Morgunblaðið - 27.11.2004, Blaðsíða 50

BÆKUR Hvað er helzt til ráða? Bókin Betra bak
tekur á mörgum atriðum og er skrifuð af
yfirvegun, skilningi og skynsemi og höf-
undur er greinilega með báða fætur á jörð-
inni. Þess vegna er fjallað um vandamál
tengd bakinu út frá algengum einkennum,
kvörtunum og kvillum svo flestir ættu að
geta haft af lestri bókarinnar nokkurt gagn.
Æfingar sem sýndar eru á glöggan hátt í
vönduðu myndefni eru mjög góðar, og er
þar að finna æfingar til þess að styrkja,
liðka og teygja líkamann. Og ekki veitir nú
af. Flestir þeir sem kvarta um einkenni frá
baki eru ekki með alvarlega sjúkdóma held-
ur eru einkennin afleiðing af lífsstíl þeirra.
Hreyfingarleysi og kyrrseta eru án efa
verst og fólk á það auk þess til að beita lík-
amanum alrangt. Situr kannski eins og
hæna á priki í stað þess að bera sig vel í
sæti. Þegar hugsað er til þess að maður
liggur á dýnunni sinni þriðjung ævinnar eða
þar um bil er kannski ástæða til að láta
freistast af gylliboðum dýnuframleiðenda!
Ef trúa má auglýsingum þá er hægt að fá
dýrindis rúm með dýnum sem hannaðar eru
af snillingum, dýnur sem tryggja rétta legu
og jafnvel bezta svefn veraldar. Reyndar
eru dýnukaup veruleg fjárfesting en ef dýn-
urnar uppfylla þó ekki sé nema hluta af því
sem gefið er í skyn gæti slík fjárfesting
margborgað sig. Hvað þá ef þær eru eins
góðar og sagt er. Þó má ekki gleyma því að
ef farið væri eftir viturlegum leiðbeiningum
um að ganga úti t.d. hálftíma á dag væri
ástandið annað og betra.
Mér varð við lestur bókarinnar hugsað til
margra bakveikra sem hefðu gott af að
kynnast efni hennar því þótt sumir bak-
sjúkdómar séu kannski ekki læknanlegir þá
er ástandið yfirleitt bætanlegt að einhverju
leyti. Í stuttu máli sagt mæli ég eindregið
með því að þeir sem finnst þeim mætti líða
betur í bakinu kynni sér efni bókarinnar,
því þeir gætu uppskorið betra bak.
ÉG ER ekki kunnug bókaflokknum „Hand-
hægu heilsubækurnar“ en þegar ég fékk
bókina um Betra bak í hendur kom mér út-
lit hennar þó kunnuglega fyrir sjónir. Hún
mun vera fjórða bókin í
ritröð án þess að ég hafi í
fljótu bragði áttað mig á
því um hvað hinar þrjár
fjölluðu. Á heimasíðu Al-
menna bókafélagsins fann
ég heiti einnar þeirra,
Betri heilsa – betra líf
eftir John Briffa, um
náttúruleg bætiefni og
rétt fæði gegn sjúkdómum og kvillum, en
hún mun hafa komið út árið 2001.
Þessi litla handhæga bók er uppfull af
fróðleik um bakverki, bakvandamál og leiðir
til að takast á við þetta algenga kvörtunar-
efni í streitufullri tilveru okkar. Mér datt
helzt í hug að ég ætti að eiga nokkur eintök
á biðstofunni hjá mér handa fólki að glugga
í og kem því hér með á framfæri við útgef-
andann! Að öllu gamni slepptu má segja að
þótt mörg séu mannanna meinin hrjái bak-
vandamál ótrúlega marga einhvern tímann
á lífsleiðinni. Þreyta í baki, verkir í baki og
svefntruflanir af þeirra völdum eru góð-
kunningjar, kunnugleg fyrirbæri. Erfitt er
að gera sér grein fyrir ástæðunni, en ætli
hreyfingarleysi nútímamannsins og langar
kyrrsetur við ónáttúrulegar aðstæður, léleg-
ur líkamsburður, rangt hönnuð húsgögn og
rúmdýnur sem ekki eru upp á marga fiska
séu ekki helztu orsakirnar? Þar eru saman
komin fjölmörg alvarleg vandamál sem taka
þarf fyrir hvert af öðru og leysa.
Eins og hæna á priki
Heilbrigði
Höfundur: Dr. Jenny Sutcliffe.
