Morgunblaðið - 12.07.1991, Blaðsíða 20

20
MjDoowrfbwB 0éO®
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 12. JÚLÍ 1991
Sólin sortnaði í Ameríku:
Sólin er 400 sinnum
stærri en TungliS.
I gær var lengsti al
myrkvi á sólu, sem
sjást mun á JörSu
næstu 150 árin.
Jörðin
frá Jörðu
Skuaginn af tunglinu
færoist frá vesturfiluta
Hawaii-eyja til
Brasilíu á premur
stundum og ^
26 mínútum.
Sólmyrkvi verður þegar
TungliS ber á milli
JarSar og Sólu og
skyggir ó hana.
Hawaii
kl. 17.30
skyggir
fyrst á
JörSu
Ferill
almyrkva
Brasilía
kl. 21.00
skyggir síð-
ast á Jöröu.
Mexíkó
Hér sást al-
myrkvinn best.
skuggans, sem var 240 km breiSur,
3stu stjörnusjónaukabyrpingu heims
Hawaii, í aðeins 2 km fjarlægð og
fengu stjömufræðingar pví einstakt
tækifæri til rannsókna á Sólinni.
alskuggans
hálfskugga ns
ycjiHOOW'
HftViMl
rnstíww Wra Wom t '\
New Scientist
Milljónir manna biðu í of-
væni eftir almyrkvanum
Daily Telegraph, New York Times.
TALIÐ var að meira en 100 millj-
ónir manna, frá Hawaii-eyjum til
Brazilíu, hefðu beðið þess í gær
að fylgjast með almyrkvanum á
sólu, þeim síðasta, sem sést í
Vesturheimi fram til ársins 2017.
Átti myrkvinn, 100 mUna breiður
skuggi, að sjást á Hawaii-eyjum,
í Kaliforníu, í Mexíkó og suður
til Brasiliu og í um fimm til sjö
mínútur á hveijum stað.
Mest var eftirvæntingin í Mexíkó
enda átti almyrkvinn að ná þar til
fleira fólks en áður hefur gerst og
þar í landi er það mikil trú, að fyrir-
bærið boði einhver stórtíðindi og
jafnvel heimsslit. í sumum samfé-
lögum indíána átti til dæmis að
beija bumbur og láta mjög ófriðlega
í þeim tilgangi að hræða burt „varg-
inn“ (tunglið), sem „mun reyna að
gleypa sólina".
Um sólmyrkvann er annars allt
gott að segja, jafnt fyrir viðskiptin
sem vísindin. Fyrir tveimur árum
var búið að panta upp öll hótel á
Baja California-skaga í Mexíkó á
þessum tíma og talið var, að gest-
irnir yrðu miklu fleiri en íbúarnir í
mörgum þorpum. Á mexíkönsku
Forsíða Morgunblaðsins 1. júlí 1954. Daginn áður, 30. júní, var sól-
myrkvi og almyrkvi á sólu, sem sást víða á norðurhveli. Var veður
nyög gott þennan dag, að minnsta kosti sunnanlands, og því voru
viðbrigðin þeim mun meiri þegar myrkrið lagðist yfir eða eins og
segir í Morgunblaðinu: „Um hádaginn féll myrkur yfir landið, napur
gjóstur næddi um menn og skepnur og stjörnur skinu á himni eins og
á vetrarnóttu."
Samníngar um lang-
dræg vopn í vikunni?
Washington. Reuter.
ALEXANDER Bessmertnykh, utanríkisráðherra Sovétríkjanna,
ræddi í gær við George Bush Bandaríkjaforseta um hugsanlegan
samning um langdræg kjarnavopn og sagði það von Sovétstjórnarinn-
ar, að honum mætti ljúka á nokkrum dögum. Yrði þá unnt að undir-
rita hann fljótlega á fundi með þeim leiðtogum, Bush og Mikhaíl
Gorbatsjov, forseta Sovétríkjanna.
„Okkur er ekkert að vanbúnaði
að íjúka við þetta verk,“ sagði Bess-
mertnykh á blaðamannafundi í
Hvíta húsinu í gær og Bush sagði,
að hann vildi gjama hitta Gorbatsj-
ov að máli í Moskvu í sumar.
START-viðræðurnar, samningavið-
ræðurnar um langdrægu vopnin,
hefðu hins végar staðið í veginum
og kvaðst hann vona, að þeirri
hindrun yrði nú rutt burt.
Bessmertnykh, sem kom til
Washington í boði Bush, sagði, að
ekki vantaði pólitískan vilja beggja
til að ná samningum, heldur hefði
málið strandað á ýmsum tæknileg-
um atriðum. Þar átti hann meðal
annars við ákvæði, sem tryggðu,
að ekki yrði farið á bak við samn-
inginn, og ákvæði um þróun og
smíði nýrra kjarnaflauga. Kvaðst
sovéski utanríkisráðherrann vilja
mikið til vinna, að þeir Bush og
Gorbatsjov þyrftu ekki að ræða
„þessi leiðinlegu mál“ á fundi leið-
toga sjö helstu iðnríkja heims í
London í næstu viku.
Á myndinni, sem tekin var í gær, heilsar George Bush Bandaríkjafor-
seti sovéska hershöfðingjanum Míkhail Mojsejev með handabandi
og Alexander Bessmertnykh, utanríkisráðherra Sovétríkjanna, horf-
ir á.
