Skírnir - 01.01.1920, Blaðsíða 61

Skirnir]
Ritfregnir.
55
ákaflega erfitt sð vita hvenær telja má fullsannað, og ekki sízt í
þessum efnum. Þeim, sem kynna sór fyrirbrigðin samvizkusamlega,
og eru þó á báðum áttum um það hvort skoðun spiritista um fram-
hald lífsins só fullsönnuð, eða telja aðra skoðun líklegri, á að vera
það frjálst og ámælislaust. Það er ekki siður, að æðrast út af því,
þó menn greini á í vísindalegum efnum. Þar sem sannanir eru
ekki fullnægjandi fyrir einhvern, velur hann þá skoðunina, sem hon-
um fellur bezt, og þaö á að vera nóg. Mór finst eitthvaö bogið
við það, aS geta ekki siglt ótrauður lífsins sjó, jafnvel þó maður
fengi »enga ábyrgð keypt í eilífðarsjóð«. Höf. skilur slíka menn
auðsjáanlega ekki vel. Lesi menn t. d. það sem hann ritar um
áhugaleysi Huxleys á rannsókn dularfullra fyrirbrigða, bls. 183—187.
Hann kallar það »mótþróa gegn rannsókn dularfullra fyrirbrigða«.
En Huxley bannar engum aS fást við þær, Hann segir: — »en
Sannleikurinn er sá, að eg get ekki fengið mig til þess að láta mór
ekki standa á sama um þetta mál«. Hann var hreinskilinn. Svona
var hann nú gerður. Og eflaust var það skaði fyrir rannsóknirnar,
að svo ágætur liðsmaður bættlst ekki í hópinn. En á að ámæla
honum fyrir það? Eru allir vísindamenn skyldir aS fást við öll
viðfangsefni, sem vinir þelrra telja mikilsverS, hvort sem þeir hafa
áhuga á þeim eða ekki? Slikt er fjarstæða. Vísindunum er pað
kollast og mannkyninu í heild sinni, að hver vinni að því, sem
kann hefir mestan áhuga á. Og mór finst það ætti ekki að vera
svo örðugt að átta sig á því, sem raun gefur vitni, aS upplag
tnanna er mismunandi, svo að ekki verður sami áhugi á öllu heimt-
aður af öllum. Eg fyrir mitt leyti efast ekki um, að Huxley »með
sínum skörpu og sólbjörtu vitsmunum« hefir verið fljótur að átta
s'gi þegar hann kom yfir um, og að hann hefir verið talinn hlut-
gengur þar, eftir alt, sem hann hafði afrekaS hórna megio.
Elns og mór finst það ósanngjarnt að heimta af mönnum, að
þeir rannsaki það, sem þeir hafa engan áhuga á, eins ffnst mór það
fjarri lagi, að heimta af öllum, sem eru t. d. sannfærðir um annað
Ef, að þeir gerist postular og gangi í skrokk á hverjum Tómasi er
þeir ná til (sbr. bls. 259). Eg veit ekki til að slíkt só heimtað í
nafni vísindanna alment, eða ætti að heimta. Postular finst mór
þeir einir eiga aS vera, er finna til þesB köllun, og þó heldur færrl
'®n fleiri, þvf að þeir gefast misjafnlega. En óþolinmæði höf. og
sumra skoðanabræðra hans, sem sumstaðar kemur fram í
garð þeirra, sem eru hálfvolgir gagnvart spiritlsmanum, eða á ann-
an skoðun, mun koma af þvf, að spiritisminn er ekki óblandin vís-