Morgunblaðið - 12.07.1991, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 12. JÚLÍ 1991
31
alltaf að kaupa litlu vodkaflöskurn-
ar í flugvélunum, nokkrar, sagði
hann. Þótt ég byði stærri, var allt-
af óskað eftir þessari stærð. Loks
gat ég ekki staðist að spyrja hann
af hverju litlar. Jú, svarið kom,
hann veðjaði oft um hitt og annað,
og ef hann vann fékk hann auðvit-
að eina stóra fiösku, en ef hann
tapaði sagðist hann rétta eina litla,
um og leið og hann sagði: „Ég
sagði aldrei hve stór hún ætti að
vera.“
Nú er aðeins einn bróðir eftir af
5 systkinum frá Syðri-Reykjum,
Magnús Ögmundsson. Grétar og
Lára tóku við búinu á Syðri-Reykj-
um af Grími fyrir nokkrum árum
og eru þar með mikla gróðurhúsa-
rækt.
Ingibjörg kona Gríms lést á jóla-
dag 1987 og var hann mjög ein-
mana eftir það, þrátt fyrir heim-
sóknir og þann fjölda sem kom til
hans.
Allar hinar ótöldu minningar um
stórbóndann Grím Ögmundsson og
konu hans, Ingibjörgu Guðmunds,
verða geymdar en ekki gleymdar.
Við, fjölskyldan, vottum Grétari,
Láru, bömum þeirra og bamabörn-
um innilegustu samúð.
Megi Grímur og Ingibjörg hvíla
í friði. _
Áslaug H. Kjartansson
og fjölskylda
Nú þegar útför svila míns og
vinar Gríms Ögmundssonar, fyrr-
um bónda á Syðri-Reykjum í Bisk-
upstungum, fer fram vil ég senda
honum hinstu kveðju með bestu
þökk fyrir alla vináttu og tryggð á
liðnum áram.
Margoft nutum við Þórdís kona
mín gestrisni hans og Ingibjargar
systur hennar er við heimsóttum
þau og ósjaldan gistum við einnig
hjá þeim.
Grímur missti Ingibjörgu konu
sína í árslok 1987 og hefur því oft
verið einmanalegt í húsinu hans
síðan. Það var sár söknuður að
þeirri góðu mikilhæfu konu og af-
bragðs húsmóður.
Bót í máli hefur það þó verið
Grími að Grétar, einkasonurinn og
eina bam þeirra hjóna, sem tók við
búinu af honum fyrir nokkrum
ámm, byggði hið myndarlega íbúð-
arhús sitt steinsnar frá húsi for-
eldra sinna. Hann og Lára kona
hans hafa eignast fímm mannvæn-
leg og elskuleg börn, sem hafa
verið mjög hænd að afa sínum og
ömmu. Flest barna þeirra hafa þó
flogið úr hreiðrinu á seinni árum,
en Lára og Grétar eru þar þó enn.
Við Grímur vomm náskyldir þar
eð Ragnhildur móðir hans var bróð-
urdóttir Jóns Einarssonar bónda á
Kotlaugum í Hrunamannahreppi,
sem var faðir Guðrúnar móður
minnar. Við vorum því bæði ná-
frændur og nátengdir.
Grími var margt vel gefið, bæði
andlega og líkamlega. Honuhi var
létt um að kasta fram tækifærisvís-
um og vora margar þeirra mjög
smellnar og vel gerðar. Ekki veit
ég hvort hann hefur haldið þeim
til haga þótt margar þeirra hefðu
verið vel þess virði. Einnig var
hann vel máli farinn, gat haldið
ágætar ræður og skrifað snjallar
blaðagreinar.
Hann var harðduglegur maður
og kom sér m.a. upp svo sérstæðu
fyrirmyndarfjósi að menn komu
langt að til þess að skoða það. Þar
þurfti ekki að moka flórinn!
Grímur virkjaði einnig hinn
mikla hver, sem er við bæinn, til
þess að hita upp húsin, og einnig
til þess að sjóða mat í eldhúsi.
Hann hóf búskap árið 1936 og
tveim árum síðar hafði hann komið
sér upp gróðurhúsum, sem enn eru
í fullum gangi aukin og endurbætt.
Við þessar framkvæmdir þurfti
að leggja margar leiðslur. Þess
vegna varð Grímur að kynna sér
pípulagningar sérstaklega og það
gerði hann. í þeirri iðn varð hann
svo fær að hann var eftirsóttur til
þeirra starfa og vann fyrir marga
fjær og nær þegar á þurfti að halda,
og kom það sér oft vel svo margir
voru honum mjög þakklátir.
