Skírnir - 01.01.1862, Blaðsíða 94

94
KRÉTTIK.
ítlaittl.
próf. Konrá&i Gíslasyni, var haldiÖ heimuglega, og engir prófdóm-
endr vi& haf&ir. Einn danskr mabr haf&i þegar loki& prófi þessu,
og um sama leyti byrju&u aíirir þrír nýir a& læra íslenzku, og
var í mæli, a& þeir hef&i fengiö loforS fyrir embættum á íslandi
fyrirfram. þá héldu Islendíngar þann 22. Febr. 1862 fund, og
ritu&u bréf til próf. Konrá&s Gíslasonar, og var bréfi& svo hljó&andi:
uþa& er y&r kunnugt, herra prófessor, a& svo er skipa& fyrir
í konúngsbréfi 8. April 1844, a& hver sá danskr ma&r, sem vill
fá embætti á íslandi, ver&r a& sanna me& árei&anlegu skýrteini,
a& hann sé fær til hlítar í íslenzkri túngu. Eptir a& svo haf&i
gengift um nokkur ár, a& stjórnin haf&i tekih gilt sérhvert skýr-
teini, sem hluta&eigendr gátu útvega& sér, um a& þeir hef&i annaö-
hvort byrja& a& læra e&a lært meira e&a minna í Islenzku, og veitt
þeim embætti á Islandi, bæ&i æ&ri og lægri upp á þetta, þá beiddi
alþíng þess í bænarskrá til konúngs 1855, a& skor&ur yr&i reistar
vi& því á þann hátt, a& hin nefndu skýrteini skyldi einúngis ver&a
gefin af kennara í Nor&rlanda málum vi& háskólann í Kaupmannahöfn
e&a kennara i íslenzku vi& latínukólann í Reykjavík.
þessi uppástúnga þíngsins var samþykkt me& konúngsúrskur&i
27. Mai 1857, og dómsmálastjórninni fali& á hendr a& skipa fyrir
um „hvernig haga skuli prófi því í Islenzku, sem hluta&eigendr
eiga a& standa á&r þeir geti fengi& vitnisbur& um kunnáttu í málinu”,
en sí&an höfum vér sé&, a& dómsmálastjórnin hefir sett nokkrar
reglur um, hva& þeir skuli kunna sem vilja ganga undir próf þetta
(Bréf 16. Juni 1857 í Tí&indum um stjórnarmál. ísl. IV, 186).
Nú eru þrír danskir kandidatar í lögum byrja&ir a& læra Is-
lenzku, til a& geta fengi& sýslur á íslandi í sumar kemr. Einn
þeirra gjörir rá& fyrir , eptir sögu þess sem les me& þeim , a& vera
búinn i Aprilmánu&i, annar í Mai, og þri&i, sem seinast byrja&i, í
Juni. Enn fremr er þa& kunnugt, a& einn þessara, ef ekki tveir,
hafa þegar sókt um sýslu, og lofa& a& leggja fram í Maimánu&i
skýrteini sin. þetta vir&ist oss lýsa berlega fyrirlitning á máli voru
og þjó& vorri, a& menn hlaupi þannig til a& læra Islenzku til mála-
myndar, einúngis til a& koma sér í embætti þegar þeim liggr á,
því þa& má fullyr&a, a& danskr ma&r, sem ekkert þekkir til Islenzku,
getr me& engu móti á þriggja mána&a tíma or&i& svo leikinn í mál-