Morgunblaðið - 28.05.2008, Blaðsíða 24

24 MIÐVIKUDAGUR 28. MAÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Í Morgunblaðinu
26. apríl sl. kom loks-
ins fram innlegg í
Evrópusambands-
umræðuna, sem
bendir á þá hættu
sem fiskimið okkar
væru í ef skipulag
fiskveiða og nýting
fiskistofna yrðu
ákveðin á vettvangi
Evrópusambandsins í
Brussel. Í Róm-
arsáttmálanum, sem
er eins konar stjórn-
arskrá Evrópusam-
bandsins, er kveðið á
um að aflaheimildum
verði skipt milli þjóð-
anna í hlutfalli við
nýtingu þeirra und-
angengin ár.
Sagt er að fiskveiðar séu minnk-
andi hlutur af framleiðslu lands-
ins, að stóriðja og fjármála-
starfsemi séu nú
vaxtarbroddarnir. En ekki má
gleyma því að sjávarafurðir
standa enn undir 40%
af útflutnings-
verðmætum landsins.
Það sem kannski er
mikilvægast er að
sjávarútvegurinn veit-
ir fjölda fólks dýr-
mæta vinnu, sem ekki
myndi annars vera í
boði.
Nú segja menn að
við myndum fá 10 til
15 ára frest áður en
Spánverjar, Portúgal-
ar, Belgar og flestar
Vestur-Evrópuþjóðir,
með sína stóru veiði-
skipaflota, kæmu hér
og eyddu fiskistofn-
unum. Nei það má
ekki gerast, við verð-
um sjálf að leysa okk-
ar vanda, styrkja
gjaldmiðil okkar og ná
niður verðbólgunni.
Aðild að Evrópusam-
bandinu leysir ekki vandamál okk-
ar heldur skapar enn fleiri vanda-
mál. Ég held að við þurfum að líta
í eigin barm og leysa málin hér
heima.
Loksins – loksins
Páll Gíslason er
ekki hlynntur
aðild að Evrópu-
sambandinu
Páll Gíslason
» Aðild að
Evrópusam-
bandinu leysir
ekki vandamál
okkar heldur
skapar enn fleiri
vandamál.
Höfundur er læknir.
Í ÁRATUG hafa íslenskir kjúk-
lingabændur, í samstarfi við heil-
brigðisyfirvöld, unnið markvisst að
því að draga úr salmonellu- og kam-
fýlóbaktersmiti í kjúklingum. Mark-
miðið er að bjóða holla og hreina
gæðavöru og koma í
veg fyrir sýkingar í
fólki. Þetta hefur verið
bændum og neytendum
kostnaðarsöm aðgerð
en margborgað sig
heilsufarslega. Við höf-
um náð þeim árangri að
íslenskt kjúklingakjöt
er það hreinasta í
heimi!
Kamfýlóbakter-
staðan á Íslandi 1999
og 2000 var álíka alvar-
leg og hún er nú í flest-
um löndum Evrópu.
Eftir að heimilað var að selja ferskt
kjúklingakjöt í verslunum hér stór-
jókst tíðni kamfýlóbaktersýkingar í
fólki. Ástandið var það slæmt að þá-
verandi landlæknir talaði um far-
aldur og Neytendasamtökin töldu
óviðunandi að neytendur byggju við
slíka ógn.
Við þetta varð ekki unað og því
tókust heilbrigðisyfirvöld og kjúk-
lingabændur á við vandann með sam-
stilltu átaki. Komið var á öflugu
gæða- og sýnatökukerfi sem er enn
virkt og setur kjúklingabændum
strangari kröfur en þekkjast annars
staðar í heiminum.
Kjúklingabændur kappkosta að
taka á vandanum strax á fyrstu stig-
um með eins öflugum smitvörnum á
búunum og kostur er. Þessar varnir
felast m.a. í að allt fóður er hita-
meðhöndlað til að drepa hugsanlegt
smitefni. Fuglahúsin eru þrifin og
sótthreinsuð eftir hvern hóp og látin
standa auð í allt að tvær vikur á milli
hópa. Fjölmargar aðrar fyrirbyggj-
andi ráðstafanir eru gerðar, m.a. á
enginn að komast í snertingu við
kjúklingana nema sótthreinsaður og
í sérstökum hlífðarfatnaði. Meira að
segja er kappkostað að hindra að
flugur komist inn í húsin, því þær
geta borið kamfýlóbakter utan að
frá. Árangurinn er mjög góður, tíðni
kamfýlóbaktersýktra kjúklinga á
markaði hér er sú lægsta sem þekk-
ist í heiminum. Árið 2007 voru ein-
ungis 2,3% kjúklinga í verslunum á
Íslandi með kamfýlóbakter. Víða í
Evrópu eru sambærilegar tölur allt
að 70%.