Hann var hagleiksmaður í hönd-
um svo sem hann átti kyn til frá
þeim Kotlaugabændum og kom það
sér oft vel.
Grímur var alltíður gestur á
heimili okkar Þórdísar. Hann var
jafnan hress og kátur, glaðvær og
ræðinn. Oftast færði hann okkur
einhverjar gjafir svo sem tómata
og gúrkur eða eitthvað annað gott.
Hann var vel inni í þjóðmálum,
var ómyrkur í máli og lét óspart
skoðanir sínar í ljós. Hann átti þó
til að hafa stundum skoðanaskipti
og tel ég það sjálfsagðan hlut gáf-
aðra manna að haga seglum eftir
vindi.
Grímur þekkti slíkan aragrúa af
fólki að segja má að hann hafi
verið þjóðkunnur maður. Hann
hafði selt svo mörgum þekktum
mönnum lóðir undir sumarbústaði
í landi Syðri-Reykja að ekki er of-
mælt að hann hafi oftast haft ein-
hver stórmenni nálægt sér.
Á síðari árum hefur heilsu Gríms
hrakað, einkum hefur hann átt erf-
itt með gang. Hann hefur alloft
dvalið um lengri eða skemmri tíma
á sjúkrahúsum og nú síðast á elli-
heimili á Selfossi, þar sem hann
lést fyrra mánudag, hinn 1. júlí.
Við Þórdís, börn okkar og
tengdabörn samhryggjumst inni-
lega Grétari, Láru, börnum þeirra,
barnabörnum, skylduliði og ætt-
ingjum.
Við biðjum Grími guðsblessunar
á þeim leiðum, sem hann nú hefur
lagt út á.
Blessuð veri minning hans.
Erlingur Þorsteinsson
Nokkru eftir hádegið þ. 1. júlí
hringdi til mín Grétar bóndi á
Syðri-Reykjum og sagði mér lát
föður síns þá árdegis. Fyrr, um
morguninn, var mér mjög hugsað
til nafna míns og frænda og ég
ákvað að fá af honum fregnir síðar
um daginn. Þær urðu með ofan-
greindu móti. Oft töluðum við sam-
an í síma, en undangengnar vikur
hafði það ekki verið hægt sökum
hrumleika hans og sjúkrahúsvistar.
Kynni okkar Gríms Ögmunds-
sonar hófust haustið 1931 er ég
kom nemandi að Laugarvatni.
Nafni minn hafði verið í hópi fyrstu
nemendanna þar haustið 1928 en
var nú orðinn nokkurskonar staðar-
ráðsmaður við skólann. Sá um
mataraðdrætti í því 140 manna
heimili og einnig annaðist hann
allar pípulagnir við uppbyggingu
skólans. Þekkingu á nýtingu jarð-
hitans hafði hann áður öðlast er
hann beislaði hinn orkumikla hver
heima á Syðri-Reykjum. Verkfræð-
ingar höfðu talið það ókleift en af
meðfæddu hyggjuviti og úrræða-
semi tókst Grími það. Forráðamenn
Laugarvatnsskólans höfðu komið
auga á þessa hæfileika Gríms og
var hann viðurkenndur brautryðj-
andi á sviði jarðhitanýtingar. Var
hann við þessi störf á Laugarvatni
til ársins 1936 og var auk þess
bóndi á jörðinni síðasta árið.
Grímur hóf búskap, heima á
Syðri-Reykjum, árið 1936 en sam-
hliða búskapnum þar vann hann
um ijölda ára að pípulögnum víðs-
vegar um Árnesþing og jafnvel víð-
ar. Dvölin á Laugarvatni varð hon-
um lykill að umsvifamikilli
starfsæfi. Þar kynntist hann fjölda
af ráðamönnum héraðsins og þjóð-
arinnar s.s. Jónasi frá Hriflu, en
hann mun hafa haft djúp áhrif á
Grím. Hann notaði sér þessi kynni
áhrifamanna á svokölluðum hafta
og skömmtunarárum þegar erfitt
var að fá ýmsa hiuti. Einmitt á
þeim árum byggði Syðri-Reykja-
bóndinn hvað örast upp jörð sína.
