Skírnir - 01.01.1920, Blaðsíða 54

'48 Ritfregnir. [Skírnir
kynuu þá BÍÖur aö henda hana á lofti til eftirbreytni, er þeir víta,
að það er prentvilla.
Ekki veldur sá, er varar.
M. H.
Páll Eggert Ólason: Menn og menntir siðskiftaaldarinn-
ar á íslandi. — I. Jón Arason. Reykjavík 1919.
Það má vera öllum þeim, sem fást við ísleuzk fræði, mikið
gleðiefni, þegar nýjir menn bætaat í hópinn og leggja hönd á plóg-
inn, ekki sízt þegar svo myndarlega er af stað farið sem hór.
Margir þættir sögu vorrar, alt ofan úr forneskju og fram á þenn-
an dag, bíða enn gagugerðrar rannsóknar, og er skylt að taka
með þakklæti hverjum skerf, sem lagður er til þess, ef hann á
annað borð leiðir eitthvað nytt í ljós. En þetta sögurannsóknar-
starf er ekkert áhlaupaverk. Það útheimtir fyrst og fremst óþreyt-
andi elju og kostgæfni í að leita fyrir sér um gögn og heimildlr
og viða þær að sór, og þar næst samvizkusemi, dómgreind og
skarpskygni í að bera þær saman, raeta þær og nota svo að vel
sé. Á sumum köflum sögu vorrar er svo fátt um heimildir, að
líkja má við slitróttan veg, er naumast grillir í nema stuttan spöl
annað veifið. En önnur tímabilin eru svo sagnauðug, að líkja ma
einna helzt við þóttan skóg, sem eigi er ratljóst í fyrir eintómum
trjám. Á báðum stöðunum þarf jafnt að ryðja veg, og það er eins
og allir vita örðugt verk. En sá er mismunurinn á verklagi og
vinnubrögðum eftir því hvort um er að ræða Bagnasnauð eða sagn-
auðug tímabil, að annars vegar verður að leggja mesta áherzlu a
aðdrættina og að gera sór sem mestan mat úr efninu, en hins
vegar er meira komið undir því, að ryðja frá sór og vinsa úr, og
er það engu vandaminna, eða jafnvel enn þá vandameira. En
hvorttveggja er jafn nauðsynlegt.
Ef nefna skyldi eitt tímabil öðru framar í sögu vorri, sem
þörf væri á að rannsaka til hlítar, þá mundu víst flestir benda á
14. og 15. öldina, því enginn af fræðimönnum vorum hefir enn
fengist við það. Hór hefði því verið langmest þörf á ítarlegri og
gagngerðri rannsókn. Verð eg að telja það miður farið, að höf.
bókar þessarar skuli eigi hafa sóð sór fært, að leggja út í þá rann-
sókn, þvi eg þykist mega ráða það af þessu riti hans, að bann
skorti hvorki elju, starfsþrek eða dómgreind til að takast þann
vanda á hendur. En um það tjáir eigi að fást. Eg veit það af
eigin reynslu, að höfundar eru ekki æfinlega sjálfráðlr um efnisval.