Morgunblaðið - 28.05.2008, Blaðsíða 1

STOFNAÐ 1913 144. TBL. 96. ÁRG. MIÐVIKUDAGUR 28. MAÍ 2008 LANDSPRENT EHF. mbl.is
RÖÐ TIL-
VILJANA
ET TUMASON LEIKUR
HRÁAN DELTABLÚS
Í ANDA MEISTARA >> 36
ÖLL ERU ÞAU FÆDD
21. DAG MÁNAÐAR
ALLT ÓUMBEÐIÐ >> 19
21 ELTIR
FJÖLSKYLDU
FRÉTTASKÝRING
Eftir Andra Karl
andri@mbl.is
ÁKVEÐIÐ hefur verið að efla eftirlit
með svonefndum svörtum blettum á hring-
veginum í sumar og fram á haust. Með
svörtum blettum er átt við vegarkafla þar
sem mörg slys verða. Vegagerðin heldur ut-
an um skilgreiningu á slíkum „blettum“ og
hefur látið lögreglu í té kort yfir verstu veg-
arkaflana. Af augljósum ástæðum er ekki
venja að birta almenningi slík kort.
„Það verða til dæmis auknar hraðamæl-
ingar á þeim stöðum sem metnir eru hættu-
legir,“ segir Sigurður Helgason, verk-
efnastjóri hjá Umferðarstofu. Hann, líkt og
aðrir viðmælendur Morgunblaðsins, fagnar
framtakinu og vonast er til að banaslysum
fækki í kjölfarið.
Þessi stefna, að ráðast beint að rótum
vandans, þ.e. að taka fyrir þá staði þar sem
flest slys verða, hefur fengið meira vægi í
forvörnum undanfarin ár. Ágúst Mogensen,
forstöðumaður rannsóknarnefndar umferð-
arslysa, segir að m.a. sé litið til þeirra þjóða
sem nái góðum árangri í baráttunni gegn
umferðarslysum og reynt að læra af þeim.
„Við erum alltaf í meira mæli að nota töl-
fræðina, og sáum í fyrra minni meðalhraða
og færri banaslys.“ Ágúst minnir þó á að al-
varleg slys hafi verið fleiri en viðunandi sé.
Á síðasta ári urðu fimmtán banaslys í um-
ferðinni, en þau voru 28 árið 2006, og lést þá
31 einstaklingur.
Markvisst unnið að fækkun slysa
Vegagerðin hefur í rúman áratug unnið
markvisst að því að fækka slysum á svört-
um blettum. Að sögn Auðar Þóru Árnadótt-
ur, forstöðumanns hjá Vegagerðinni, hefur
blettunum fækkað gífurlega en ávallt megi
betur gera.
Meðal þess sem nýtt er í starfi Vegagerð-
arinnar hvað svörtu blettina varðar er að
taka út umhverfi veganna. Þá eru ekki að-
eins teknir út þeir vegir þar sem flest slys
verða heldur einnig þar sem slæm slys geta
orðið. „Við erum búin að taka út leiðina frá
Reykjavík til Akureyrar og það eru heil-
margir staðir þar sem m.a. þarf að setja
vegrið,“ nefnir Auður sem dæmi, en einnig
hafa verið lengd vegrið við fjölda brúa.
Vegagerðin mun jafnframt halda áfram
að fækka einbreiðum brúm í sumar. Í dag
eru 50 einbreiðar brýr á hringveginum en
reynt er að fækka um 10–20 einbreiðar brýr
á öllu landinu á ári. Í fyrra var fækkað um
23 einbreiðar brýr en ekki er ljóst hversu
margar þær verða í ár.
Eftirlit með
„svörtum
blettum“
Fækkun einbreiðra
brúa heldur áfram
Morgunblaðið/ÞÖK
Slys Sérstakt eftirlit verður í sumar. Eftir Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
„ÞAÐ SEM við finnum er hve margt ungt fólk
leitar til okkar sem er komið í mjög slæm mál.
Mér finnst málin erfiðari núna. Það er mjög al-
varlegt hve margt ungt fólk er illa statt,“ segir
Ásta S. Helgadóttir, forstöðumaður hjá Ráð-
gjafarstofu um fjármál heimilanna, um stöðu
ungra skuldara á markaðnum í dag. Hún segir
að staða margra hafi versnað eftir að bankarnir
stöðvuðu útlán í vetur.
„Unga fólkið sem leitar til okkar er með
hærri skuldir. Þetta er fólkið sem tók bílalánin
og erlendu lánin og önnur lán, nokkuð sem er að
koma fram núna frá þeim tíma þegar fólk var að
skuldsetja sig og gat gengið á milli lánastofnana
og er því nú með skuld á svo mörgum stöðum.
