Morgunblaðið - 29.10.1988, Page 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 29. OKTÓBER 1988
Uruguay:
Leiðtogafimdur átta Ameríku-
ríkja gagnrýnir Bandaríkin
Punta del Este. Reuter.
LEIÐTOGAR átta Ameríkuríkja, sem funda í Uruguay, kvöddu i dag
ríkisstjórn Ronalds Reagans, sem lætur senn af völdum, og sögðust
vænta betri samskipta við næsta
Á fundinum, sem er haldinn í
sjávarbænum PUnta del Este, gagn-
rýndu leiðtogar Argentínu, Brasilíu,
Kólombíu, Mexíkó, Perú, Uruguay
og Venezúela stefnu Bandaríkja-
manna í málefnum Suður-Ameríku
og líktu Bandaríkjunum við hroka-
fullan risa sem neitar að líta á ná-
granna sína í suðri sem jafningja.
forseta Bandaríkjanna.
„Við teljum að nú sé rétt að
kaflaskipti verði í samskiptum okk-
ar heimssvæðis við Bandaríkin,"
sagði Raul Alfonsin, forseti Arg-
entínu, á fyrsta degi þessarar
þriggja daga ráðstefnu.
„Við leggjum til að bætt pólitísk
samskipti Bandaríkjanna og róm-
önsku Ameríku verði forgangsverk-
Umdeildum frönskum
hnetti skotið á loft
efni næstu ríkisstjórnar Banda-
ríkjanna," sagði Miquel de la
Madrid, forseti Mexíkó.
Ráðamenn í ríkjunum sjö telja
að ríkisstjóm Ronalds Reagans hafi
ekki unnið að framgangi friðar í
álfunni og að hún hafí ekki staðið
sig sem skyldi gagnvart eiturlyfja-
vandanum heima fyrir sem leitt
hefur til aukins eiturlyfjasmygls
Suður-Ameríkubúa. Þá hafa leið-
togamir kvartað undan miklum
toliamúmm í Bandaríkjunum.
Alaska:
Björgun gráhvalanna úr vökínni
Prudhoe Bay
ALASKA \
KANADA
Svettsker leib sifi
ustu 400 metrana
Fyrstu
holurnar
Hvallmlr voru tæpum
tvelm km frá hafi
Sovéskur (sbrjótur braust gegn-
um (shrygg og ruddl 1*16 þar til
400 m voru tll hvalanna
Ishryggur á hæ6 vlb
hús
Gráhvalirnir tregir
til að yfirgefa ísinn
Barrow, Moskvu, New York. Reuter, Daily Telegraph.
TVEIR gráhvalir, sem bandarískir vísindamenn og áhöfin sovésks
ísbrjóts hafa reynt að bjarga úr ís skammt frá strönd Alaska-ríkis,
voru horfinir á braut í gærkvöld, að sögn bandarískra vísinda-
manna. Töldu þeir að hvalirnir hefðu synt á braut um leið sem sov-
éskur ísbijótur braut út úr isnum seint á Smmtudag. Ljóst er að
björgunarstarfíð hefiur kostað Bandaríkjamenn, Sovétmenn og Qöl-
Paría. Reuter.
FYRSTA franska gervihnettin-
um, sem gerður er fyrir beinar
sjónvarpssendingar, var skotið á
loft í velheppnaðri geimferð
vestur-evrópsku geimflaugar-
innar Ariane-2 í fyrrinótt. Var
það sjötta ferð Ariane-flaugar-
innar á árinu og er sjöunda geim-
skotið fyrirhugað 9. desember
næstkomandi.
Ariane-flauginni var skotið á loft
frá frönsku geimferðastofnuninni í
Kourou í Frönsku Guiana klukkan
1:17 að íslenzkum tíma í fyrrinótt.
Um borð var TDF-1 sjónvarps-
hnötturinn, sem skotið er fjórum
árum seinna en fyrirhugað var
vegna deilna í Frakklandi um gildi
hans. Ýmsum þótti hann úreltur og
afkastalítill, en hann var hannaður
árið 1979.
Tuttugu mínútum eftir geimskot
hafði flaugin komið hnettinum á
braut. Um miðjan dag í gær opnuð-
ust síðan hlerar sem hafa að geyma
rafhlöður, sem nota geisla sólarinn-
ar til að framleiða raforku. Þykir
það gefa vonir um að hnötturinn
muni starfa eðlilega. Sams konar
vestur-þýzkur hnöttur, sem skotið
var á loft í fyrra, reyndist ónothæf-
ur þar sem rafhlöðuhleramir opnuð-
ust aldrei.