Þýðandi: Ævar Örn Jósepsson.
112 bls. Almenna bókafélagið 2004.
Betra bak. Leiðir til að styrkja bakið
og losna við eymsl og verki
Katrín Fjeldsted
50 LAUGARDAGUR 27. NÓVEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
ÞEGAR Birgir Andrésson
myndlistarmaður var barn að
alast upp hjá blindum for-
eldrum sínum flutti inn á
Blindraheimilið maður af Jök-
uldal, Helgi að nafni. „Ég kalla
hann minn fyrsta prófessor,“
segir Birgir þar sem hann
fylgir blaðamanni um Safn á
Laugavegi 37 og sýnir verkin á
einskonar yfirlitssýngu sinni
sem opnar í dag. „Hann sá ein-
ungis mjög stóra stafi og ég
var að fara fyrir hann að finna
pappakassa, sem ég síðan
klippti af stafina og safnaði í
hrúgu. Ég hjálpaði honum við
að líma stafina saman í orð en
eftir að hafa gert eina setningu
í sendibréf og hún var meira
en metri á lengd, gáfumst við
upp á þessu.“
Löngu síðar tók Birgir aftur
upp þá iðju að skera stafi og
orð af pappakössum. „Fyrst
henti ég kössunum og hirti
bara orðin, en ég fór síðan að hirða kassana;
þeir voru svo flottir. Guðmundur Ingólfsson
hefur nú myndað þá fyrir mig og verkin kalla
ég Arkitektúr.“ Önnur ný verk Birgis á sýn-
ingunni eru Nýbúar, plöntur sem vaxið hafa
upp af fræjum ávaxta sem fluttir hafa verið til
landsins, og nýtt verk úr lopa, þrír fánar sem
hann kallar „Upp, upp, mín sál.“
„Þetta er í fyrsta sinn sem ég gef verki
svona skáldlegt heiti,“ segir Birgir um fánana.
Hingað til hafa verkin haft lýsandi titla; og
hann lítur í kringum sig og bendir á verk sem
bíða upphengingar: „Eins og Portrett, Skip,
Mannlýsingar.“
Elstu verkin a sýningunni eru tæplega þrjá-
tíu ára gömul skólaverkefni. „Mörgu af þessu
dóti sem ég hef gert er ég því miður búinn að
gleyma,“ segir Birgir. „Ég hef alls ekki verið
nægilega skipulagður í að halda utan um hvert
hlutirnir hafa farið, eða hvað ég hef verið að
fara á hverjum tíma. En margt af þessu sem
við sýnum hér er í eigu Péturs Arasonar í
Safni, sumt á ég sjálfur, en annars kemur
þetta héðan og þaðan.“
Á miðhæð Safns er sýnt verk eftir fertugan
Kínverja, Yun-Fei Ji að nafni. Hann nam í
Peking og í Bandaríkjunum, þar sem hann hef-
ur verið búsettur um árabil. Verk Ji byggjast á
kínverskri myndlistarhefð en verkið sem hann
sýnir í Safni er í formi hinnar fornu bókrullu,
langt og mjótt málverk. Hann vitnar þar í Box-
arauppreisnina, uppreisn kínverskra bardaga-
manna gegn erlendum erindrekum, kristni-
boðum, embættismönnum og verslunarmönn-
um sem lengi höfðu þá keppst um að sölsa
undir sig verslun í Kína.
Birgir Andrésson og Yun-Fei Ji í Safni
Nýbúar og bókrulla
Morgunblaðið/Einar Falur
Birgir Andrésson myndlistarmaður.
HUGTAKIÐ „faðerni“ hefur löngum
verið viðkvæmt en að sama skapi
mikilvægt vanda-
mál í samfélags-
byggingunni. Að
rekja ættir í karl-
legg er vafasöm
iðja og það hefur
fólk lengi vitað.
Engu að síður
hafa fjölmargar
aðferðir verið
uppfundnar til að
staðfesta á tákn-
rænan hátt það sem aldrei hefur ver-
ið hægt að tryggja – fram að upprisu
erfðarannsókna – en það er faðerni
barnsins. Á Íslandi er til dæmis vott-
að um ættartengslin í skírnarathöfn-
inni, og því hefur verið haldið fram að
algengara sé að fagnandi gestir
bendi á að nýfæddu barni svipi til
föður en móður. Ástæðan fyrir því er
einfaldlega sú að „móðernið“ þarfn-
ast lítillar staðfestingar og því sé
meira áríðandi að stappa stálinu í
föðurinn.