Þegar margir er framkvæma vildu
stóðu ráðafáir og fengu ekki það
sem þeir þurftu hafði Grímur það
kannski tvöfallt. Slík var útsjónar-
semi hans. Tækjakostur hans var
heint með eindæmum og reglusemi
þar um sérstök. Þótt hann væri
með marga starfsmenn, og mis-
jafna, tókst honum að halda þeirri
reglu að hver hlutur væri á sínum
stað að kvöldi.
Grímur á Reykjum var óumdeild-
ur athafnamaður og fésýsla var
honum eðlisborin. Jörð hans og allt
umhverfi gaf honum mikið svigrúm
í þeim efnum. Hann hafði sambönd
við ráðuneyti, banka og stjórnmála-
menn og mat þá eftir því sem best
féll að skapgerð hans. Að þessu
leyti var Reykjabóndinn tækifæris-
sinni. Þá Ingólf á Hellu og Jörund
í Skálholti mat hann mikils, en
gekk hvorugum þeirra á hönd.
Kunni Grímur sögur af þeim köpp-
um og fleiram sem horfnir voru
af sviðinu á undan honumj en enn
lifa í minni eldra fólks. Ég lagði
nokkuð að Grími að skrifa niður
minningar sínar frá Laugarvatns-
dvöl hans. Það gerði hann ekki, svo
ég viti, en það hefði orðið mikill
fróðleikur um uppbyggingu þess
merka skólaseturs.
Grímur Ögmundsson var mjög
virkur á því tímabili í sögu þjóðar-
innar, sem skiluðu henni frá kyrr-
stöðu vanabundinna hefða til þeirr-
ar tæknikunnáttu sem nútíminn
ræður yfir. í uppvexti hans var
hefðbundinn búskapur á Reykjum
með kindur, kýr og hesta. Reykja-
hverinn sauð og vall eins og hann
hafði gert um aldir og hveralækur-
inn féll hljóðlátt í átt til Brúarár.
Við ævilok Gríms er fátt á Reykjum
eins og áður var, nema hinn tignar-
legi fjallahringur. Ingibjörg kona
Gríms sagði einhveiju sinni, að
engin húsmóðir á íslandi hefði slíkt
útsýni úr eldhúsglugganum sínum.
Margir kusu að dvelja á Reykjum
og njóta þessa útsýnis og varma
staðarins til athafna og vellíðunar
og er sjón sögu ríkari um alla þá
uppbyggingu, sem má kai!a bylt-
ingu.
Grímur Ögmundsson var enginn
hversdagsmaður. Líf lians ein-
kenndist af miklum umsvifum og
sumpart ókyrrleika. Hver dagur
leið ekki í hefðbundnumn rólegheit-
um meðan hann mátti sín nokkurs.
Eftir að líða tók á æfí hans og
þrekið tók að þverra fór hann að
ferðast, bæði utanlands og innan.
Á fyrri árum átti hann góða hesta
en góða bíla er líða tók á æfina.
Hann naut þess að komast leiðar
sinnar hvort sem hún var löng eða
stutt. Hann þekkti marga og marg-
ir þekktu hann. Hann var maður
djarfur og nægilega sérkennilegur
til þess að eftir honum væri tekið.
Á mannfundum lét liann til sín
taka, bæði í bundnu og óbundnu
máli. Hitti hann þá oft í mark og
vakti umræðu, hvað fyrir honum
vekti. Pólitík var honum enginn
helgidómur en hann átti það til að
spila á strengi hennar til framdrátt-
ar þess sem honum var hugleikið
og vildi koma fram.
Grímur Ögmundsson var fæddur
3. september 1906 einn af fimm
börnum hjónanna Ögmundar Guð-
mundssonar frá Bergsstöðum í
Biskupstungum og Ragnheiðar
Grímsdóttur frá Syðri-Reykjum.
Ragnheiður var af hinni fjölmennu
Bolholtsætt sem rakin er til hjón-
anna Eiríks Jónssonar og Kristínar
Þorsteinsdóttur, sem bjuggu í Bol-
holti á Rangárvöllum á áranum
1760 til 1783. Grímur Einarsson
faðir Ragnheiðar var frá Kotlaug-
um í Hranamannahreppi. Hann var
fimmti liður ættarinnar. Kona hans
var Kristín Gissurardóttir frá Laug-
arási í Biskupstungum og komu
Karl F. Davíðs-
son - Minning
Fæddur 2. september 1907
Dáinn 6. júlí 1991
í dag kveð ég móðurbróður
minn, Karl Friðrik Davíðsson.
