Morgunblaðið - 05.12.1987, Blaðsíða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 5. DESEMBER 1987
Takmörkun sóknar
— sala veiðileyfa
fHwgfiiiHafeife
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
BjÖrn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 600 kr. á mánuði innanlands. I lausasölu 55 kr. eintakið.
Umbrot í
stjórnmálum
að hefur verið umbrota-
samt á vettvangi stjóm-
málanna síðustu daga og
vikur. Mikil umsvif hafa ver-
ið hjá ríkisstjóminni, sem
hefur unnið að undirbúningi
endanlegrar afgreiðslu fjár-
laga fyrir næsta ár í samráði
við íj árveitinganefnd og
þingflokka. Þá hefur fisk-
veiðistefna næstu ára verið
í mótun og kemur til umræðu
á Alþingi á næstunni. Þegar
um þriggja flokka stjóm er
að ræða er augljóslega erfið-
ara um vik að stilla saman
strengina en þegar tveggja
flokka stjómir sitja við völd.
Vegna margvíslegs ágrein-
ings og sundurlyndis í stjórn-
arherbúðum hafa menn velt
því fyrir sér, hvort alvarlegir
brestir væm komnir í stjóm-
arsamstarfið.
Það er ekkert nýtt, að
mikið gangi á í þinginu, þeg-
ar komið er fram í desember.
Raunar er það árviss at-
burður og engin ástæða til
að tengja þær pólitísku ham-
farir við stjómarslit. Síðasta
ríkisstjóm á íslandi, sem féll
í desembermánuði, var
vinstri stjóm Hermanns Jón-
assonar, sem fór frá í byijun
desember fyrir 29 ámm.
Þeir, sem á annað borð vilja
knýja fram stjómarslit velja
annað hvort vor eða haust
vegna þess, að yfirleitt vilja
þeir hinir sömu knýja fram
kosningar. Reynslan af des-
emberkosningum 1979 var
ékki góð. Það má búast við,
að langur tími líði þar til
nokkur stjómmálaflokkur
vill beita sér fyrir kosningum
á þessum árstíma. Þegar af
þessari ástæðu er ekki tilefni
til að halda, að núverandi
stjómarsamstarf sé komið í
þrot. Svo er ekki.
Þorsteinn Pálsson, forsæt-
isráðherra, gerði þessi
viðhorf að umtalsefni í ræðu
á flokksráðsfundi Sjálfstæð-
isflokksins fyrir skömmu.
Hann sagði þá m.a.: „Yfir-
borðsmennska nútímafrétta-
mennsku gerir smáatriði oft
að aðalatriðum. Skoðana-
ágreiningur í stjómarsam-
starfí kemur nú allur upp á
yfírborðið, en var hulinn áður
fyrr. Þó að snurður hafi á
stundum hlaupið á þráðinn í
samstarfínu síðustu vikur er
það ekkert meira eða dýpra
en oft og tíðum gerðist á
ferli fyrri ríkisstjómar. Það
ættu menn að muna...
Enginn stjórnarflokkanna
mun leika sér að því að sýna
þjóðinni ábyrgðarleysi. Þjóð-
in veit, að það em ólíkir
flokkar, sem em í samstarfi
en hún ætlast til þess fyrst
og fremst, að þeir sýni
ábyrgð."
Framundan em erfið við-
fangsefni. Alþingi þarf að
afgreiða fjárlög og fiskveiði-
stefnu fyrir áramót. I byijun
nýs árs blasa við mikil
vandamál á vinnumarkaði og
í efnahagsmálum, ekki sízt í
gengismálum. Þótt á ýmsu
gangi í samstarfi núverandi
stjómarflokka er ekkert til-
efni til annars en að þeir
standi saman um að glíma
við þessi fyrirsjáanlegu
vandamál. Að loknum
síðustu kosningum var sam-
starf núverandi stjómar-
flokka eini raunhæfi
kosturinn til myndunar nýrr-
ar ríkisstjómar. Á því hefur
engin breyting orðið. Skoð-
anakannanir benda ekki til,
að auðveldar yrði að mynda
ríkisstjóm, ef kosið yrði á
ný til Álþingis nú eða á næst-
unni. Þess vegna eiga
þingmenn og ráðherrar að
bretta upp ermamar og ein-
beita sér að úrlausn aðkall-
andi vandamála en leggja
pólitískt dægurþras til hliðar.
