Morgunblaðið - 05.12.1987, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 5. DESEMBER 1987
Samkomulag ríkisstjórnar um skatta- og tollabreytingar:
Mestu breytingar á
skattakerfinu í áratugi
- segir Þorsteinn Pálsson forsætisráðherra
Morgunblaðið/Júlíus
Steingrimur Hermannsson utanrikisráðherra, Þorsteinn Pálsson for-
sætisráðherra og Jón Baldvin Hannibalsson fjármálaráðherra kynna
fréttamönnum breytingar á skatta- og tollalögum.
RÍKISSTJÓRNIN náði á fundi i
gær samkomulagi um mörg atriði
tekjuhliðar fjárlagafrumvarpsins
og verða frumvörp þar að lútandi
lögð fram á Alþingi strax eftir
helgina. Er þar um að ræða breyt-
ingar á tollum, vörugjaldi og
söluskatti. Söluskattur verður
áfram 25% á varning stað 22%
söluskatts eins og áður var miðað
við, en lægri söluskattur á þjón-
ustu. Vörugjald verður 14% i stað
17% eins og áður var gert ráð
fyrir. Einnig lækka hæstu toUar
úr 80% í 30%. Gert er ráð fyrir
að þessar kerfisbreytingar skili
ríkissjóði 600 miiyón króna tekju-
auka á næsta ári. Ekki hefur enn
verið fjaUað endanlega um
gjaldahUð fjárlagafrumvarpsins
í rikisstjórn en gert er ráð fyrir
að ákvarðanir þar að lútandi
verði teknar á ríkisstjórnarfundi
í dag.
A fundi með fréttamönnum, eftir
ríkisstjómarfundinn í gær, kynntu
formenn stjómarflokkanna helstu
atriði þeirra kerfisbreytinga sem
náðst hafði samstaða um. Þorsteinn
Pálsson forsætisráðherra sagði að
þama væri um að ræða verulega
kerfisbreytingu í óbeinni skatt-
heimtu sem fæli í sér lækkun tolla
og sex annara gjalda, fækkun und-
anþága og meiri samræmingu í
söluskatti, öruggari tekjuöflun ríkis-
sjóðs, bætt skattaskil og ráðstafan-
imar í heild yrðu til þess að lækka
verðbólgu.
Þorsteinn sagði að á undanfömum
ámm hefði verið unnið að tillögum
um nýtt og einfaldara tollakerfi með
lægri tolltöxtum, svo og einfaldara
vörugjaldskerfi. Þessar hugmyndir
væm nú settar í framkvæmd og
væm veigamestu breytingar á
skattakerfí sem gerðar hefðu verið
á undanfömm áratugum ásamt með
staðgreiðslukerfí skatta.
A fundinum var eftirfarandi lagt
fram til kynningar á breytingum á
tekjuöflunarkerfi ríkisins:
1. Tollar
• Með lækkun hæstu tolla úr 80%
í 30% og afnámi fjölmargra gjalda
er stefnt að því að vömverð á ís-
landi standist betur samjöfnuð við
vömverð í útlöndum. Úreltar skil-
greiningar tollalaga, þar sem dag-
legar neysluvömr em hátollavömr,
era felldar niður.
• Af 6 þúsund tollnúmeram bera
5 þúsund engan toll.
• Fjömtíu mismunandi tollstig, frá
0 til 80% falla niður. í staðinn koma
sjö jöfn þrep, frá 0 til 30%. Tollar
á matvömm em nær undantekning-
arlaust felldir niður.
• Fjölmargar vömtegundir sem
borið hafa háa tolla og vömgjöld
lækka stórlega í verði. Brenglun
vömverðs sem tollar og vömgjöld
hafa valdið verður leiðrétt. Mörg
dæmi em um verðhækkun á bilinu
20—40%. Verslun flyst inn í landið.