Nokkur frönsk sjónvarpsfyrir-
tæki og eitt vestur-þýzkt hafa lýst
áhuga sínum á að fá afnot af hnett-
inum. Sérstakir diskar til að taka
við sendingum frá hnettinum eru
þó ekki komnir á almennan markað
í Frakklandi.
í næstu ferð er fyrirhugað að
Reuter
Frá geimskoti Ariane-2 flaugar-
innar í frönsku geimferðastofli-
uninni í Kourou í Frönsku Guiana
í fyrrinótt. Um borð var franskur
sjónvarpshnöttur. Var þetta
sjötta ferð Ariane-flaugar á ár-
inu.
flaug af gerðinni Ariane-4 flytji tvo
hnetti á braut um jörðu. Annars
vegar hnöttinn Astra, sem er fyrsti
vestur-evrópski sjónvarps- og út-
varpshnötturinn í einkaeign, og
hnöttinn Skynet, sem er f eigu
brezka vamarmálaráðuneytisins.
miðla milljónir dala.
Sovéski ísbijóturinn Vladímír
Arsenev kom ásamt fylgiskipinu
Makarov aðmíráll að fsnum á mið-
vikudag og braut leið í átt að vök
hvalanna til að þeir gætu synt út
á haf. Hvölunum lá hins vegar ekk-
ert á og svo fór að ís myndaðist í
leiðina á ný áður en þeir komust
burt. Á fimmtudag brutu eskimóar
um 50 vakir í ísinn í átt til opins
hafs og ginntu hvalina svo langt
að einungis 275 metra leið var eft-
ir. Sovéski ísbrjóturinn mddi leið
að nýju fyrir hvalina í gær og hval-
imir sjmtu um hana en snem brátt
til baka í vökina sem eskimóamir
höfðu brotið.
íbúar eskimóabæjarins Barrow,
sem era 3.300 talsins, fyrirhuguðu
að halda veislu fyrir skipveijana á
sovésku skipunum. Þeir ætluðu
meðal annars að dansa fyrir þá
þjóðdansa og á matseðlinum var
hvalkjöt. Skipveijamir afþökkuðu
boðið því að þeir vildu komast heim
sem fyrst, enda höfðu þeir verið sex
mánuði á sjó.
Gífurlegnr kostnaður
Annar sovésku skipsljóranna
áætlaði að ferð skipanna tveggja
til Alaska hefði kostað um 50.000
dali (um 2,4 milljónir ísl. kr.) á dag
þá sjö til tíu daga sem ferðin tók.
Björgunin mun hafa kostað Banda-
rílqamenn rúmlega milljón dali (um
47 milljónir ísl. kr.). Kostnaður fjöl-
miðla var einnig gífurlegur, að
minnsta kosti ein milljón dala, en
um hundrað fréttamenn fylgdust
með hvölunum og offjár var eytt í
gervihnattarsendingar.
Hringt var þrisvar á dag úr Hvíta
húsinu í Washington til stjómanda
björgunarsveitanna til að spyijast
fyrir um gang mála. Dagblöð í Al-
aska sögðu að stjómvöld í Wash-
ington hefðu ekki sýnt eins mikinn
áhuga þegar sjö eskimóa, sem týnd-
ust við hvalveiðar, var leitað í Al-
aska í fyrra.
Sumir talsmenn alþjóðlegra nátt-
úravemdarsamtaka hafa fordæmt
umstangið í kringum hvalina og
sagt að það beri vott um tvískinn-
ung stórveldanna. „Það er í raun-
inni engin vistfræðileg ástæða til
að bjarga þessum hvölum. Það em
um 22.000 gráhvalir á þessu haf-
svæði,“ sagði Cindy Lowry. fulltrúi
Grænfriðunga í Alaska. „Á hveiju
ári drukkna eða kren\jast tugir
hvala af völdum hafíss, en engin
virðist vita það,“ sagði George Cra-
ig, sjávarlífífræðingur í Alaska.
Ekkert um hvalveiðar í
sovéskum Qölmiðlum
Sovéskir ijölmiðlar hafa mikið
fjallað um björgun hvalanna en at-
hygli vekur að þeir hafa ekki minnst
á baráttuna gegn hvalveiðum sem
varð til þess að Sovétmenn hættu
að drepa hvali í fyrra. Þeir hafa
ekki heldur minnst á það að Sovét-
menn, ásamt Japönum, vora til
skamms tíma mestu hvalveiðimenn
í heimi. Þessi ríki veiddu 75 prósent
af þeim hvölum sem veiddir vora í
heiminum þar til í fyrra.
