Morgunblaðið - 28.05.2008, Blaðsíða 22

22 MIÐVIKUDAGUR 28. MAÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
HÖRÐ GAGNRÝNI
Það er með miklum ólíkindumhvað eldhúsdagsumræður á Al-þingi eru orðnar sviplitlar og
rýrar að efni. Það heyrir til algerra
undantekninga, að eitthvað fréttnæmt
komi fram í þessum umræðum. Ræður
þingmanna eru sjaldnast í nokkrum
tengslum við umræðuefni líðandi
stundar, segja fátt og stundum ekkert.
Í eldhúsdagsumræðunum í gær-
kvöldi var ræða Guðna Ágústssonar,
formanns Framsóknarflokksins, und-
antekning frá þessari reglu. Guðni
beindi harðari gagnrýni að bönkunum
en stjórnmálamenn hafa hingað til gert
og sagði: „Frelsið, einkavæðingin,
gerði það að verkum, að ungir menn
slettu úr klaufunum eins og feitir kálfar
að vori. Þeir höfðu aðgang að mjög
ódýru lánsfé erlendis. Þeir dreifðu
silfrinu óvarlega og súpa nú flestir
seyðið af því.“
Formaður Framsóknarflokksins
bætti því við að bankarnir hefðu farið
offari og að þeir ættu að biðjast afsök-
unar á því og vinna með stjórnvöldum
og atvinnulífi að því að lágmarka skað-
ann, sem fjármálakreppan hér leiddi af
sér.
Þetta eru þung orð í garð bankanna
en ekki ósennilegt að með þeim sé
Guðni að endurspegla að einhverju
leyti tilfinningar almennings, alla vega
einhvers hluta þjóðfélagsþegna.
Það verður fróðlegt að sjá hvernig
talsmenn bankanna bregðast við gagn-
rýni Guðna, ekki sízt vegna þess, að
áþekkar umræður fara fram í öðrum
löndum.
Geir H. Haarde, forsætisráðherra,
sagði í umræðunum, að markmið rík-
isstjórnarinnar væri að laga efna-
hagslífið að breyttum forsendum og
þannig að ekki kæmi til verulegs sam-
dráttar og að sem mest atvinna yrði
tryggð.
Þetta eru að sjálfsögðu eðlileg og
rétt markmið af hálfu ríkisstjórnar-
innar. En hins vegar er spurning
hvernig til tekst.
Þótt við sjáum enn ekki veruleg
merki um samdrátt í efnahags- og at-
vinnulífi er hins vegar alveg ljóst að
sá samdráttur er hafinn. Ríkisstjórn-
in þarf að vera heppin til þess að ná
þeim markmiðum, sem forsætisráð-
herra lýsti í gærkvöldi. Það eru því
miður meiri líkur en minni á því að
samdrátturinn verði verulegur og að
mjög dragi úr atvinnu miðað við það,
sem verið hefur.
Af þessum sökum má búast við
meiri erfiðleikum en verið hafa síð-
ustu tólf mánuði á hinum pólitíska
vettvangi. Ræður yngri þingmanna í
gærkvöldi bentu ótvírætt til þess, að
þeir geri sér ekki grein fyrir því. Þeir
eru fulltrúar kynslóðar, sem hefur
ekki kynnzt öðru en velgengni.
Erfiðleikarnir, sem eru framundan,
verða meiri en í þeim efnahagslega
samdrætti, sem hrjáði okkur á fyrri
hluta tíunda áratugarins. Þeir verða
meira í ætt við það, sem gerðist á
seinni hluta Viðreisnaráratugarins,
sem var ein versta kreppa 20. aldar-
innar. Þeir sem upplifðu hana hafa
ekki áhuga á slíkri endurtekningu.
FLÓTTAMENN VELKOMNIR Á AKRANESI
Akranes hefur fengið slæma útreiðí fjölmiðlaumræðu undanfarinna
daga. Ástæðan er ósmekklegt upp-
hlaup eins stjórnmálamanns vegna
fyrirhugaðrar komu 30 palestínskra
flóttamanna frá Írak og undirskrifta-
listar, sem hengdir voru upp í bæj-
arfélaginu. Hefur þessi útreið verið
makleg? Er andrúmsloftið virkilega
þannig á Akranesi að þar ríki ótti við
að bæjarfélagið hafi ekki bolmagn til
að taka á móti 30 flóttamönnum?