Þessar metnaðarfullu aðgerðir
gegn kamfýlóbakter hafa þau hlið-
aráhrif að salmonellu hefur verið svo
til útrýmt úr kjúklingaeldi hér á
landi. Salmonella hefur
ekki fundist í eld-
issýnum í 3 ár og verið
undir 1% árin þar á
undan.
Boðuð afturför
Nú liggur fyrir á Al-
þingi frumvarp til laga
um nýja matvælalög-
gjöf. Þrýstingur frá
Evrópusambandinu er
m.a. kveikjan að því. Að
óbreyttu verður heim-
ilað að flytja til landsins
ferskt kjöt og jafnframt
verða lagðir af möguleikar stjórn-
valda til þess fylgjast með ástandi
kjötsins áður en það fer í verslanir!
Einungis verður heimilt að taka
stikkprufur eftir að varan er komin í
dreifingu. Það er mikil afturför því að
þegar rannsóknarniðurstöður þeirra
liggja fyrir er kjötið þegar að mestu
leyti komið ofan í maga neytenda.
Ef notað er líkingamál úr umferð-
inni má líkja þessu við að hér yrðu
sett lög að skipun Evrópusambands-
ins um að notkun öryggisbelta í bif-
reiðum yrði gerð óheimil. Einungis
mætti setja þau á sig þegar óhapp
verður.
Vottorð um hreinleika vöru varð-
andi salmonellusmit eiga að fylgja
sendingunum. Vissulega góð viðleitni
en hverjar eru efndirnar? Í Finn-
landi var t.d. gerð könnun á því
hversu mikið er að marka þessi vott-
orð sem fylgja kjöti frá öðrum aðild-
arríkum ESB. Niðurstaðan var sú að
20% af hreinleikavottuðum send-
ingum reyndust menguð.
Ekki er heimilt að krefjast þess að
vottorð um kamfýlóbakterhreinleika
fylgi sendingunum. Það er því með
öðrum orðum verið að kasta fyrir
borð þeim frábæra árangri sem hér
hefur náðst á undanförnum árum í
baráttunni gegn matarsýkingum í
fólki.
Ég er ekki með þessu að segja að
matur erlendis sé allur eitraður og að
útlendingar kunni ekkert til verka í
matvælaframleiðslu. Staðreyndin er
bara sú að kjúklingaframleiðendur í
ESB ráða ekki við kamfýlobakter-
sýkingar í kjúklingi með þeim vinnu-
aðferðum sem þeir viðhafa, enda út-
heimta þær aðferðir sem til þarf
verulegan kostnaðarauka fyrir kjúk-
lingaframleiðendur og „engin þörf er
á slíkum kostnaðarsömum aðgerð-
um“ þar sem ekki er gerð krafa um
slíkt í matvælalöggjöf ESB. Því búa
neytendur innan ESB við lægra verð
á kjúklingaafurðum en á móti sætta
þeir sig við tíðari matarsýkingar sem
kosta neytendur, heilbrigðiskerfið og
þjóðfélagið allt verulegar upphæðir.
Leikur að lýðheilsu?
Þar sem það hefur sýnt sig að ver-
ið er að taka áhættu hvað lýðheilsu
varðar er ekki verjandi að slaka á
þeim gæðakröfum sem gerðar hafa
verið til kjúklingabænda á und-
anförnum árum. Það er því sjálfsögð
krafa að þeir erlendu framleiðendur,
sem áhuga hafa á því að flytja kjúk-
lingakjöt hingað til lands færi sig upp
á okkar stall frekar en að draga okk-
ur niður á sitt plan.
Er ástandið eins og það var á ár-
unum 1999-2000 það sem við viljum
sjá hér í framtíðinni? Það er spurn-
ingin sem við verðum að spyrja okk-
ur því það verður ekki bæði haldið og
sleppt. Ég sem neytandi hafna því að
neytendavernd sé færð langt aftur í
tímann og að hætt verði að fylgjast
með því hvort kjúklingakjöt í versl-
unum er heilsuspillandi eða ekki.
Við búum við hreinar gæðaafurðir
í íslensku kjúklingakjöti í dag og
hreinar gæðavörur eru það sem ég
vil sjá í framtíðinni.