Það sem við gerum er að setja dæmið upp og
leita eftir upplýsingum frá öllum lánastofnunum
og með því fær fólkið heildarsýn yfir fjármálin.“
Aðspurð hvenær þessi vandi hafi komið í ljós
segir Ásta þá þróun hafa orðið undanfarin ár að
áður hafi aldurshópurinn á milli þrítugs og fer-
tugs verið fjölmennastur meðal þeirra sem leita
til Ráðgjafarstofu þau 12 ár sem stofan hafi
starfað. Það hafi breyst og á árinu 2007 hafi
hópur skuldsetts fólks á þrítugsaldri orðið jafn
fjölmennur. Árið 2006 hafi yngri hópurinn jafn-
vel verið stærri.
Ungt fólk eyddi um efni fram
„Það er svo greinilegt að neyslan hefur farið
úr böndunum. Það er eðlilegt að fasteignalánin
hafi forgang en ofan á þau koma neysluskuld-
irnar. Þeir sem hafa verið að borga af fast-
eignalánum hafa kannski ekkert átt til að lifa, til
að kaupa mat og borga fyrir börnin. Það er
þetta sem mér finnst svo áberandi: Yfirdráttarl-
ánin og raðgreiðslurnar, neyslulán sem fólk hef-
ur þurft að nota til að brúa bilið.
Svo er það líka greinilegt að bankarnir hafa
verið að stíga á bremsuna og verið að minnka
lán, þar með talin yfirdráttarlán. Þetta finnum
við þegar fólk kemur til okkar eftir að bankinn
hefur sagt „stopp“: Þú færð ekki meiri yfir-
drátt!
Það sem skortir hérna er sparnaður og að
fólk hafi svigrúm til að taka sveiflunum þegar
þær verða. Þegar greiðslubyrðin fer að hækka
er greiðslugetan orðin neikvæð og fólk ræður
hreinlega ekki við þetta. Þetta er bolti sem er
svo fljótur að rúlla og verða óviðráðanlegur.“
Ásta segist mundu vilja sjá boðið upp á
greiðsluaðlögun fyrir þá sem eiga í greiðsluerf-
iðleikum.
„Ég vildi sjá greiðsluaðlögun. Það er úrræði
sem myndi koma sér vel fyrir þá sem eiga í
greiðsluerfiðleikum svo þeir geti fengið samn-
ing sem þeir ráða við gagnvart kröfuhöfum. Að-
lögunin tryggir fólki lágmarks framfærslu og að
það geti lifað mannsæmandi lífi á meðan það er
að komast upp úr skuldafeninu.“
„Alvarlegt hve margt
ungt fólk er illa statt“
Staða margra skuldara versnaði eftir að bankarnir stöðvuðu útlán í vetur
GUÐRÚN Matthildur Sigurbergsdóttir sigraði í árlegu beinakroppi
Gradualekórs Langholtskirkju í gær og hlaut titilinn „Beinajarl
Gradualekórsins“. Keppnin fór nú fram í 12. sinn og varð Guðrún
Matthildur hlutskörpust í þriðja sinn.
Jón Stefánsson söngstjóri kom keppninni á laggirnar og á mynd-
inni dæmir hann kroppið með Þóru Einarsdóttur söngkonu. „Ég sá
fram á að þessi gamli, góði siður að fá að kroppa af beinum var að
verða útdauður svo ég sneri vörn í sókn og ákvað að bjóða kórnum í
kjötsúpu einu sinni á ári í þeim tilgangi að kenna krökkunum að
ganga vel um matinn sinn,“ segir Jón. Bændasamtökin gefa sauða-
kjöt í keppnina og Sigurberg Jónsson kokkur sér til þess að kjötbit-
arnir veiti sem jafnasta keppni og einnig um að elda súpuna.
Gradualekórinn undirbýr nú tónleikaferð í júní þar sem haldnir
verða tónleikar í Reykholtskirkju kl. 17 laugardaginn 7. júní og í sal
frímúrara á Sauðárkróki kl. 17 sunnudaginn 8. júní.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Guðrún Matthildur
beinajarl í þriðja sinn
Dómarar Þóra Einarsdóttir og Jón Stefánsson dæma beinin.
Dauðasyndirnar >> 37
Öll leikhúsin
á sama stað
Leikhúsin í landinu
SANNGIRNISMÁL er að banka-
kerfið taki á sig stóran hluta af
kostnaðinum við hugsanlega lántöku
ríkisins til að auka gjaldeyrisforða
Seðlabankans, að mati Friðriks Más
Baldurssonar, prófessors við Há-
skólann í Reykjavík. Lagt hefur ver-
ið fram frumvarp á Alþingi sem fel-
ur í sér heimild til handa
ríkisstjórninni til að taka allt að 500
milljarða lán.
Segir Friðrik að þörfin fyrir slíka
lántöku sé að stórum hluta komin til
vegna mikillar aukningar á umsvif-
um bankakerfisins. „Kallað hefur
verið eftir lántöku af þessu tagi af
bankakerfinu og mér þykir mjög
eðlilegt að bankarnir taki þátt í
þessum kostnaði,“ segir Friðrik.
Það fer eftir þeim kjörum sem
ríkinu bjóðast, þegar og ef lánið
verður tekið, hver kostnaðurinn er,
en hvert 0,1% í vaxtamun felur í sér
500 milljóna kostnað fyrir ríkið. | 14
Beri hluta
kostnaðar