Morgunblaðið - 27.11.2004, Blaðsíða 51

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. NÓVEMBER 2004 51
MENNING
SMIÐUR jólasveinanna nefnist
barnaleikrit sem frumsýnt verður hjá
Möguleikhúsinu á morgun kl. 14.
Leikritið samdi Pétur Eggerz fyrir
12 árum, og var það frumsýnt fyrir
jólin árið 1992 við miklar vinsældir,
svo miklar að sýningar á því urðu alls
52 talsins á einum mánuði. Í kjölfarið
var gefinn út geisladiskur með leik-
ritinu, og leikritið sett reglulega upp
fram til ársins 1995.
Nú hefur Möguleikhúsið ákveðið að
taka stykkið aftur til sýninga, enda er
hér á ferðinni fjörug sýning sem
kemur öllum í jólaskap, að sögn höf-
undar og leikstjóra, Péturs Eggerz.
„Í því eru líka söngvar eftir Ingva
Þór Kormáksson, sem hafa komið út
á geisladiski, sem eru mjög skemmti-
legir. Jólaleikrit eru alltaf vinsæl og
þetta er þar engin undantekning,“
segir Pétur, en þegar hafa verið bók-
aðar um 30 sýningar á leikritinu, sem
er sýnt í Möguleikhúsinu um helgar
en ferðast í leik- og grunnskóla á
virkum dögum. „Við náum varla að
sinna eftirspurn.“
Leikritið segir frá Völundi gamla,
smiðnum sem smíðar allar gjafirnar
sem börnin fá frá jólasveinunum á
jólunum. Það er heldur einmanalegt
hjá Völundi eftir að síðustu svein-
arnir eru farnir til byggða, en þá birt-
ast óvæntir gestir, tröllabörnin Þusa
og Þrasi ásamt jólakettinum. Saman
taka þau að rifja upp söguna af fæð-
ingu Jesú og þykir hún svo skemmti-
leg að þau ákveða að leika hana sam-
an. „Sá boðskapur sem felst í þessu
verki er þessi hefðbundni jólaboð-
skapur um mannkærleikann og vin-
áttuna. Að vera góð við hvort annað,
alltaf, enn ekki síst á jólunum. Þrasi
og Þusa eru sífellt að rífast, eins og
nöfnin gefa til kynna, en þau læra
það að það geti kannski verið auð-
veldara að hjálpast bara að, í stað
þess að rífast um hvort þeirra á að
búa til jólatréð,“ segir Pétur. Jóla-
gjafir koma líka við sögu í leikritinu
og segir höfundur líka vissan boðskap
tengjast þeim. „Það á að vera hug-
urinn sem gildir en ekki kapphlaupið
eftir stærstu og flottustu gjöfunum.
Að maður noti jólin til að rækta sinn
innri mann og samskiptin við aðra.“
Leikhús | Ný sýning hjá Möguleikhúsinu fyrir jólin
Smiður jólasveinanna
stígur aftur á svið
Morgunblaðið/Jim Smart
Völundur og jólakötturinn ræðast við í leikritinu Smiður jólasveinanna.
KONA í rauðri kápu er fjórða
ljóðabók Önnu S. Snorradóttur.
Ljóst er að hún er enginn
byrjandi.
Hugsað um
Ezra Pound
heitir eitt
ljóð bók-
arinnar. Af
því að dæma
hefur hún
kynnt sér
verk þess
mikla meist-
ara og hugs-
anlega talið
sig læra af honum. Þrjú orð
hefur hún eftir honum: Make it
new. Einkunnarorð eða for-
skrift til að fara eftir? Ezra
Pound lagði mikið upp úr orða-
valinu, hætti ekki leit fyrr en
hann hafði fundið það sem
hann taldi vera rétta orðið. Í
ljóði sínu kveðst Anna þrásinn-
is hafa reynt að yrkja til hans
en aldrei tekist að ljúka því:
»Það er aldrei nógu gott, /
aldrei nógu nýtt / handa
Ezra.« Vandinn er sem forðum
að finna rétta orðið. Að Anna
hafi að sínu leyti velt þeim
vanda fyrir sér sannast á yf-
irskrift ljóðanna, Engin orð,
Árátta orðanna og Að drekkja
orðum. Kaflinn, þar sem þau
er að finna, heitir líka blátt
áfram: Orð.
