Morgunblaðið - 27.11.2004, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. NÓVEMBER 2004 15
ERLENT
SERGEI Lavrov, utanríkisráðherra
Rússlands, sakaði í gær ríki Evrópu-
sambandsins (ESB) um „ólögmæt af-
skipti“ af málefnum Úkraínu. Þóttu
ummæli þessi staðfesta að kosning-
arnar í Úkraínu hefðu getið af sér gjá
á milli Vesturlanda og Rússlands og
höfðu nokkrir fréttaskýrendur á orði
að yfirlýsingar ráðherrans minntu
um sumt á Kalda stríðið.
„Við höfum þungar áhyggjur af við-
leitni ákveðinna ríkisstjórna til að
leiða ástandið í Úkraínu inn á brautir
lögleysunnar,“ sagði Lavrov m.a. á
fundi með fréttamönnum í Moskvu.
Hann vísaði til yfirlýsinga sem borist
hefðu „frá vissum höfuðborgum Evr-
ópu“ og sagði þær fela í sér kröfu um
að „Úkraína ætti heima með Vestur-
löndum“. „Þessar yfirlýsingar … fá mann til að
halda að einhver sé mjög áfram um að draga upp
nýjar línur í því skyni að kljúfa Evrópu,“ bætti
hann við.
Bandaríkin og Evrópusambandið eru meðal
þeirra sem segja að svik hafi átt sér stað í kosning-
unum í Úkraínu um liðna helgi og hafa lýst yfir
stuðningi við Viktor Jústsjenkó, leiðtoga stjórn-
arandstöðunnar í landinu. Þá hafa stuðningsmenn
Jústsjenkó haldið uppi fjölmennum götumótmæl-
um í höfuðborginni, Kíev, sem og í öðrum borgum
landsins.
Athygli vakti að Lavrov vísaði ekki beint til
Bandaríkjastjórnar en talaði þess í
stað um „vissar ríkisstjórnir“ og
„ákveðnar höfuðborgir Evrópu“.
Rússar hafa stutt stjórnvöld í Úkra-
ínu og hafa þegar viðurkennt sigur
frambjóðanda þeirra, Víktors Ja-
núkovítsj, í forsetakosningunum.
Rússar hafa í forsetatíð Vladímírs
Pútíns reynt að auka ítök sín í fyrr-
um lýðveldum Sovétríkjanna sem
þeir nefna „hin nálægu útlönd“.
Rússar líta svo á að Úkraína tryggi
ákveðna vörn gagnvart útþenslu
Evrópusambandsins og Atlants-
hafsbandalagsins (NATO) til aust-
urs. Tryggja beri einingu og sam-
stöðu slavnesku þjóðanna. Afskipti
Vesturlanda af meintum kosninga-
svikum í Úkraínu hafa því getið af
sér orðræðu sem um sumt þykir minna á þá
spennu sem einkenndi samskipti austurs og vest-
urs á dögum Kalda stríðsins.
Bandarísk áætlun?
Í fréttaskýringu sem birtist í breska dagblaðinu
Guardian í gær er því haldið fram að Bandaríkja-
menn standi á bak við ólguna í Úkraínu. Höfund-
urinn, Ian nokkur Traynor, heldur því fram að rík-
isstjórn Bandaríkjanna hafi fjármagnað og
skipulagt andófið með því að nýta sér bandarísk
ráðgjafarfyrirtæki, sérfræðinga á sviði skoðana-
kannana, diplómata, stóru flokkana tvo í banda-
rískum stjórnmálum, og margvísleg óháð, banda-
rísk áhugasamtök. Markmiðið sé að tryggja
framgang lýðræðisins með frjálsum kosningum og
kalla síðan fram borgaralega óhlýðni neiti valda-
menn að viðurkenna niðurstöður þeirra. Banda-
ríkjamenn hafi m.a. leitað eftir samskiptum við
unga baráttumenn fyrir lýðræði í Úkraínu sem
nýtt hafi sér nýjar aðferðir og Netið til að knýja
fram ósigur gjörspilltrar stjórnar.
Þetta sé í fjórða skiptið á fjórum árum sem blás-
ið sé til þess háttar aðgerðar. Fyrst hafi þessari
aðferð verið beitt árið 2000 til að knýja fram sigur
á Slobodan Milosevic Júgóslavíuforseta. Þar hafi
Richard Miles, sem þá var sendiherra í Belgrad,
verið í lykilhlutverki. Í fyrra hafi Miles gert það
sama með góðum árangri í Tblisi í Georgíu sem
sendiherra Bandaríkjastjórnar þar. Reynt hafi
verið að beita þessum tækjum til að knésetja Alex-
ander Lúkasjenko, forseta Hvíta-Rússlands, en
það mistekist. Þar hafi verið á ferð Michael Kozak,
sendiherra Bandaríkjanna, sem hafi reynslu af
viðlíka frá Mið-Ameríku, einkum Níkaragva þar
sem söguleg stjórnarskipti urðu á sínum tíma í
kjölfar ósigurs sandínista.