Hann fæddist að Bændagerði í
Glerárþorpi 2. september 1907 o'g
vora foreldrar hans þau Sigurlína
Baldvinsdóttir (f. 1868, d. 1939)
og Davíð Einarsson (f. 1872, d.
1952), bæði Eyfirðingar. Þau eign-
uðust sex börn, áttu hvort sitt barn-
ið fyrir, þannig að Karl átti tvö
hálfsystkini. Hann var eini dreng-
urinn í alsystkinahópnum og var
því í miklu uppáhaldi hjá systrum
sínum, sem létu mikið með „Kalla
bróður".
Fyrstu æviár Kalla bjó fjölskyld-
an i Glerárþorpi en fluttist síðan
inn á Akureyri. Sem barn var Kalli
í sveit á sumrin hjá frændfólki sínu
frammi í Eyjafirði, þar til hann fór
til sjós, sem varð hans ævistarf og
ungur tók hann vélstjórapróf. Hann
var sannkallaður sjómaður; fyrir
kom að hann ætlaði að hætta, en
honum reyndist það ómögulegt;
fyrr en varði var hann kominn aft-
ur á sjó — á síld eða vertíð. Kalli
var einn af þeim mörgu sjómönnum
sem sigidu yfir höfin öll stríðsárin.
Hann var þá á Súlunni frá Akur-
eyri. Það er önnur saga, sem sögð
hefur verið og aldrei má gleymast,
um þá miklu hættu sem sjómenn-
irnir lögðu sig í á þessum árum.
Það er hetjusaga. Stundum vissum
við ekkert hvar skipið hans var
statt, hvort það var ofansjávar eða
neðan. Þá gekk mörg sjómanns-
konan þangað sem sást til sjávar,
skyggði hönd yfir augu og horfði
út á hafið.
Það var mesta gæfa Kalla þegar
hann kvæntist Ellu, Elínu Brynj-
ólfsdóttur, þann 10. október 1936
og í móðurfjölskyldu minni voru
nöfn Ellu og Kalla jafnan nefnd i
sömu andránni. Ein fyrsta bernsku-
minning mín er um Ellu. Þá var
ég þriggja ára að koma úr langferð
ásamt móður minni. Þetta var seint
að kvöldi í október, skollið á myrk-
ur og í þá daga voru götur Akur-
eyrar ekki jafn vel lýstar og í dag.
Við gengum upp útitröppurnar að
Norðurgötu 11 og þegar dyrnar
opnuðust fékk ég ofbirtu í augun
af ljósinu sem kom að innan. Þarna
í dyrunum stóð ung og falleg kona
sem tók mig í fangið. Það var Ella
hans Kalla frænda. Þau höfðu þá
gift sig fyrir nokkrum dögum og
bjuggu þarna ásamt afa og ömmu.
í annarri íbúð á sömu hæð bjuggu
foreldrar Ellu, sæmdarhjónin Ólaf-
ía Einarsdóttir og Brynjólfur Jóns-
son, ásamt yngsta syni þeirra,
Braga. Til alls þessa góða fólks var
gott að koma, og upp frá því átti
ég athvarf hjá Ellu og Kalla þegar
ég þurfti þess með.
Það var því mikil eftirsjá þegar
þau fluttu suður til Reykjavíkur
árið 1945, eins og svo margir á
þeim árum. Þegar suður kom hélt
Kalli áfram að stunda sjóinn. Ella
fékk sér vinnu, en að auki hafa
sjómannskonur jafnan ærinn starfa
við útréttingar fyrir fjölskyldur sín-
ar. Fyrsta íbúðin sem þau keyptu
var í Samtúninu; smám saman
stækkuðu þau við sig og alltaf áttu
þau fallegt heimili. Kjördóttir
þeirra, Anna Sigurlín, fæddist þann
21. maí 1951 og hefur ætíð verið
þau að Syðri-Reykjum árið 1883
og bjuggu þar til ársins 1906 er
þau Ogmundur og Ragnheiður tóku
við jörðinni og bjuggu til ársins
1936 er Grímur Ogmundsson tók
þar við búskap, eins og áður segir.
Þann 30. desember 1939 gekk
Grímur að eiga Guðfmnu Ingi-
björgu Guðmundsdóttur frá Bílds-
felli í Grímsnesi hina ágætustu
konu, af austfirskum ættum. Hún
andaðist á jóladaginn árið 1987.