Vestur-Þýskaland:
Nýr flug-
vallarskattur
Bonn. Reuter.
VESTUR-Þjóðveijar hafa sam-
þykkt að leggja skatt á þær flug-
vélar sem fara um flugvelli
landsins til að standa straum af
auknum kostnaði við flugum-
ferðarstjórn.
Innheimta skattsins hefst í byij-
un ársins 1990 og verður tekið gjald
fyrir lendingu og flugtak, miðað við
stærð flugvéla. Nýi skatturinn
leggst ofan á þau flugvallargjöld
sem fyrir era.
Eurocontrol, samtök sem sam-
ræma flugumferð yfír Belgíu, Lúx-
emborg, Hollandi og norðurhluta
Vestur-Þýskalands, munu sjá um
innheimtu nýja flugvallarskattsins.
Eru breskir rithöfiindar leiðinlegir?
The Daily Telegraph.
BRETAR virðast almennt ekki ánægðir með rithöfunda sína um
þessar mundir ef marka má bókmenntagagnrýnenda The Daily
Telegraph, Nicholas Shakespeare. Hann skrifar langa ádrepu í
blaðið á breska rithöfunda og tilefiiið er yfirlýsing annars bók-
mennt«g«gmrýn»nHn, D. J. Taylors, í dagblaðinu Sunday Times
og tímaritinu The Spectator þess efiiis að nýjustu skáldverk eft-
ir bresku rithöfunduna Kingsley Amis, Frederic Raphael, Margar-
et Drabble og John Waynes séu „undantekningarlaust slæmar
bækur“.
Shakespeare segir að breskir
rithöfundar séu haldnir þeirri ár-
áttu að skrifa skáldsögur þar sem
sögusviðið er flarlæg fortíð meðan
j'afn mörg áríðandi málefni era
í raun í brennidepli og bókmennta-
verðlaunin í landinu era mörg.
Undanfama tvo mánuði hef ég
lesið býsnin öll af bókum því ég
á sæti í dómnefnd tveggja af fjöl-
mörgum bókmenntastofnunum
þessa lands,“ segir Shakespeare
í grein sinni. „Ég hef samvisku-
samlega lesið skáldsögur sem
flestar virðast rýrar að efnis-
gæðum. Þær hafa ekki heldur
verið skemmtilegar aflestrar, þær
hafa ekki verið fræðandi og þær
hafa jafnvel ekki verið vel skrifað-
ar.
Ef það er rétt sem haldið er
fram að rithöfundar hneigist öðr-
um fremur til frjálslyndra skoðana
hvers vegna kjósa þá svo fáir
þeirra að skrifa um samtímann?"
spyr Shakespeare.
„Ekkert bitastætt skáldverk
þar sem gallað er um samtíma-
vandamál hefur komið út undan-
farin ár að undanskilinni bók
Davids Cooks um kynferðislega
mÍ8notkun bama (Crying out lo-
ud). Enginn sér sig knúinn til að
flalla um atvinnuleysi á Bret-
Iandseyjum, eyðnisjúkdóminn eða
róstumar á Norður-írlandi," segir
Shakespeare.
Þá telur hann að frásagnar-
tækni breskra höfunda sé ábóta-
vant, fáir þeirra skrifí bækur sem
lesendur sýni áhuga. Það sjáist
best ef bomar séu saman tölur
Margaret Drabble
jrfír bóksölu á Bretlandsejjum
annars vegar og í Frakklandi hins
vegar. í Frakklandi seljist „bók-
menntaleg" skáldsaga í 50.000
innbundnum eintökum en í Bret-
landi þyki mjög góður árangur
að selja 10.000 eintök.
„Það dapuriegasta við breskar
nútímabókmenntir er þröngsýn-
in,“ segir Shakespeare. Breska
rithöfunda skortir lifsþrótt, sér-
Kingsley Amis
stöðu og þeir hafa ekkert að segja
og ná ekki til lesenda. Þetta seg-
ir e.t.v. eitthvað um stöðu rithöf-
unda í samfélaginu og hvemig
rithöfundurinn metur stöðu sína.
Viðbrögð rithöfunda við róttæk-
um samfélagsbreytingum felast
e.t.v. í því að hverfa til baka til
allt annars timabils," segir í
ádrepu Nicholas Shakespeares,
bókmenntagagnrýnanda The Da-
ily Telegraph.