Maður skyldi kannski ætla að karl-
mannssálin hefði eitthvað róast eða
braggast upp á síðkastið – kynlífs-
byltingin, frjálslyndið, pillan og allt
það, en martröðin um gaukshreiðrið
lifir þó góðu lífi í vitund nútímakarl-
manna, svo sýnist mér minnsta kosti
ef Ástaraldin er notuð sem viðmið, en
þessi skáldsaga hollenska rithöfund-
arins Karels van Loon kom út fyrir
skemmstu í stórgóðri þýðingu Þor-
geirs Guðlaugssonar.
Söguhetjan og sögumaður er ekk-
ill á besta aldri og rammafrásögnin
staðsetur hann í hamingjusömu
seinna hjónabandi þar sem hann
ásamt núverandi eiginkonu sinni elur
upp soninn sem hann eignaðist með
látinni fyrri eiginkonu, sem einnig
var besta vinkona þeirrar núverandi.
Sér til skelfingar kemst sögumaður
hins vegar að því að hann hefur alla
tíð verið ófrjór – sonur hans er ekki
hans eigin. Uppgötvun þessi hrindir
af stað örlagaríkri framvindu þar
sem sögumaður neyðist til að líta um
öxl og endurmeta líf sitt. Það sem áð-
ur voru sjálfgefin sannindi og horn-
steinninn í tilveru hans reynast tál-
sýnir. Hann hefur um árabil lifað í
blekkingu.
Sú sjálfsrannsókn um lendur for-
tíðarinnar sem á sér stað í kjölfarið
er á köflum áhugaverð, spurningar
vakna um samband aðalpersónunnar
við hina ótrúu fyrrum eiginkonu og
leitast er við að tengja þær hinni líf-
seigu ráðgátu um hversu vel maður
geti nokkurn tíma þekkt annan ein-
stakling. Bókin gerir með öðrum orð-
um dularfullt myrkviði þeirra sem
manni standa næst að umfjöllunar-
efni.
Drifkraftur frásagnarinnar er hins
vegar leitin að hinum raunverulega
föður. Sögumaður gerist eins konar
rannsóknarlögreglumaður hins liðna.
Hann leitar inngöngu að einkalífi lát-
innar eiginkonu sinnar með því að
hafa uppi á gömlum vinum og kær-
ustum, mönnum sem hann grunar að
hafi átt í ástarsambandi við konu
sína. Spurningar vakna líka um hvað
hans núverandi eiginkona, besta vin-
kona hans fyrrverandi, veit í raun og
veru.
En þannig er bíólógísk karlmanns-
martröð, martröð sem beintengist
hinum forsögulega, frumstæðasta
hluta heilans, sviðsett sem nútíma-
legt fjölskyldudrama og framvindan
er stundum grípandi, jafnvel niður-
drepandi, en þegar hulunni er svipt
af faðernisráðgátunni hefur söguvit-
und síðtuttugustu-aldar sápuóperu
náð yfirhöndinni og útkoman veldur
nokkrum vonbrigðum. Þetta er ágæt
skáldsaga, áhugavert ferðalag um
karlmannssálina, en hnökrar í úr-
lausn skemma fyrir heildarmyndinni.
Gauks-
hreiðrið
BÆKUR
Skáldsaga
Karel van Loon
Þýðandi: Þorgeir Guðlaugsson 240 bls.
Vaka-Helgafell. Reykjavík, 2004.
Ástaraldin
Karl van Loon
Björn Þór Vilhjálmsson
Frá Bjargtöngum
að Djúpi, 7. bindi.
Í þessum ramm-
vestfirska bóka-
flokki koma margir
við sögu vítt og
breitt um Vestfirði í
greinum fjölda höf-
unda úr alþýðu-
stétt, sem sumir
eru óþekktir með öllu. Mörg hundruð
ljósmyndir setja sterkan svip á verkið.
Ritstjóri bókaflokksins er Hallgrímur
Sveinsson.
163 bls. Prentun: Ásprent, Akureyri.
Útgefandi: Vest-
firska forlagið á
Hrafnseyri. Verð:
3.980 kr.
Ekkert að
frétta … eru minn-
ingaþættir
Strandamanns eft-
ir Sverri Guð-
brandsson á
Nýjar bækur