Morgunblaðið - 21.02.1987, Síða 29

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 21. FEBRÚAR 1987
29
Bandaríkin:
Þingmaður krefst af-
sagnar Georges Shultz
Sakar utanríkisráðherrann um að grafa undan stefnu forsetans
Washington, Reuter.
JACK KEMP, sem hyggst bjóða
sig fram í forkosningum Repú-
blikanaflokksins, krafðist þess í
gær að George Shultz utanríkis-
ráðherra segði af sér. Sakaði
Kemp Shultz um að hafa grafið
undan utanríkisstefnu Ronalds
Reagan forseta.
Jack Kemp lét þessi orð falla á
þingi samtaka sem nefnast „Cons-
ervative Political Action Confer-
ence“. Kemp, sem situr á þingi fyrir
Repúblikanaflokkinn, sagði Shultz
og ráðuneyti hafa snúið baki við
kontra-skæruliðum í Nicaragua og
frelsissveitum skæruliða í Angóla
og Afganistan. Sakaði hann Shultz
um að tefja fyrir framkvæmd geim-
vamaráætlunar Bandaríkjastjórn-
ar. „Allir vita hve Reagan forseta
er umhugað um geimvamaráætlun-
ina. Við vitum það, bandamenn
okkar vita það og Gorbachev Sovét-
leiðtogi veit það. Sá eini sem ekki
virðist gera sér þetta ljóst er ut-
anríkisráðherra stjórnarinnar,"
sagði Kemp.
Þá gagnrýndi hann Shultz fyrir
að hafa rætt við Oliver Tambo, leið-
toga Afríska þjóðarráðsins, sem
berst gegn kynþáttaaðskilnaðar-
stefnu stjómarinnar í Suður-Afríku.
Tambo ræddi nýlega við Shultz í
Washington en Kemp sagði Tambo
vera „kommúnistaleiðtoga hryðju-
verkasamtaka". Kvaðst Jack Kemp
telja að Shultz ætti að segja af sér
í ljósi þessa.
Kemp hyggst taka þátt í forkosn-
ingunum Repúblikanaflokksins en
í þeim verður kosið um fulltrúa
flokksins í forsetakosningunum á
næsta ári. Samkvæmt skoðana-
könnunum nýtur Kemp mun minna
fylgis en George Bush, varaforseti,
og Robert Dole öldungardeildar-
þingmaður.
Auglýsingalínan og víglínan.
Shultz var andvíg-
ur innrás í Líbýu
Washington, Reuter.
FLÓÐBYLGJA nýrra uppljóstr-
ana um ráðabrugg Þjóðarör-
yggisráðs Bandaríkjanna
kallaði í gær fram nýjar og
fleiri spurningar um hlutverk
Frakkland:
Hryðjuverkamaður fyrir rétt
París, Reuter.
RÉTTARHÖLD yfir Líbanon-
manninum Georges Ibrahim
Abdallah hefjast í París nk.
mánudag og hafa öryggisráð-
stafanir í borginni verið hertar
mjög. 1000 manna aukalið lög-
reglu hefur verið kvatt út og
eigendum verslana, leikhúsa og
kvikmyndahúsa fyrirskipað að
vera á varðbergi.
Abdallah sem handtekinn var
árið 1984 er sakaður um aðild að
morði á bandarískum og ísraelskum
sendiráðsstarfsmönnum er myrtir
voru árið 1982. Dregist hefur í tvö
ár að heija réttarhöld yfir honum
og hafa franskir fjölmiðlar haldið
því fram að núverandi og fyrrver-
andi ríkisstjómir Frakklands hafi
haft uppi áætlanir um að láta hann
lausan, sem hluta af leynilegum
samningum. Lögreglan telur að
vinstri sinnaðir skæruliðar, vinir og
ættmenn Abdallah hafi staðið fyrir
15 sprengjutilræðum, er hófust í
desember 1985 og náðu hámarki í
sept. sl. til þess að fá hann látinn
lausan.
Gengi gjaldmiðla
London. AP.
GENGI bandaríkjadollars lækk-
aði gagnvart öllum helstu gjald-
miðlum á gjaldeyrismörkuðum
Evrópu í gær. Verð á gulli hækk-
aði.
Síðdegis í gær kostaði sterlings-
pundið 1,53 dollara (1,5275), en
annars var gengi dollarans þannig
að fyrir hann fengust: 1,8250 vest-
ur-þýsk mörk (1,8515); 1,5422
svissneskir frankar (1,5635):
6,0625 franskir frankar (6,1625)
2,0610 hollensk gyllini (2,0905)
1.297,00 ítalskar lírur (1.315,00)
1,3310 kanadískir dollarar
(1,33455) og 153,42 japönsk jen.
Verð á gulli var 399,50 dollara
únsan (393,60).
Ronalds Reagans, forseta, í
ákvarðanatöku í Hvíta húsinu.
