Morgunblaðið - 29.10.1988, Side 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 29. OKTÓBER 1988
rrrrrr*
'mœmmt'r-rrTT

Morgunblaðið/KGA
Vilhjálmur Hjálmarsson arkitekt.
Hulda Jósepsdóttir fyrir framan Staðlakot. Morgunbiaðið/Bjami
Gamall steinbær verður
sýningarhúsnæði
Sagt frá Stöðlakoti og rætt við Huldu Jósepsdóttur textflhönnuð
Þegar skólasveinar úr menntaskólanum og tómthúsfólk sem bjó í grenndinni þar sem nú er
Bókhlöðustígur fylgdust af áhuga með smíði lítils steinbæjar í landi Stöðlakots skömmu eftir 1880
þá óraði engan fýrir þvi að það ætti fyrir þessu litla húsi að liggja að verða sýningarsalur rúmum
hundrað árum seinna. En stundum verða hinir síðustu fyrstir, nú hefiir þessi litli steinbær skotið
miklu stærri og veigameiri samtímahúsum ref fyrir rass því nú er verið að opna í Stöðlakoti sýningu
á handunnum munum úr íslenskri ull. Þar verður ekki látið staðar numið heldur er í ráði að
Stöðlakot verði leigt út til sýningahalds sem tengist islenskum listiðnaði hér eftir. Það eru hjónin
Hulda Jósepsdóttir textílhönnuður og Þorgrimur Jónsson tannlæknir sem eiga Stöðlakot og hafa
látið endurnýja þetta gamla hús svo rækilega að þar er sennilega mun glæsilegra umhorfs en var
í upphafi þegar húsið var nýbyggt. Arkitekt breytinga og nýbygginga er Vilhjálmur Hjálmarsson
en byggingameistari Valgeir Þórðarson. Um innréttingar sá Felix Þorsteinsson. Múrarameistari
var Snæjörn Þór Snæbjörnsson, rafvirkjameistari Magnús Lárusson, málarameistari Jónmundur
Gíslason og rörfiagningameistari Ólafiir Guðmundsson.
Árið 1881 var Alþingishúsið
reist og þá öðluðust íslenskir
tómthúsmenn þá dýrmætu þekk-
ingu sem dugði þeim til þess að
Frá vinstri: Valgeir Þórðarson byggingameistari og Jónmundur
Gíslason.
reisa sjálfir litla steinbæi með
því að kljúfa grjót úr holtunum
umhverfís Reykjavík. Það var
Jón Runólfsson frá Arabæ í
Gijótaþorpi sem reisti stein-
bæinn í Stöðlakoti sem nú er
orðinn sýningarhúsnæði. Jón
þessi starfaði lengi hjá Bryde og
var sagður mesti dugnaðarmað-
ur. Hann dó árið 1915 og þá
komst steinbærinn í annarra
eigu. Hulda og Þorgrímur eign-
uðust þennan litla bæ fyrir sex
árum en í húsinu við hliðina hafa
þau haft atvinnurekstur sinn sl.
20 ár.
í samtali við blaðamann sagði
Hulda Jósepsdóttir að tilgangur-
inn með þessari fyrstu sýningu
í Stöðlakoti væri að varpa ljósi
á stöðu íslensku ullarinnar í dag.
„Saga íslensku ullarinnar er
samofín sögu þjóðarinnar," sagði
Hulda. „Fólk og fé hefur fengið
sérkenni sín af sambýli við hijúfa
og ögrandi náttúru landsins frá
Bltl'

Morgunblaðið/Bjami
Séð inn í sýningarsalinn.
#ÍÍ

upphafi byggðar og sjálfstæðis-
barátta okkar snýst um að varð-
veita og rækta þessi sérkenni. Á
byggðasöfnum landsins má víða
sjá gamlan útsaum, vefnað og
pijón, sem ber vitni um ótrúlega
þróaða og fjölbreytta þráðagerð
úr íslenskri ull. Við undirbúning
þessarar sýningar leitaði ég til
Emmu Eyþórsdóttur búijárfræð-
ings á Rala og Inga Garðars
Sigurðssonar tilraunastjóra á
Reykhólabúinu með val á ull til
handvinnslu. Tilraunir með
ræktun á ullarfé hófust á Reyk-
hólum á Barðaströnd árið 1958
undir stjóm Dr. Stefáns Aðal-
steinssonar. Hafa þessar tilraun-
ir skilað mjög athyglisverðum
árangri, bæði hvað varðar vel
hvítan lit, ullargæði og pels-
gærur. Einnig leitaði ég sam-
starfs við Kristínu Jónsdóttur
Schmidthauser, en hún er sú af
yngri kynslóðinni sem hvað
mesta reynslu hefur í hugmynda-
ríkri þráðagerð.
Um margra ára skeið hef ég
gert tilraunir með handpijón úr
því efni sem íslensku ullverk-
smiðjumar Gefjun og Álafoss
hafa framleitt á þeim tíma.
Pijónatilraunir mínar hafa verið
jöfnum höndum tilraunir með
þráðagerð því efni og tækni eru
samofin. Mér fannst ég ekki fá
eins finan og mjúkan þráð og er
í mörgum hinna gömlu muna
sem ég hafði séð t.d. á söfnum.
En svo kynntist ég Sigurbjörgu
og Bóthildi Benediktsdætrum á
Amarvatni og hjá þeim sá ég
ótrúlega gott safn textílverka
sem þær og formæður þeirra
höfðu unnið og vitnuðu um mjög
þróaða verkmennt. Sá hjá þeim
hespur af mjög fíngerðu og fjöl-
breyttu bandi, alls konar vefnað
og pijón úr hinum ýmsu þráðar-
gerðum og einnig fullunninn
fatnað. íslenska ullin er sérstæð.
Hún skiptist í þel og tog. Öldum
saman var þetta aðskilið og unn-
ið úr því sitt í hvom lagi. -Þelið
er mjúkt, létt, fíngert og ákaf-
lega hlýtt en togið er hins vegar
gróft og stinnt og afar slit-
sterkt. Enn er til fólk sem kann
að kann hin gömlu vinnubrögð
en því fer ört fækkandi. Sá þráð-
ur sem hefur gengið í gegnum
íslandssöguna er ekki slitinn
enn, en hann er nú orðinn mjög
þunnur, ef svo má að orði kom-
ast. Það þarf að kenna hér ullar-
vinnslu meira og fyrr en gert er.
Handverkið hefur svo lengi verið
í skugga af bóknáminu. Einnig
væri nauðsynlegt að koma sem
fyrst á fót listiðnaðarskóla hér á
landi, svo og listiðnaðarsafni,"
sagði Hulda að lokum.
GSG