Telja bæjarbúar í raun og veru að
velferðarkerfi þeirra sé svo veik-
burða að koma þeirra muni ríða því á
slig?
Í fyrrakvöld efndu Akraneskaup-
staður, Rauði kross Íslands og flótta-
mannanefnd félags- og trygginga-
málaráðuneytisins til borgarafundar
á Akranesi til að gera grein fyrir mál-
inu og kynna hvernig staðið hefði ver-
ið að því að taka á móti flóttamönnum
hérlendis. Steinþór Guðbjartsson
blaðamaður lýsti andrúmsloftinu á
fundinum svo á forsíðu Morgunblaðs-
ins í gær: „Er hægt að flýta komu
flóttamannanna? spurði einn fundar-
gestur í gær á kynningarfundi á
Akranesi fyrir bæjarbúa vegna komu
allt að 30 manna hóps palestínskra
flóttamanna frá Írak á Skagann síð-
sumars. Hvar get ég skráð mig sem
stuðningsaðili? spurði annar. Hvað
getum við, sem búum fyrir utan
Akranes, gert til að hjálpa þessu
fólki? spurði sá þriðji.
Þessar spurningar eru lýsandi fyr-
ir þann jákvæða anda sem ríkti á
kynningunni eða eins og Gísli S. Ein-
arsson, bæjarstjóri á Akranesi, orð-
aði það við Morgunblaðið strax að
loknum fundi: „Það var mikið þakk-
læti í lófatakinu.““
Hingað til hefur gengið vel að taka
á móti flóttamönnum á Íslandi. Yf-
irleitt hefur sú leið verið valin að
flóttamenn stígi hér sín fyrstu skref
utan höfuðborgarsvæðisins. Þeim
hafa verið búin híbýli með öllum þeim
þægindum, sem vænta má að finnist á
íslenskum heimilum. Íbúar í þeim
sveitarfélögum, sem hafa tekið á móti
flóttafólki, hafa lagt sig fram um að
auðvelda því að setja að í framandi
landi. Hingað til hefur ekki komið til
árekstra þegar flóttamenn hafa kom-
ið til Íslands og er nær að segja að
þeir hafi auðgað mannlífið þar sem
þeir hafa komið.
Flóttamenn í heiminum skipta
milljónum og í því samhengi munar
ekki mikið um nokkrar konur og börn
þeirra. Þessa einstaklinga skiptir
hins vegar miklu að geta hafið nýtt
líf. Það er erfitt að vera hrakinn frá
heimkynnum sínum út í óvissuna. Á
Akranesi eru allar aðstæður fyrir
hendi til að gera vel við palestínsku
flóttamennina. Það er Skagamönnum
til sóma að þeir eru tilbúnir að taka
vel á móti flóttamönnunum og veita
þeim skjól eftir hrakninga og harð-
indi.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Stjórn Icelandair Group ákvaðnúna í marz að blása af áformokkar um rekstur á fjórum Air-bus A330 breiðþotum í fraktflugi
frá árinu 2010. Þessi áform, sem voru
komin í endanlega mynd í maí 2007, voru
vissulega stór og djörf en ég og mitt
samstarfsfólk töldum okkur vera vand-
anum vaxin.
Ég skil hins vegar þessa ákvörðun og
get ekki annað en stutt hana. Hún bygg-
ist á því að óvissa um heimsviðskipti hef-
ur vaxið, efnahagshorfur eru óljósar og
síðast en ekki sízt, peningaleg staða sam-
stæðunnar er bágborin. Það er ekkert
leyndarmál og má lesa úr ársreikningi.
Þess vegna getur sú mikla skuldbinding
sem felst í leigu á fjórum splúnkunýjum
breiðþotum gert framtíðarfjármögnun
samstæðunnar erfiðari. Þessi ákvörðun
stjórnarinnar gerir Icelandair Cargo hins
vegar að minna spennandi verkefni hvað
mig varðar og setur okkur nánast á byrj-
unarreit þaðan sem við lögðum upp með
nýja framtíðarstefnu fyrir þremur árum.