2. Vörugjöld
• Sex mismunandi gjöld verða felld
niður, fjögur mismunandi vömgjöld
sem nú era 7, 17, 24 og 30%. Jafn-
framt falla niður tollaafgreiðslu-
gjald, sem nú er 1% og bygginga-
riðnaðarsjóðsgjald, 0,5%.
• Lagt verður á eitt vömgjald,
14%, sem leggst á nokkra skýrt af-
markaða vömflokka, sem nú bera
margvísleg vömgjöld. á bilinu
17—30%. Þessar vömr em: Sælgæti
og kex, öl, gosdrykkir og safar,
ýmis konar raftæki, hljómtæki, sjón-
vörp og myndbönd, blöndunartæki
og kranar, raflagnaefni, hreinlætis-
tæki svo og steypustyrktaijám.
Innlendum gjaldendum fækkar til
muna og eftirlit verður einfaldara.
Einföldun tolla- og vömgjalda
auðveldar framkvæmd og opnar
nýja möguleika til betri innheimtu
söíuskatts.
3. Söluskattur
• A næsta ári verður söluskattur
áfram 25% og leggst jafnt á allar
neysluvömr.
• Söluskattur fellur niður í árslok
1988 þegar 22% virðisaukaskattur
leysir hann af hólmi. Undanþágum
og undandráttarmöguleikum fækkar
og eftirlit verður hert.
4. Aðgerðir til tekjujöfnunar
• Mikilvægustu neysluvömr heim-
ilanna eins og mjólk, dilkakjöt, smjör
og skyr hækka ekki í verði þar sem
niðurgreiðslur verða auknar um
1250 millj. kr. Verðhlutföll milli
dilkakjöts og svína- og alifuglakjöts
raskast ekki þar sem kjamfóður-
skattar verða lækkaðir.
• 600 milljónum kr. verður varið
til hækkunar á bótum lífeyristrygg-
inga og bamabótum. Bamabætur
verða greiddar út fyrirfram á þriggja
mánaða fresti.
5. Verðlagsáhrif .vegna þessara
breytinga
• FVamfærsluvísitala breytist ekki
• Byggingarvísitala lækkar um
2,3%
0 Lánskjaravísitala lækkar um
tæpt 0,8%.
Að auki koma ofangreindar
hækkanir á bamabótum og lífeyris-
tryggingum sem ekki mælast í
þessum vísitölum.
Breytingar á vömverði em í meg-
inatriðum þessar: Mikilvægustu
búvömr hækka ekki í verði. Aðrar
matvömr ýmist hækka eða lækka.
Tollalækkanir og afnám ijögurra
mismunandi vömgjalda leiða af sér
lækkun Qölmargra vömtegunda. Þar
á meðal em ýmis matvara, hreinlæt-
is- og snyrtivömr, borðbúnaður og
búsáhöld. Fjölmargar byggingarvör-
ur lækka í verði, m.a. hreinlætistæki,
blöndunartæki, kranar, hitastillar,
gólfteppi og dúkar, efni til raflagna
og steypustyrktaijárn.
Sem dæmi um skyldar vömr, sem
ýmist hækka eða lækka í verði má
nefna að sjónvörp, myndbönd og
hljómflutningstæki lækka, kæli-
skápar og þvottavélar hækka,
frystiskápar og þurrkarar lækka.
Bílavarahlutir og hjólbarðar
lækka í verði.
Fjölmargar íþróttavömr lækka í
verði.
Þá er með þessum skattkerfis-
breytingum stigið lokaskrefið að
afnámi tolla á hráefnum til innlendr-
ar framleiðslu. Tollar af rekstrarvör-
um og aðföngum framleiðsluat-
vinnuveganna ýmist falla niður eða
lækka.