PLO gefur
Líbönum
vopn sín
Tyre. Reuter.
FRELSISSAMTÖK Palestínu-
manna (PLO) afréðu á miðviku-
dag að gefa líbanska hernum þau
þungavopn sem samtökin eiga
og enn eru í Líbanon. Afhending
vopnanna fór fram í þremur
flóttamannabúðum Palestínu-
manna nálægt hafnarborginni
Tyre og lauk í gærmorgun.
Fulltrúi Yassers Arafats tilkynnti
líbönskum stjórnvöldum á miðviku-
dag að PLO væri tilbúið til að gefa
líbanska hernum öll þungavopn sín
sem enn væru í landinu. Hann sagði
að þessi boð bæru þess vitni að PLO
hefði ekki skipulagt átökin sem
áttu sér stað í síðustu viku og að
leiðtogar PLO hlökkuðu til „náinna
og bróðurlegra samskipta“ við
líbanska herinn.
Líbanskar hersveitir héldu þegar
af stað til Tyre, sem er um 75 km
suður af Beirút, höfuðborg Líban-
ons. Þar fór afhending vopnanna
fram aðfaranótt fimmtudagsins og
stóð fram á morgun.
AF ERLENDUM VETTVANGI
Suður-Afríka:
eftir ANTHONY HAZLITT HEARD
Afríska þjóðarráðið loks-
ins komið inn úr kuldanum
ÞÆR miklu umbætur sem átt hafa sér stað í suður-afrískum stjórn-
málum og fengu nýlega staðfestingu í hinni þysmiklu sjávarborg
Durban, virðast vera búnar að festa sig í sessi. Á merkilegri ráð-
stefnu sem haldin var dagana 2. til 6. júlí létu hinar „bældu“ raddir
í sér heyra, skæruiiðar gengu um götur sem félagar þeirra höfðu
áður varpað sprengjum á og nýfrjálsir fangar stigu á stokk. Helstu
þjóðfrelsissamtök landsins, Afríska þjóðarráðið, sem reynt hefur
verið að bæla niður í áraraðir, voru komin inn úr kuldanum.
Samtökin hófust handa við að búa
sig undir viðræður við Pret-
oríustjórnina um nýja skipan í
Suður-Afríku af geislandi sjálfsör-
yggi og raunsæi, sem gefur frið-
arlíkum í sunnanverðri Afríku byr
undir báða vængi. Vettvangurinn
var mikilvægasta ráðstefna sem
Afríska þjóðarráðið hefur haldið,
og fór hún fram í Durban. Jafnvel
þótt þátttakendur væru vígreifir og
sendu stjóm F.W. de Klerk forseta
tóninn var greinilegt að undirbún-
ingur jarðvegsins fyrir samninga-
viðræðumar sem em framundan
er kominn nokkuð á veg.
Nú þegar breytingarnar hafa
rutt sér til rúms er rétti tíminn fyr-
ir áhrifaöfl hvaðanæva í heiminum
til að beita sér á jákvæðan og upp-
byggilegan hátt fyrir auknu lýðræði
í Suður-Afríku.
Flestir í Suður-Afríku telja hina
nýkjörnu forystusveit Afríska þjóð-
arráðsins vera bæði styrka og hæfa,
auk þess sem í hana er komið nýtt
blóð.
Skæruliðar Afríska þjóðarráðsins
létu mikið að sér kveða í borginni
Durban á síðasta áratug. Nú er hún
gestgjafi þeirra sem hún hafði van-
ist að óttast og hata; skæruliða, sem
nú vilja frið.
Það var erfitt að ímynda sér full-
trúa Frelsissamtaka Palestínu-
manna og embættismenn úr sov-
éska kommúnistaflokknum ganga
um göturnar á meðal íhaldssamra
hvítra hefðarkvenna, sem voru í
sínu besta pússi á leið til helsta
veðreiðamóts sem haldið er í land-
inu og valið var þessi óviðeigandi
stund, samtímis ráðstefnunni.
Bjartsýni á ráðstefnunni
Ráðstefnan var uppörvandi fyrír
þá sem vilja sjá á bak kynþátta-
stefnu stjómvalda í Suður-Afríku,
því að jafnvel þótt blökkumenn
hafi Yerið í miklum meirihluta tóku
menn af öðrum kynþáttum mikinn
þátt í umræðunum. Óþolinmæði
gætti á meðal forystusveitarinnar.
Hún vill hefja viðræður við Pretoríu-
stjórnina eins fljótt og auðið er -
og nýta sér meðbyrinn sem nú blæs.
Hún ætti að hafa hraðann á. Með
tíð og tíma mun hið rómantíska
auknefni „frelsishreyfing“ falla út
og Afríska þjóðarráðið mun verða
að venjulegum stjómmálaflokki.
Leiðtogarnir vilja mæta de Klerk í
kosningum áður en svo verður.
Verkefnin sem iiggja fyrir sam-
tökunum em geysierfið, jafnvel
þótt horft sé framhjá þeirri martröð
að hafa hemil á lýðnum. Innan sam-
takanna em afar ólíkir hópar, allt
frá stalínistum (já, þessi sjaldgæfa
tegund lifir enn í Suður-Afríku) til
hinna ljúfustu lýðræðissinna, ogþað
liggur nú fyrir samtökunum að
breytast úr skæruliðahreyfingu í
löglegan, opinn stjórnmálaflokk
sem rúmar svo ólíka hópa. Samtök-