Því tel ég að nýr maður eigi að marka
nýja stefnu út frá nýjum veruleika.“
– Airbus? hefði það ekki orðið stílbrot
hjá fyrirtæki sem flýgur eingöngu Bo-
eing?
„Sögulega séð höfum við mest notað
Boeingvélar einfaldlega vegna þess að
þær hafa hentað betur en aðrar flugvélar.
Fyrir Icelandair og Icelandair Cargo er
til dæmis engin flugvél sem slær út 757. Í
þeim stærðarflokki hefur Airbus ekkert
að bjóða, sem hefur sama flugdrægi. En
nú erum við að horfa á flugvélar, sem eru
rúmlega tvöfalt stærri en 757 og þar slær
A330 fraktvélin allt út. Icelandair er eitt
af fáum flugfélögum, sem eingöngu hefur
keypt nýar flugvélar frá Boeing, þannig
að Boeing-mönnum finnst þetta alvarlegt
stílbrot. Á sama hátt var mikil ánægja
hjá Airbus yfir að komast loks inn á Ís-
land, sem er eitt þriggja landa í Evrópu
þar sem Airbusflugvélar eru ekki í
rekstri. Við tökum hins vegar þá flugvél
sem hagkvæmust er í hvert verkefni.“
Pétur hefur verið framkvæmdastjóri
Icelandair Cargo frá stofnun þess fyr-
irtækis árið 2000.
„Það var stefna Sigurðar Helgasonar,
þáverandi forstjóra Flugleiða, að færa
sem mest af starfseminni í sjálfstæð
hlutafélög. Þau urðu 12 og eitt þeirra var
Icelandair Cargo ehf, sem ýmist var
næststærst á eftir Icelandair eða þriðja
stærst eftir því hvernig áraði. Sigurður
bað mig að taka fraktina, sem ég sé ekki
eftir að hafa gert. Fyrir í því, sem áður
var fraktdeild, var reynt og frábært
starfsfólk og því til viðbótar fékk ég til
liðs við mig harðsnúið lið úr markaðssviði
Icelandair. Þetta er kraftmikill hópur og
við uxum um 12% á ári að meðaltali og
eftir sex ára starfsemi vorum við komin
með fimm B757-fraktvélar í rekstur. Tæp
80% af flutningum okkar voru hins vegar
til eða frá Íslandi, sem fól í sér mikla
áhættu þar sem inn- og útflutningur
sveifluðust sitt á hvað um tugi prósenta
eftir líðan krónunnar eða öðrum efna-
hagsaðstæðum. Með þá miklu fjárfestingu
sem felst í flugvélum er ekki hægt að
binda trúss sitt alfarið við slíkan markað.
Við ákváðum því að halda áfram að vaxa
á Íslandi en gera okkur minna háð þeim
kom til bak
fimm vélar
Ég átti alv
þessar véla
fékk fullan
Sigurðann
yngri, sem
varð sjálfu
SAS sem u
B747 í Wit
fór vel og
kassann. Þ
ár í viðbót
Árið 198
þá var mar
þar sem ég
Finnlandi
voru skem
framúrska
þrefölduðu
árum og S
aður Flugl
þessum tím
Reykjavík
starf sem h
skrifstofun
eina skemm
notuðum r
settum tvö
kvenkyns o
Reykjavik“
Einhverjum
gefa ýmisl
skömmuðu
hins vegar
ferðir og þ
flug til Sto
á viku í da
dugði ekke
Fjörkippu
nýjum flu
„Eftir þrjú
í starf fram
Félagið va
una, ekki s
aðar og mi
eldri flugfl
hætta nána
Atlanzhafi
Chicago og
og Orlando
þá kölluðu
síðan 1984
stefnu, sem
á einu bret
frá 1988 og
síðar, þrát
kassanum.