Dregið úr vanskilum
Jón Baldvin Hannibalsson fjár-
málaráðherra sagðist vilja vekja á
því athygli að í umræðum um breyt-
ingar á söluskattskerfinu hefði
athygli manna og fjölmiðla beinst
að svokölluðum matarskatti. Nú
hefði fundist lausn sem þýddi að
engin verðbreyting yrði á þýðingar-
mestu afurðum hefðbundins land-
búnaðar og þar með um leið stærstu
neysluvömm landsmanna. Hann
sagði að þessi lausn sameinaði alla
helstu kosti einföldunar skattakerf-
isins án þess að það hafi í för með
sér verðhækkanir á þessum þýðing-
armiklu neysluvömm.
Jón Baldvin sagðist vera þess full-
viss að einföldun söluskattskerfisins
myndi draga stórlega úr vanskilum
og undandrætti frá söluskatti og um
leið væri búið að leggja gmndvöll
að einföldu og traustu virðisauka-
skattkerfi sem yrði á mjög breiðum
skattstofni og gæti þýtt lækkun
þegar vikið yrði frá þessu gamla og
úrelta söluskattkerfi.
Hann nefndi hugmynd í tengslum
við þetta, að þegar tollþjónustan fær
minni verkefni vegna einföldunar
tollakerfísins, mætti gera ráð fyrir
að fetað verði í fótspor Dana með
því að fela henni eftirlit með sölu-
skatti og síðar virðisaukaskatti. Þar
væri þjálfað starfsfólk sem ætti enn
frekar að tryggja betri innheimtu.
Verða Glasgow-
ferðir óþarfar?
Jón Baldvin sagði að meginþáttur
þessara breytinga væri sá að „Glas-
gowferðir" yrðu óþarfar. Verslunin
myndi færast í stórauknum mæli inn
í landið vegna þess að með tolla-
breytingunni væri verið að færa
verðhlutföll innbyrðis nær því sem
er í grannlöndum okkar. Hægt væri
að nefna tugi dæma um vömtegund-
ir sem áður vora flokkaðar í hátolla-
flokkum samkvæmt úreltum
hugmyndum um lúxusvaming en
væm nú orðnar að hversdagslegum
neysluvenjum fólks og verð á þeim
vömm myndi lækka á bilinu 20-40%.
Full samstaða
stjórnarflokka
Steingrímur Hermannsson ut-
anríkisráðherra sagðist vilja leggja
á það vemlega áherslu að full sam-
staða væri á milli stjómarflokkanna
um þessi mál en enginn vafi léki á
að hægt væri að fínna að ýmsum
atriðum þegar svona svona mikil-
vægar breytingar væm gerðar. í
heild væm þó langtum fleiri atriði
til bóta og ýmsir agnúar hefðu verið
sniðnir af í meðferð þessara mála
síðustu daga.
Steingrímur vildi leggja sértaka
áherslu á að inni í þessu samkomu-
lagi væri áfram vemd fyrir innlenda
framleiðslu, bæði fyrir matvæla-
framleiðendur og iðnaðarframleið-
endur. Aðlögun yrði veitt fyrir nýja
framleiðslu sem menn hafa komið
hér á fót, í samræmi við samninga
EFTA, sem gefa iðnrekendum kleyft
að næta þessari snöggu kerfisbreyt-
ingu á nokkmm tíma. Hugmyndir
em einnig um sérstakt innflutnings-
gjald á innflutt grænmetis sem verði
breytilegt eftir tegundum og
árstíma.
Steingrímur sagðist jafnframt
vilja leggja á það áherslu að enn
væm í söluskattskerfinu fjölmargar
undanþágur sem ekki hefði tekist
að ráða við og yrði ekki fyrr en með
virðisaukaskattinum. Þar væri enn-
þá margt ógert sem ríkisstjómin
muni taka á, á næsta ári.
Ekkí samkomulag
um fyrri tillögrir
Jón Baldvin Hannibalsson sagði
síðan að aðalskýring breytingarinn-
ar á söluskattsprósentunni úr 22%
í 25% væri sú að afla þurfí tekna
til að tryggja að þessi kerfisbreyting
fari í gegn án þess að verð á ýmsum
nauðsynlegum matvælum hækki.