Innbyrðis deilur í stjórn-
málaflokkum lama þá mjög
en þegar þeir sömu flokkar
eiga aðild að ríkisstjóm valda
þær því, að þingmenn og
ráðherrar þess flokks hafa
vart tíma til að sinna aðkall-
andi verkefnum vegna
sundrungar inn á við. Vænt-
anlega mun fengin reynsla
af slíkum deilum undanfam-
ar vikur leiða til þess, að
þingmenn og ráðherrar ein-
beiti sér að þeim verkefnum,
sem þeir hafa verið kjömir
tii að leysa.
eftir Gylfa Þ.
Gíslason
Öldum saman voru fiskveiðar í
hafi öllum fijálsar og ókeypis. Öll-
um var heimilt að sækja sjó og
hagnýta auðlindir sjávarins án tak-
mörkunar og án þess að greiða
nokkuð fyrir það. Þegar fiskifræð-
ingar sýndu fram á, að sókn væri
orðin svo mikil, að fiskistofnar
skertust varanlega eða væru jafn-
vel í útrýmingarhættu, var yfirleitt
á það fallizt, að nauðsyn bæri til
að takmarka sóknina til þess að
vemda fiskistofnana. Auk þess var
þá sóknin meiri en skilaði hámarks-
hagnaði. Auðvitað gat menn greint
á um og greindi á um, hvaða ráð-
stafanir í þessu skyni væm árang-
ursríkar eða hentugar. Helztu
ráðstafanir, sem beita má og beitt
hefur verið í þessu skyni, em reglur
um notkun veiðarfæra, lokun veiði-
svæða, veiðibann á ákveðnum
tímabilum, ákvarðanir um hámark
þess afla, sem veiða megi, þ.e. heild-
arkvóti, takmörkun á sókn, t.d.
takmörkun á fjölda veiðidaga, og
útgáfa veiðileyfa, þ.e. kvóti á skip.
Öllum þessum aðferðum hefur verið
beitt í þeim löndum, þar sem um
ofveiðivandamál hefur verið að
ræða. Minnst hefur þó yfirleitt
kveðið að því, að veiðileyfa- eða
kvótaaðferðinni hafi verið beitt,
þótt hún sé talin árangursríkust frá
fiskvemdarsjónarmiði. Hér á landi
hefur þessari aðferð við fiskiveiði-
stjómun hins vegar verið beitt á
síðustu ámm.
Minni sókn —
meiri tekjur
Ef sókn á fiskimið er frjáls og
ótakmörkuð og veiðigeta flota er
meiri en svarar til hámarksafla,
verður niðurstaðan ofveiði, eins og
rætt var um í fyrri grein.
Sú gmndvallarregla gildir varð-
andi rekstur fyrirtækja í hagkerfi,
sem í aðalatriðum byggir á ein-
hvers konar markaðsbúskap, að þau
auka framleiðslu sína, meðan tekju-
auki vegna framleiðsluaukningar
er meiri en kostnaðaraukinn, sem
hún hefur í för með sér. Sé sókn á
fiskimið fijáls og ókeypis, em það
hins vegar ekki slík sjónarmið, sem
ráða sókn á tiltekin fiskimið. Sókn-
in er aukin meðan heiidarafrakstur-
inn af veiðunum er meiri en
heildarkostnaður vegna þeirra, og
þá getur sóknin verið orðin meiri
en svarar til þeirrar sóknar, sem
skilar hámarksafla, þar eð kostnað-
urinn er vanmetinn sem því svarar,
að ekkert er greitt fyrir hagnýtingu
auðlindarinnar.
Ráðstafanir þær, sem gerðar
hafa verið hér og annars staðar af
opinberri hálfu til stjórnar á fisk-
veiðum, hafa stefnt að því að
takmarka veiðar að því marki, að
komið sé í veg fyrir ofveiði frá
líffræðilegu sjónarmiði. En á gmnd-
velli þeirrar staðreyndar, sem getið
var í fyrri grein, að afli vex æ
hægar með sóknaraukningu, hefur
verið sýnt fram á, að hámarks-
hagnaður af veiðum fæst við minni
sókn en skilar hámarksafla. Þegar
fiskifræðingar hafa sýnt fram á,
að um ofveiði sé að ræða, er því
ekki nóg að draga úr sókninni,
þangað til hámarksafla er náð, held-
ur þarf að draga úr henni, þangað
tii hagnaður hlutaðeigandi fiskveiða
hefur náð hámarki.