Rússar fordæma afskipti
af málefnum Úkraínu
Utanríkisráðherra Rússa segir „vissar ríkisstjórnir“ bera ábyrgð á ólgunni
Sergei Lavrov, utanrík-
isráðherra Rússlands.
’Þessar yfirlýsingar … fámann til að halda að einhver sé
mjög áfram um að draga upp nýj-
ar línur til að kljúfa Evrópu.‘
Moskvu. AFP.
MINNSTU munaði, að stórslys
yrði á Gardermoen-flugvelli í
Noregi síðastliðinn mánudag
en þá hafði tveimur flugvélum
SAS-flugfélagsins verið leyft að
nota sömu flugbrautina á sama
tíma, annarri til að lenda en
hinni til að taka á loft.
Ekki er alveg ljóst hve marg-
ir farþegar voru í vélunum
tveimur en norska blaðið Verd-
ens Gang áætlar, að þeir hafi
verið um 300. Var önnur vélin,
Boeing 737, að koma frá Björg-
vin en hin, MD-80, á leið til
Kaupmannahafnar. Mugga var
í lofti og skyggni lítið.
Það var rétt fyrir klukkan sjö
að morgni sem Kaupmanna-
hafnarvélinni var ekið í átt að
flugbrautinni og á sama tíma
voru flugmenn vélarinnar frá
Björgvin að búa sig undir að
lenda á henni. Áður en til þess
kom áttuðu flugmennirnir á
Kaupmannahafnarvélinni sig
þó á að ekki væri allt með felldu
og stöðvuðu því vélina rétt í
þann mund er hún kom að
brautinni. Ekki er ljóst hvað
varð til að vara þá við.
Verdens Gang segir flugum-
ferðarstjóranum, sem gaf vél-
unum heimild til að nota sömu
flugbrautina á sama tíma, hafi
verið vikið frá störfum.
Lá við
stórslysi
á Gard-
ermoen
GEORGE Weah, sem var kjörinn
knattspyrnumaður ársins hjá
FIFA, Alþjóða knattspyrnusam-
bandinu, árið 1995, ætlar að bjóða
sig fram til embættis forseta í
landi sínu, Líberíu, sem er stríðs-
hrjáð og fátækt ríki á vestur-
strönd Afríku. Weah hóf barátt-
una í gær en þá kom hann til
Líberíu og var hylltur af þúsund-
um aðdáenda sinna.
Weah, sem er 38 ára að aldri,
hvatti landa sína til að tryggja að
forsetakosningarnar á næsta ári
færu friðsamlega fram. Hóf hann-
atvinnuferil sinn tvítugur hjá
Mónakó í Frakklandi. Hann
tryggði Mónakó einmitt sigur á
Val í Evrópukeppni meistaraliða
haustið 1988 með glæsimarki í síð-
ari leik liðanna en Mónakó vann
þá 2:1 samanlagt. Síðan lék hann
lengst af með AC Milan á Ítalíu.
Eftir að Weah kvaddi knatt-
spyrnuna hefur hann starfað mik-
ið fyrir Sameinuðu þjóðirnar, ver-
ið sérlegur sendiherra UNICEF,
Barnahjálpar SÞ, og barist gegn
alnæmi í Afríku. Þá hefur hann
lagt knattspyrnunni í Líberíu lið,
borgað flugferðir fyrir landsliðið
og greitt leikmönnum fyrir þátt-
töku í leikjum. Weah er þjóðhetja
í Líberíu en ástandið þar hefur
verið slæmt og hundruð þúsunda
manna hafa fallið í borgarastyrj-
öld sem hefur geisað í landinu.
Weah í forsetastól?
Þúsundir manna fögnuðu Weah
við komuna til Monróvíu.
Monróvía. AP.
ÁKVEÐIÐ hefur verið að halda kosningar
um helstu embætti í Fatah-hreyfingunni,
stærsta félagsskapnum innan Frelsissamtaka
Palestínu (PLO), 4. ágúst á næsta ári en það
yrðu fyrstu kosningarnar innan Fatah frá
1989. Fréttaskýrendur sögðu þessa ákvörðun
lið í viðleitni frammámanna í Fatah til að
koma í veg fyrir að Marwan Barghuti bjóði
sig fram í forsetakosningunum sem á að
halda í Palestínu 9. janúar nk. Í gær til-
kynnti síðan talsmaður hans, að hann ætlaði
ekki að verða í framboði.