Einkasonur þeirra er Grétar Bíld-
fells, sem nú býr á Syðri-Reykjum,
ásamt eiginkonu sinni Láru Jakobs-
dóttur frá ísafirði. Börn þeirra eru
fimm öll uppkomin þau Grímur
Þór, Sigurður Ólafur, Guðmundur
Hrafn, Ingibjörg Ragnheiður og
Dagný Rut yngst.
Grímur Ögmundsson var einn
af þeim mönnum sem upphófst af
eðlisbornum hæfileikum en ekki af
langri skólagöngu, því hún var í
lágmarki eins og hjá fleirum á þeim
tíma. Hefði hann fæðst þrem til
fimm áratugum síðar er trúlegt að
hann hefði ekki orðið bóndi að
ævistarfi heldur miklu fremur
kaupsýslumaður eða verkfræðing-
ur, svo hugleikin voru honum þau
svið bæði. En nú era leiðarlok. Mér
verður hugsað til baka. Um nær-
fellt sex áratuga kynni okkar
frændanna. Við hjónin fórum í sex-
tugsafmæli nafna míns í Aratungu
og áttum yndislegt kvöld heima á
Reykjum að afmælisveislunni lok-
inni. Síðar gisti ég þar og fleiri
fulltrúar á ársþingi Landssam-
bands hestamannafélaga í Arat-
ungu. Þeir undruðust rausn heimil-
isins. Oft kom ég að Reykjum, en
nafni minn þó oftar til mín og allt-
af færandi hendi af nýmeti úr gróð-
urhúsunum. Það er konu minni
minnisstætt. Kannski er þó sér-
stæðast að þegar Grímur var átt-
ræður dvaldi hann á hóteli í Reykja-
vík og kaus að ég væri eini viðmæl-
andi hans það kvöld. Við nutum
samfundarins, enda öll skilyrði til
þess að svo gæti orðið. Frændsemi
hans og vinátta var ótvíræð.
Grímur Ögmundsson verður
jarðsunginn frá Skálholtskirkju
föstudaginn 12. júlí en jarðsettur
að Torfastöðum, sem eiginkona
hans, foreldrar, afi og amma. Hann
hefir gengið á vit feðra sinna.
Við hjónin vottum þeim Grétari
og Láru, börnum þeirra og vensla-
mönnum öllum samhug og biðjum
þeim blessunar.
Grímur Gíslason
sólargeislinn þeirra. Enda var alveg
sama hvar þau fóra, alltaf hænd-
ust að þeim börn og vora ófá sem
dvöldu meira og minna hjá Ellu og
Kalla hér áður fyrr. Ekki má
gleyma dóttursonunum fjórum,
Hermanni, Karli Friðrik, Ragnari
og Jónasi, sem hafa verið ömmu
og afa svo kærir.
Þegar heilsa Kalla fór að bila
hætti hann á sjónum, þá kominn
hátt á sjötugsaldur, og fór að vinna
við garðyrkjustörf inni í Laugardal
á vegum Reykajvíkurborgar. Fyrir
nokkrum árum keyptu þau ásamt
dóttur sinni og tengdasyni, Jónasi
Hermannssyni, stórt hús að Látra-
seli 7. Þau tóku virkan þátt í gerð
lóðarinnar í kring og voru ánægð
með garðinn sinn.
Kalli frændi var vinsæll maður,
jafnan hress og ungur í anda, hæg-
ur og kíminn. Fyrir fáum áram
komu Ella og Kalli í heimsókn til
okkar norður á Akureyri. Þá
ferðuðumst við saman, og er við
ókum Eyjaíjarðarhringinn þekkti
Kalli alla bæina með nafni. Ekki
má gleyma áhuga hans á íþróttum.
Þegar við hjónin komum í heimsókn
var oft spurt og spjallað um íþrótta-
félagið Þór, þar sem maðurinn
minn er gamall Þórsari og á árun-
um áður spilaði Ella handbolta með
því félagi, og Kalli fylgdist jafnan
vel með gengi þess.
Það væri hægt að segja svo ótal
margt fleira um Kalla frænda. Þeg-
ar við ræddum saman, tveim dög-
um fyrir andlát hans, þá var hann
bjartsýnn eins og alltaf, þrátt fyrir
að heilsan væri ekki góð. Að lokum
vil ég þakka Kalla frænda fyrir allt.
Guðflnna Sigurbjörnsdóttir