Frá frelsi til faraldurs
Tómas Jónsson skrifar um
hugsanlegt smit
í innfluttum
kjúklingaafurðum
Tómas Jónsson
» Það er sjálfsögð
krafa að þeir er-
lendu aðilar sem senda
kjúklingakjöt hingað
færi sig upp á okkar
stall frekar en að draga
okkur niður á sitt plan.
Höfundur er dýralæknir og
starfsmaður hjá Matfugli.
NÚ stendur yfir hið frábæra fram-
tak „Hjólað í vinnuna“ en megin
markmið átaksins er að efla hreyf-
ingu og starfsanda á
vinnustöðum og að
vekja athygli á hjólreið-
um sem heilsu-
samlegum, umhverf-
isvænum og
hagkvæmum sam-
göngumáta.
Árangurinn er aug-
ljós, á götum og gang-
stígum má merkja sýni-
lega aukningu
glaðlegra hjólreiða-
kappa á leið til eða frá
vinnu með rauða vanga,
bakpoka og blik í aug-
um. Frábær leið til þess að mæta
ferskur til vinnu eða skilja vinnuna og
stressið eftir áður en komið er heim
til annarra verkefna. Jafnframt ber-
ast sögur af keppnisanda innan fyr-
irtækja þar sem veðurspá næsta dags
og hvatningarorð eru send á milli liða.
Eitt er þó sem skyggir á gleði mína
þar sem ég þeysist á fáki mínum,
safnandi kílómetrum fyrir mitt lið og
skipti um gíra eins og mér væri borg-
að fyrir það: hversu margir það eru
sem ég mæti (eða fer framúr) sem
eru ekki með reiðhjólahjálm.
Þetta finnst mér alltaf jafn furðu-
legt að sjá. Það er víst staðreynd að
húfur hlífa ekki höfðinu og ekki vel
blásið hárið heldur. Merkilegt? Nýj-
asta nýtt? Tæplega.
Reiðhjólahjálmur
ætti að vera jafn ómiss-
andi öryggisbúnaður
fyrir fullorðna og notk-
un bílbeltis í bíl. Við ætl-
umst til þess að börnin
okkar noti hjálm þegar
þau eru á hjóli og því
eigum við að gera hið
sama. Höfuð okkar er
jafnbrothætt og þeirra.
Við erum fullorðin – fyr-
irmyndir og eigum því
að vita betur. Við þurf-
um ekki síður en börnin
okkar að vera með
hjálm. Við tökum þátt í hjólaátaki,
einmitt þegar við erum rétt komin af
vetrardekkjunum og munum varla
frá því síðasta sumar hvernig brems-
urnar virka og í hvaða hraða óhætt er
að taka þessa eða hina beygjuna.
Hættan á falli er raunveruleg og þá
er nauðsynlegt að hafa hjálm.
Auðvitað er það svo að mjög marg-
ir stíga ekki á reiðhjól án þess að
spenna reiðhjálminn í leiðinni en
sumir hjálmanna liggja út á hlið eða
aftur á hnakka. Til þess að hjálm-
urinn hlífi eins og hann er hannaður
til þá þarf að stilla hann rétt á höfði
hvers og eins. Það getur tekið smá
þolinmæði að fá stillinguna rétta en
þegar hjálmurinn liggur rétt á höfð-
inu þá tekur maður ekki eftir honum.
Í dag eru hjálmar þannig hannaðir að
stillingin er orðin auðveldari, þeir
lofta vel og því aflagast hárblástur
morgunsins varla. Ég segi fyrir minn
parta, ég vil frekar hafa þrjú hár af-
löguð en að sleppa hjálminum. Góðar
leiðbeiningar um stillingu hjálma er
að finna á heimasíðu Forvarnahúss-
ins, www.forvarnahusid.is
Í lokin er rétt að minna hjólreiða-
menn á það að virða umferðareglur ef
þeir kjósa að hjóla á götunni og að
taka tillit til allra hinna sem nota
gangstéttirnar.
Að vera eða vera ekki með
reiðhjólahjálm á höfðinu
Fjóla Guðjónsdóttir hvetur
hjólreiðamenn til notkunar
á hjálmum
Fjóla Guðjónsdóttir
»Reiðhjólahjálmur
ætti að vera jafn
órjúfanlegur
öryggisbúnaður fyrir
fullorðna og notkun
bílbeltis í bíl.