Blaðið Washington Post sagði
í gær að Þjóðaröryggisráðið hefði
gert áætlun um sameiginlega inn-
rás Bandaríkjamanna og Egypta
í Líbýu árið 1985. Martin Fitz-
water, talsmaður forsetans,
neitaði að stjórnin hefði tekið
ákvörðun um innrás en sagðist
ekki geta útilokað hvort slík mál
hefðu komið til umræðu. Blaðið
sagði að George Shultz, utanríkis-
ráðherra, hefði verið mjög and-
snúinn þessum hugmyndum.
Hefði hann kallað Nicholas Veliot-
es, sendiherra í Egyptalandi, heim
til þess að beijast gegn tillögum
„vitfirringanna í Hvíta húsinu"
eins og blaðið sagði Shultz hafa
kallað starfsmenn Þjóðaröryggis-
ráðsins.
Þá sagði Wall Street Joumal í
gær að Reagan hefði heimilað
leyniþjónustunni (CIA) að ræna
meintum erlendum hryðjuverka-
mönnum og flytja þá til Banda-
ríkjanna þar sem lögum yrði
komið yfir þá. Fitzwater neitaði
að segja nokkuð um frétt blaðs-
ins.
Ennfremur skýrði Washington
Post frá því í gær að Oliver North,
fyrrum starfsmaður Þjóðarörygg-
isráðsins, hefði afhent írönum
leynilegar upplýsingar vegna
Persaflóastríðsins. Upplýsingam-
ar hefðu ekki verið ætlaðar
neinum utan Bandaríkjastjómar
og verið rækilega merktar á þann
veg að útlendingar mættu ekki
sjá þær.
Þá varð Bandaríkjastjóm fyrir
áfalli í dag er upplýstist að John
Köhler, sem útnefndur var upplýs-
ingafulltrúi stjómarinnar í fyrra-
dag, hefði verið í ungliðasveitum,
sem kenndar vom við Adolf Hitl-
er, árið 1940 þegar hann var 10
ára gamall.
Loks fullyrti Robert McFarlane,
fyrrum öryggisráðgjafí Reagans,
við yfirheyrzlur í gær að samdar
hefðu verið áætlanir um að leyna
þætti forsetans í ákvarðantöku
vegna vopnasölunnar til írans.
Þegar blöð hefðu ljóstrað upp um
vopnasöluna hefði mikil hræðsla
gripið um sig í Hvíta húsinu og
sú skoðun orðið ríkjandi að
„bjarga forsetanum".
„Lena Nyman er Uglau
— segir sænskur gagnrýnandi. Söngleikurinn En liten
ö i havet fær misjafna dóma í sænskum blöðum
Stokkhólmi. Frá Ásdísi Haraldsdóttur fréttaritara Morgunblaðsins.
Söngleikurinn En liten ö i
havet, eða Lítil eyja í hafinu,
sem nú er sýndur á litla sviðinu
í Dramatiska Teatern í Stokk-
hólmi, hefur hlotið nokkuð
misjafna dóma hjá gagnrýn-
endum dagblaðanna hér í borg.
Söngleikinn hefur hinn kunni
sænski leikstjóri Hans Alfred-
son gert eftir Atómstöð Hall-
dórs Laxness.
Gagnrýnendur Morgunblað-
anna tveggja, Dagens Nyheterog
Svenska Dagbladet, og einnig
síðdegisblaðanna Aftonbladet og
Expressen eru þó á eitt sáttir um
að hápunktur sýningarinnar sé
túlkun Lenu Nyman á Uglu. Flest-
ir aðrir leikarar fá einnig góða
dóma, sérstaklega þau Harriet
Andersson í hlutverkum frú Ar-
land og Kleópötru, Per Mattson,
sem leikur guðinn Briljantín og
bandarískan ofursta, og hin gam-
alkunna gamanleikkona Sif Ruud,
sem fer með hlutverk Jónu, móður
organistans, og móður Uglu.
Tove Ellefsen gagnrýnandi
Dagens Nyheterer jákvæð í skrif-
um sínum um söngleikinn. Hún
telur ástæðu til að þakka Hans
Alfredson fyrir að hafa „lyft
Halldóri Laxness úr hinu skand-
inavíska menningarmyrkri“ sem
hún segir að annars gerist aðeins
þegar Norðurlandaráð veiti verð-
laun sín!
Hún segir einnig að Hans Alf-
redson hafi sett mjög persónuleg-
an stimpil á verkið. Samt sem
áður sé hann trúr Atómstöðinni.
Þetta sé ekki bandarískur „músik-
al“ heldur heiðarlegur söngleikur
í frumsænskum og „Alfredsonsk-
um“ anda. Hljómsveitin Jazz
Doctors fær einnig hrós fyrir lög
sín og flutning tónlistai innar.
Sýningin minnir gagnrýnand-
ann svolítið á revíu, sérstaklega
leikmyndin, og inn í þessa mynd
stígur Lena Nyman sem Ugla.
„Hún er Ugla“ segir Ellefsen.
„Með sínum lága rómi er hún
miðpunktur sýningarinnar. Og
söngur hennar er ljúfur. Loka-
söngur fyi-sta þáttar, „Munnurinn
er helmingur af kossi“, er enn í
minningunni."