Greint var frá því í fyrradag að Barghuti,
sem er leiðtogi Fatah á Vesturbakkanum,
hefði ákveðið að bjóða sig fram í forsetakosn-
ingunum 9. janúar jafnvel þó að hann afpláni
nú fimmfaldan lífstíðardóm í Ísrael fyrir
morð. Fullvíst þótti að framboð hans myndi
verulega draga úr möguleikum Mahmouds
Abbas, sem skipaður var forseti PLO til
bráðabirgða við fráfall Yassers Arafats, á að
ná kjöri en miðstjórn Fatah ákvað á fundi á
fimmtudag að Abbas yrði frambjóðandi
Fatah í forsetakosningunum.
Hefði Barghuti farið frá hefði
hann orðið að gera það sem
óháður.
„Ekkert gert án
samráðs“ við Barghuti
Abbas er 69 ára gamall en
Barghuti er 45 ára og líta marg-
ir svo á að um baráttu tveggja
kynslóða leiðtoga Palest-
ínumanna sé hér að ræða og að
yngri kynslóðin telji orðið tíma-
bært að hún fái aukin áhrif. All-
ir helstu leiðtogar Fatah eru úr
hópi þeirra manna sem voru á
sínum tíma í útlegð með Arafat
í Túnis og þykir yngri mönnum
sem endurnýjun þurfi að fara að
eiga sér stað.
Kadoura Fares, ráðherra í heimastjórn
Palestínumanna, fundaði í gær með Barghuti
í fangelsi í Ísrael í gær og flutti hann Bargh-
uti skilaboð frá Abbas. Rík-
isútvarpið í Ísrael sagði það
markmið Fares, sem er náinn
vinur Barghutis, að fá Barghuti
ofan af því að bjóða sig fram en
sjálfur sagðist Fares einungis
hafa hitt Abbas og að hann
hefði beðið sig að komast að
raun um hvað það væri sem
Barghuti væri að sækjast eftir.
„Ég sagði honum að Marwan
hefði engar persónulegar óskir.
Hann væri einfaldlega fulltrúi
tiltekinnar kynslóðar manna
sem vildi sjá hann sem forseta,“
sagði Fares.
Sagði Fares að Abbas hefði
beðið hann að tjá Barghuti að
hann yrði framvegis lykilmaður
í forystusveit Palestínumanna, að „ekkert
yrði gert án samráðs við hann“.
Altalað er að Abbas njóti virðingar, m.a.
vegna þess að hann er einn af fáum stofn-
endum Fatah sem enn eru á lífi. En hann
nýtur hins vegar ekki persónulegra vinsælda,
a.m.k. ekki sambærilegra og Barghuti sem
síðustu árin hefur jafnan komið næstur Ara-
fat að vinsældum meðal Palestínumanna.
Abbas verði forseti um sinn?
Ekki er vitað hvernig Barghuti, sem
studdi Óslóar-friðarsamkomulagið en hefur
réttlætt ódæðisverk sem framin hafa verið
síðan uppreisn Palestínumanna hófst í sept-
ember árið 2000, myndi sinna forsetaembætt-
inu úr fangelsi en Ísraelar hafa fram til
þessa aftekið með öllu að honum verði sleppt
úr haldi.
Dagblaðið Haaretz hefur eftir nánum sam-
starfsmönnum Barghutis að ákveði hann að
fara ekki í framboð muni sú ákvörðun ekki
koma til af því að hann álíti Abbas framtíð-
arleiðtoga Palestínumanna. Þvert á móti, að
hann muni þá hafa komist að þeirri nið-
urstöðu að það sé heppileg skammtímalausn
að Abbas gegni embættinu fyrst um sinn.
Yngri mennirnir vilja aukin áhrif
Ramallah, Jerúsalem. AP.
Barghuti í réttarsal í
Ísrael árið 2002.
RÚMENAR ganga að kjörborðinu á
morgun í forseta- og þingkosn-
ingum og ljóst er, að til annarrar
umferðar muni koma í forsetakosn-
ingunum. Eru helstu keppinaut-
arnir þar þeir Adrian Nastase, frá-
farandi forsætisráðherra
sósíaldemókrata, og Traian Bas-
escu, borgarstjóri í Búkarest, fram-
bjóðandi mið- og hægriflokka. Hér
er Basescu að ganga inn í kosn-
ingatjald stuðningsmanna sinna.
Reuters
Kosið í Rúmeníu á morgun