En orð er ekki sjálfvakið.
Það sprettur af tilefni. Hvort
sem leitað er langt eða skammt
verður það alltént njörvað við
yrkisefnið, hvað svo sem skáld-
ið er að yrkja um í það og það
skiptið. Og yrkisefnum Önnu
er ekki markaður svo víður
rammi að tilefni gefist til
margs konar orðaleitar. Eitt
ljóð hennar heitir Minning. Tit-
illinn er dæmigerður. Ljóð
hennar eru mestmegnis spunn-
in utan um minningar. Þetta
eru með öðrum orðum tilbrigði
við liðnar lífsstundir, alla jafna
ljúfar og friðsælar, ævidaga
sem fest hafa í minni og fara
vel í ljóði. Einfalda texta sína
skreytir svo skáldkonan með
kunnuglegum líkingum og per-
sónugervingum. Dæmi má taka
af upphafi ljóðsins Árátta
orðanna: »Þegar ljóð heldur
frá bæ / er það eitt síns liðs /
mjóslegið, áttavillt.« Skáldkon-
an heyrir nóttina gráta
(Breyttir tímar), ísrósir dansa
á gluggum (Ísrósir), glugga-
tjöld hefjast handa (Dagur),
skugginn er alvarlegur,
íbygginn (Skugginn við skráar-
gatið) og þannig mætti lengi
telja.
Þetta eru í fáum orðum sagt
einfaldir textar. Efnið er sótt í
daglega lífið í næsta umhverfi
og reynslu þá sem saman hefur
safnast á langri ævi. Líkinga-
málið er auðskilið hverjum
þeim sem handgenginn er eldri
kveðskap, og þarf varla til.
Orðavalið tekur mið af því.
Skáldkonan ætlar sér ekki um
of en vandar á sinn hátt það
sem hún tekur sér fyrir hend-
ur.
Einfaldir textar
BÆKUR
Ljóð
Höf. Anna S. Snorradóttir. 59 bls.
Útg. Fjörður. Reykjavík, 2004.
Kona í rauðri kápu
Erlendur Jónsson
Anna
Snorradóttir
Hólmavík. Hér er um að ræða klass-
íska ævisögu manns sem aldrei hefur
birt staf eftir sig, en býr yfir ritleikni
sem mörgum alþýðumönnum er í
blóð borin. Í ævibók Sverris er sagt
frá alvöru lífsins á Ströndum á 20.
öld, en gamansemi og léttleiki svífur
yfir vötnunum.
272 bls. Prentun: Ásprent, Ak-
ureyri. Útgefandi: Vestfirska forlagið á
Hrafnseyri. Verð: 3.980 kr.
Yfir ljósmúrinn er safn af dulræn-
um sögum og
sögnum, einkum
að vestan, í sam-
antekt Stein-
unnar Eyjólfs-
dóttur, en hún
hefur áður gefið
út nokkrar bækur.
Í bókarauka er
fjallað um spá-
konur á Íslandi en
um þá stétt sem heild hefur ekki mik-
ið verið fjallað.
136 bls. Prentun: Ásprent, Ak-
ureyri. Útgefandi: Vestfirska forlagið á
Hrafnseyri. Verð: 1.980 kr.
101 ný vestfirsk
þjóðsaga, 7. bók í
samantekt Gísla
Hjartarsonar á Ísa-
firði. Sögusviðið er
allt gamla Vest-
fjarðakjördæmið.
Hinar nýju þjóðsög-
ur Gísla um Vest-
firðinga eru fyrst og fremst gefnar út
sem gamanmál og þó persónur séu
ávallt nefndar réttum nöfnum, má ekki
taka þær sem sagnfræði á nokkurn
hátt.
119 bls. Prentun: Ásprent, Akureyri.