Þegar um ofveiði er að ræða, er
afli þeirra skipa, sem síðast bætt-
ust í flotann, minni en hinna, sem
fyrir vom. Þau skiluðu hins vegar
engu að síður hagnaði, þar eð þau
þurftu ekkert að greiða fyrir afnot
fiskimiðanna. En sókn þeirra skerti
fiskistofninn og dró þannig úr með-
alafla, og meðaltekjum alls flotans.
Hagnaður skipa, sem fyrir vom,
áður en hin bættust við, hvarf. Ef
komið er í veg fyrir sókn þessara
viðbótarskipa, eykst afli og afrakst-
ur hinna. Þau hagnast. Og þjóðar-
tekjumar vaxa. Það skiptir
meginmáli í þessu sambandi, að
ljóst sé, að takmörkun sóknarinnar
eykur tekjur þjóðarheildarinnar.
Ef takmörkun sóknarinnar er
framkvæmd með útgáfu veiðileyfa
og þau em ókeypis, lendir fram-
leiðsluaukningin, aukning þjóðar-
teknanna, í hendur þeirra, sem
veiðileyfin fá. Það er ekki réttlátt.
Þeir eiga að skila þessari aukningu
þjóðarteknanna til eiganda fiski-
miðanna, þjóðarheildarinnar, með
því að greiða gjald fyrir veiðileyfin.
Hér væri í raun og vem um það
eitt að ræða, að útgerðin endur-
greiddi þá afrakstursaukningu, sem
takmörkun sóknarinnar færir
henni. Löggjafinn, fulltrúi þjóðar-
heildarinnar, yrði síðan að ákveða,
hvernig ráðstafa ætti því afgjaldi,
sem þjóðin fengi með þessu móti
af sameign sinni, fiskimiðunum við
landið.
Þótt plasttunnur hafi leyst trétunnur af hólmi, þá er kappið í sildarstúlkunum áfram óbreytt.
Síldarsöltun er
nú lokið í Ejjum
Nokkuð minna var saltað og fryst
af síld en í fyrra
SÍLDARSÖLTUN og frystingu
er nú að mestu lokið í Eyjum.
Ljóst er að töluvert minna hefur
verið saltað og fryst nú en á sein-
asta ári. Höfuðástæðan er sú að
bátar landa almennt fyrir austan
land þar sem styst er til hafna
frá miðum.
Þó Vestmannaeyjar séu stærsta
verstöð landsins þá em þær ekki
þekktastar fyrir síldarsöltun. Þó er
alltaf nokkuð saltað hér á hveiju
ári og mikið er fryst af síld, bæði
síldarflökum og heilfryst.
Nú hefur veið saltað upp í samn-
inga en menn hafa beðið spenntir
eftir því hvort fimmtíuþúsund tunnu
samningurinn við Rússa verði að
vemleika. Svo virðist þó ekki ætla
að verða og em því aðeins fáar
tunnur ósaltaðar hér, en það er síld
fýrir Lifrarsamlag Vestmannaeyja
sem fer síðar í niðurlagningu.
Morgunblaðið leitaði upplýsinga
hjá fiskvinnsluhúsunm hvemig
gengið hefði. Jón Svansson yfir-
verkstjóri hjá Hraðfrystistöð
Vestmannaeyja sagði að þeir væm
samtals búnir að salta í 6.350 tunn-
ur sem er svipað og í fyrra. Þá
hafa þeir fryst um 650 tonn af flök-
um og heilfryst um 40 tonn sem
er einnig svipað og á seinasta ári
nema þá heilfrystu þeir meira.
Ingólfur Ingólfsson yfirverkstjóri
hjá Isfélagi Vestmannaeyja sagði
þá hafa fryst um 150 tonn að
síldarflökum og heilfryst um 45
tonn. Þetta væri mun minna en í
fyrra. „Við höfum hinsvegar haft