ný tækifær
nýtt Icelan
sem einken
flugvélum
vissri þjón
stefndum v
félag Evró
Magnússon
inum, sá u
flotans var
markaði með því að vaxa enn hraðar ann-
ars staðar þannig að hlutföllin snerust við
og 80% tekna yrðu erlendis en 20% vegna
Íslands. Leiðin að því marki fólst í lang-
drægum og stórum fraktvélum með lágan
einingarkostnað. Áform okkar voru að
fara inn á markaði í Asíu og auka flug á
milli Evrópu og Norður-Ameríku um Ís-
land og þrefalda stærð og hagnað félags-
ins á þremur árum. Stefnan var að vinna
þetta með nánu samstarfi við alþjóðleg
flutningafyrirtæki. Undirbúningur var
samkvæmt áætlun þegar ákvörðun um að
hætta við var tekin, en það var aldrei efi í
mínum huga um að við gætum þetta.“
– Var inni í myndinni að þú tækir að
þér framkvæmdastjórn Icelandair?
„Mín áform voru að klára risaverkefnið
Icelandair Cargo á næstu þremur-fjórum
árum og annað var ekki í mínum huga.
Mín ákvörðun að hætta tengdist þessu
verkefni og engu öðru. Umræður um mig
í Icelandair komu reyndar upp eftir mína
ákvörðun, en þær stóðu stutt og ristu
ekki djúpt, enda þarf tvo í tangó. Ég held
að sú lausn sem fékkst verði farsæl.“
Almannatengsl og
pólitískur lobbyismi
– Af hverju fer maður úr blaðamennsku
og útgáfu í vinnu hjá flugfélagi?
„Ég er viðskipta og hagfræðimennt-
aður og starfaði við stjórnun en það var
blaðamennskan, sem leiddi mig inn á
þessa braut. Ég var í nokkur ár blaða-
maður á Morgunblaðinu og síðan aðstoð-
arframkvæmdastjóri á tímaritaútgáfunni
Frjálsu framtaki hjá Jóhanni Briem. Fyr-
ir og um 1980 lentu Flugleiðir í miklum
vanda vegna eldsneytiskreppunnar og var
félaginu vart hugað líf án ríkisaðstoðar.
Órói var meðal starfsfólks, fjölmiðlaskrif
voru neikvæð og sterk pólitísk öfl vildu
þjóðnýta félagið. Í þessari krísu leitaði
Sigurður Helgason eldri, þáverandi for-
stjóri, til Frjáls framtaks um aðstoð við
almannatengsl og pólitískan lobbyisma og
fórum við Markús Örn Antonson í verk-
efnið. Við vorum báðir vel pólitískt tengd-
ir og skiptum okkur á ritstjóra dagblaða
og stjórnmálamenn.
Við þetta kynntist ég Sigurði og hans
mönnum og var síðan ráðinn til þeirra í
markaðsrannsóknir í júní 1981, þá 31 árs.
Fyrirtækið bar sterk merki þeirrar
kreppu sem það hafði gengið í gegnum.
Það var ekki mjög markaðssinnað, fjár-
málamenn réðu lögum og lofum eins og
títt er um fyrirtæki í slíkri stöðu og starf-
ið gekk að mestu út á að verja pen-
ingaeignina og örva fjárinnstreymið.
Flugáætlun var í lágmarki og stór hluti
flugvélaflotans var í útleigu í Afríku og
Asíu. Ég starfaði með Birni Theódórs-
syni, sem þá var markaðsstjóri, sem var
bæði gefandi og skemmtilegt. Hann
fleygði mér í hin og þessi verkefni, meðal
annars að fara til Alsír til að ganga frá
leigu á einni DC8 í pílagrímaflug. Ég
Minn stíll er
„Mér hefur alltaf farið bet-
ur að sækja fram en halda
kyrru fyrir. Þess vegna
ákvað ég að minn tími væri
útrunninn hjá Icelandair
Cargo,“ segir Pétur J. Ei-
ríksson, fráfarandi fram-
kvæmdastjóri, um ástæður
starfsloka sinna eftir 27 ára
starf hjá Flugleiðum eða
Icelandair Group, eins og
fyrirtækið heitir nú.
Freysteinn Jóhannsson
talaði við hann.
Stórhuga Pétur J. Eiríksson segist ekki hættur að vinna e