Útgefandi: Vestfirska forlagið á Hrafns-
eyri. Verð: 1.900 kr.
Árbók Barða-
strandarsýslu
2004.
Sögufélag Barða-
strandarsýslu hefur
nú hafið útgáfu á Ár-
bókinni eftir alllangt
hlé, í samvinnu við
Vestfirska forlagið.
Er þetta þriðja bókin sem þessir aðilar
gefa út saman, en um er að ræða fróð-
leik um menn og málefni á sunn-
anverðum Vestfjörðum.
164 bls. Prentun: Ásprent, Akureyri.
Útgefandi: Vestfirska forlagið á Hrafns-
eyri. Verð: 2.150 kr.
Mannlíf og saga fyrir vestan, 15.
hefti.
Í þessari ritröð,
sem kemur út tvisv-
ar á ári, undir rit-
stjórn Hallgríms
Sveinssonar, er
fjallað um vestfirskt
mannlíf að fornu og
nýju í blíðu og stríðu,
gamni og alvöru. Hér kemur víða fram
að ennþá meta margir Vestfirðingar
manngildið meira í dugnaði, ósérhlífni
og fleiri mannkostum en í peningum.
80 bls. Prentun: Ásprent, Akureyri.
Útgefandi Vestfirska forlagið á Hrafns-
eyri. Verð 1.700 kr.
Eftir: Pétur Eggerz
Leikstjórn: Pétur Eggerz
Tónlist: Ingi Þór Kormáksson
Leikmynd: Bjarni Ingvarsson
og Pétur Eggerz
Leikarar: Bjarni Ingvarsson,
Aino Freyja Järvelä, Alda Arn-
ardóttir og Pétur Eggerz.
Smiður jóla-
sveinanna
Út er komin ný bók í ritröð Sýnisbókar
íslenskrar alþýðumenningar og nefn-
ist hún Fortíðardraumar. Sjálfs-
bókmenntir á Íslandi. Þar fjallar Sig-
urður Gylfi Magnússon með lýsandi
dæmum um
sjálfsbókmenntir
á tuttugustu öld –
sjálfsævisögur,
endurminningarit,
samtalsbækur,
skáldævisögur,
ævisögur – og
helstu einkenni
þeirra. Samhengi
íslenskra sjálfsbókmennta er útskýrt
og hvernig fræðimenn hafa nýtt slík
ritverk. Að auki kemur fram með
hvaða hætti sjálfið er mótað í dag-
bókum, bréfum, þjóðlegum fróðleik,
viðtölum, minningargreinum, opinber-
um heimildum og með skynjun heim-
ilda.
Útgefandi Háskólaútgáfan. 400
bls. Kilja. Leiðbeinandi verð: kr.
3.600.
Póstsaga Íslands 1873–1935 er eftir
Heimi Þorleifsson sagnfræðing. Þar
er rakin saga póstþjónustu á þessu
tímabili en líka samgöngusaga Íslend-
inga. Þróunin var frá póstlestum til
póstvagna og frá þeim til bifreiða og
flugvéla, sem fluttu fólk og varning
auk bréfa og
böggla. Örust var
þróunin í póst-
flutningum milli Ís-
lands og útlanda
og með ströndum
landsins, og hér
kepptu útlend fé-
lög við íslensk og
hálfíslensk um
hylli farþega.
Póstsaga Íslands er ríkulega
skreytt myndum frá því tímabili sem
fjallað er um. Myndir eru af land-
póstum, póstskipum, flóabátum og
póstbílum auk fjölda skjala sem tengj-
ast efni bókarinnar. Þá má finna kort
og súlurit sem varpa nýju ljósi á efnið.
Sú rannsókn sem liggur að baki
þessari bók leiðir í ljós að póst-
samgöngur innanlands stóðu lengi að
baki því sem gerðist erlendis. Öðru
máli gegndi með siglingar milli Ís-
lands og útlanda. Þar var þróunin á
svipuðum nótum og í nágrannalönd-
um.
Útgefandi er Íslandspóstur. 424
bls.