Það sem upp úr stendur er
Lena Nyman sem Ugla, segir
Ingmar Björkstén gagnrýnandi
Svenska Dagbladet um En liten ö
i havet. En hann spyr: „Hvers
vegna að gera leikrit eftir skáid-
sögu þegar heiminn skortir svo
sannarlega ekki leikverk sem hug-
suð eru og skrifuð fyrir þennan
sérstaka miðil? En liten ö i havet
vekur þessa spurningu en svarar
henni ekki.“
Ingmar Björkstén gerir það líka
að umtalsefni að Hans Alfredson
hefur skrifað söngleikinn „fijáls-
lega“ eftir Atómstöðinni, eins og
stendur í leikskránni. Honum þyk-
ir hann ekki hafa lagt mikið til
frá sjálfum sér, nema söngtexta
og nokkrar umskrifaðar setning-
ar. Annað er frá Halldóri Laxness.
„En Hans Alfredson hefur þótt
Atómstöðin vera þess virði að
leggja mikla vinnu í að gera þessa
leikgerð eftir henni auk þess að
gera leikmyndina og leikstýra
verkinu í Stokkhólmi. Borg í landi
sem ekki er hótað af Nato en
aftur á móti af þöglum öflum sem
senda kafbáta sína inn í austur-
sænska skerjagarðinn. „Verða
smáþjóðir að velja," spyr Ugla.
Með þessu hreinskilna, hreinhjart-
aða og ástríðufulla tónfalli sem
varla nokkur annar leikari en
Lena Nyman megnar að miðla á
svo skerandi ósvikinn hátt..."
Síöan segir Björkstén að Hans
Alfredson hafi gengið til verks
með hugmyndaauðgi og ævin-
týramennsku. Uppsetningin sé
ekki beinlínis leikgerð eftir Atóm-
stöðinni heldur líkist hún frekar
revíu þar sem örlög Uglu eru rauði
þráðurinn.
Við nokkuð annan tón kveður
í gagnrýni Jurgen Schildt í Afton-
bladet. Hann segir m.a. að leikar-
amir standi á stöðugri fótum en
leikritið og að uppsetning Alfred-
sons bjóði upp á of „lítinn málm
og of mikinn hafragraut". Leikar-
amir, sem flestir fara með fleira
en eitt hlutverk, séu það besta
við uppsetninguna. „Lena Nyman
snertir sem Jóhanna af Ork söng-
leiksins. — Sven Lindberg er
góður sem heimspekingurinn
organistinn, en ekki eins góður
sem þingmaðurinn Árland. Ein-
faldlega vegna þess að hlutverkið
skortir fótfestu,“ segir Schildt.
„Harriet Andersson kryddar hlut-
ver Kleópötru og er vægast sagt
skemmtilegt sem framagosafrúin
Árland". Hann nefnir einnig Sif
Ruud og Per Mattson og gefur
þeim góða dóma fyrir leik sinn.
„Enginn á sviði Dramatens er
leiðinlegur," segir Jurgen Schildt.
„En leikritið, með leyfi að segja,
verður það. Það er skaði. Ekki
bara vegna þess að samkvæmt
Brecht em leiðindin mesta dauða-
syndin í leikhúsinu. Heldur einnig
vegna þess að hæðnin og „anti-
ameríska" umfjöllunin um nýlend-
una, sem að minnsta kosti er í
fmmútgáfu Laxness, ætti að vera
vel fallin til útflutnings á breiðum
gmndvelli. Það væri til dæmis
ekki erfitt að hugsa sér aðra og
áhrifameiri útgáfu á leikritinu í
Suður-Ameríku!"
Hvínandi sóun. Þannig hljóðar
fyrirsögnin á gagnrýni Lisbeth
Larson í Expressen. Hún segir að
uppsetning Alfredsons sé mörg
ljósár frá sögu Halldórs Laxness.
í þessari uppsetningu hlæi maður
að persónunum en ekki með þeim.
Ugla Lenu Nyman er þó undan-
tekningin frá þessu.
Gagnrýnandinn telur að Hans
Alfredson hafi tónað niður sögu-
lega atburði og þar með gert
frásögnina almennari. „Hjá hon-
um er hvert lítið land, og sérhver
lítil manneskja, eyja í hafinu. Frá-
sagnarbútamir em úr tengslum
við kjama sinn og hafa því glatað
krafti sínum. Hið margflókna er
orðið einfalt og hið fjarstæðu-
kennda er einungis klúðurslegt."
Lisbeth Larson segir það vera
mikla sóun að láta allan þennan
Qölda af góðum leikumm kastast
fram og til baka til að „hleypa
af einhverri hnyttni, sem þó er
aldrei nógu góð og kreista fram
klapp sem þeir hafa varla unnið
fyrir".
Ekki virðast sænskir leikhús-
gestir láta það á sig fá þó söng-
leikurinn hafi fengið þetta
misjafna gagnfyni, því alltaf er
uppselt á margar sýningar fram
í tímann.