm-
sveit íslands. Staður og stund: Há-
skólabíó, fimmtudagskvöld, sjöttu
áskriftartónleikarnir. Sólrún hefur
verið í sönglæri vestur í Indiana upp
á síðkastið, þaðan sem hún lýkur
masters-prófi bráðlega. Sólrún vakti
einmitt mikla athygli á þeim slóðum
í fyrra þegar hún fór með hlutverk
Donnu Onnu í óperunni Don
Giovanni eftir Mozart. Og vegur
hennar fer vaxandi vestra, því ekki
er annað vitað en söngkonan eigi að
syngja aðalhlutverkið í Sögunni af
Saltana keisara eftir Rimsky-
Korsakoff, þegar hún verður frum-
flutt í Indiana. Að því búnu, hefur
hún verið ráðin fyrsti sópran við
óperuna í Kaiserslautern í Pýska-
landi, þar sem hún mun væntanlega
syngja hlutverk Mimiar í La
Boheme. Tónleikunum með henni-
hér heima stjórnar Gabríel Chmura
frá ísrael.
GALLERÍ Hallgerður er með
verk Valgerðar Erlendsdóttur á
veggjum sínum, mestan part klippi-
myndir, en þetta er fyrsta einkasýn-
ing Völu eftir þátttöku í níu samsýn-
ingum.
HELGARPÓSTURINN 33