Höfundur er sviðsstjóri
hjá Forvarnarhúsinu.
ALLFLESTIR virðast sammála
um að sú peningastefna sem fylgt
hefur verið sl. 7 ár gengur ekki upp.
Hins vegar eru ekki
allir sammála um
hvort breyta eigi
peningastefnunni og
þá hvernig.
Það er gjörsamlega
út í hött að halda úti
minnsta gjaldmiðli
heims algjörlega fljót-
andi, í þeim ólgusjó
sem er á alþjóðlegum
peningamörkuðum í
dag. Fyrst stærsta
myntin, Bandaríkja-
dalur, flöktir eins og
raun ber vitni, er ekki
að furða að íslenzka
krónan geri það líka.
Þess vegna á þegar í
stað að taka krónuna
út af gjaldeyrismark-
aði samhliða því að
gjörbreyta pen-
ingastefnunni.
Við núverandi að-
stæður þurfa aðgerðir
í peningamálum að
virka sem fyrst. Upp-
taka evru og innganga
í ESB tekur mörg ár
og getur því ekki
komið sem lausn á
þeim efnahagsvanda sem við er að
fást í dag. Við getum ekki beðið eft-
ir slíkri langtímalausn, sem er auk
þess vægast sagt mjög umdeild.
Ein leið er í boði, sem bæði getur
reynst mjög hagkvæm og gæti
komist til framkvæmda innan árs-
ins, ef pólitískur vilji yrði fyrir
hendi, og hún er sú að taka nú þeg-
ar upp myntsamstarf við Norð-
menn.
Norsk króna er ein af sterkustu
myntum heims í dag, varin af
norska olíusjóðnum. Spákaup-
mennska gagnvart henni er nánast
óhugsandi af þeim sökum. Tenging
íslenskrar krónu við þá norsku með
ákveðnum frávikum gerði það að
verkum að við myndum strax búa
við stöðugt gengi, eitthvað sem allir
eru að kalla eftir. Við það myndi
verðbólga og vaxtastig fljótt aðlaga
sig verðbólgu og vaxtastigi í Noregi
og í okkar helstu viðskiptalöndum.
Og það sem meira er: Við gætum
komist hjá að taka stórt erlent ok-
urlán í útlöndum til að efla gjald-
eyrisvarasjóðinn. Tenging krón-
unar við þá norsku sæi
um það.
Þekktur prófessor
við H.Í hefur sagt
þetta raunhæfan kost.
Slíkt myntsamstarf við
Norðmenn yrði að ná
til víðara sviðs og þá til
alhliða peninga- og
fjármála. Kosturinn við
slíkt myntsamsarf er
að það yrði á íslenzkum
forsendum, þannig að
alltaf yrði hægt að taka
upp viðræður við Norð-
menn ef efnahags-
forsendur breyttust
mjög hérlendis með til-
liti til gengisvísitöl-
unar. Það yrði hins
vegar algjörlega úti-
lokað ef við tækjum t.d.
upp evru. Þá yrðum við
að lúta í einu og öllu
því miðstýrða gengis-
og vaxtastigi sem Evr-
ópski seðlabankinn
ákveður án nokkurs til-
lits til efnahagsástands
á Íslandi. Nokkuð sem
þegar er farið að valda
miklum vandamálum
meðal ríkja sem nú eru á evrusvæð-
inu.
Hvers vegna ekki að reyna þessa
lausn? Hún virðist í senn fljótvirk
og hagkvæm og alltaf hægt að
bakka út úr henni ef reynslan yrði
slæm. Gæti örugglega ekki orðið
verri en það ástand sem við búum
við í dag.
En til þess þarf vilja. Sterkan
pólitískan vilja til að banka upp á
hjá frændum vorum Norðmönnum
og biðja þá um slíkt samstarf.
Í framtíðinni eiga Íslendingar og
Norðmenn eftir að eiga mikið sam-
starf á sviði öryggis- og varn-
armála, auðlinda- og náttúruvernd-
armála. Myntsamstarfið gæti bara
þá orðið sjálfsagður hluti af því
samstarfi – báðum þjóðum til heilla!
Hvers vegna ekki
myntsamstarf við
Norðmenn?
Guðm. Jónas Kristjánsson
skrifar um efnahagsmál
Guðmundur Jónas
Kristjánsson
» Tenging
íslenskrar
krónu við þá
norsku með
ákveðnum frá-
vikum gerði það
að verkum að
við myndum
strax búa við
stöðugt gengi
Höfundur er bókhaldari.