Þegar Morgunblaðið spurði Jón
Baldvin um ástæður þess að fyrri
hugmundir um útfærslu söluskatt-
kerfisins vom lagðar til hliðar sagði
hann að ekki hefði tekist samkomu-
lag á gmndvelli fyrri tillagna og þá
hafí stefnt í íllt efni. Hefði þá verið
reynt að stilla dæminu upp á nýtt
með hliðsjón af því hvemig hægt
væri að ná hagstæðustu framkvæmd
á kerfisbreytingunni sem pólítísk
samstaða gæti tekist um.
Hann sagði að alþýðuflokksmenn
hefðu lagt á það höfuðáherslu frá
upphafi að hætta fúskinu í skatta-
kerfinu og fá samræmdan skatt-
stofn, rökréttan aðdraganda að
virðisaukaskattskerfinu og frambúð-
arlausnir. Aðrir hefðu lagt á það
áherslu að auka yrði niðurgreiðslur
til að halda niðri vömverði og einnig
hefðu verið uppi mörg önnur sjónar-
mið, svo sem tollavemd vegna
grænmetis og tímabundin vemd fyr-
ir íslenskan iðnað. Þessum sjónar-
miðum hefði verið púslað saman
þannig að niðurstaðan varð þessi.
Jón sagði að með henni væri kerf-
isbreytingin tryggð til frambúðar.
Vömverðshækkun yrði engin á hefð-
bundnum búvömm en það kostar
mikið fé í niðurgreiðslum, þannig
að minna væri aflögu til annarskon-
ar tekjuöflunaraðgerða. Heildamið-
urstaðr.n sé sú að náðst hafi fram
útfærsla sem á mælikvarða bygg-
ingaverðs og lánskjaravísitölu væri
sú hagstæðasta og matvömhækkun-
in sé í lágmarki.
Sprettur á borð
við síldarvertíð
Jón Baldvin sagði að þessi enda-
sprettur, eins og hann orðaði það,
hefði tekið þijá sólarhringa. „Menn
hafa unnið dag og nótt og ég dáist
mikið að vinnuþoli og þreki starfs-
manna minna í ráðuneytinu. Þeir
hafa tekið á sig vökur setn em að
minnsta kosti á borð við eina síldar-
vertíð," sagði Jón Baldvin Hanni-
balsson.
Morgunblaðið/RAX
Menntamálaráð og höfundar nokkurra þeirra bóka, sem gefnar eru út af Menningarsjóði í ár, frá
vinstri: Dr. Eysteum Sigurðsson, Guðmundur Daníelsson rithöfundur, Arni Böðvarsson cand. mag.,
Indnði G. Þorsteinsson rithöfundur, Úlfur Hjörvar og Gunnar Eyjólfsson úr Menntamálaráði, Sólr-
ún Jensdóttir formaður Menntamálaráðs, Áslaug Brynjólfsdóttir varaformaður, Helga Kress ritari
og Vilhjálmur Hjálmarsson fyrrum alþingismaður og ráðherra.
Sólrún Jensdóttir kjörin
formaður Menntamálaráðs
Níu bækur gefnar út á vegum Menningarsjóðs
SÓLRÚN Jensdóttir hefur ver-
ið kjörin formaður Mennta-
málaráðs. Varaformaður var
kjörin Áslaug Brynjólfsdóttir
og Helga Kress ritari, en auk
þeirra eru í ráðinu Gunnar
Eyjólfsson og Úlfur Hjörvar.
Menntamálaráð hefur meðal
annars með höndum umsjón
með bókaútgáfu á vegum
Menningarsjóðs og Þjóðvinafé-
lagsins og á fundi með frétta-
mönnum á föstudag voru
kynntar niu bækur, sem komið
hafa út á vegum Menningar-
sjóðs að undanförnu.