Skírnir - 01.01.1920, Blaðsíða 71

Skírnir]
Ritfregnir.
65
þó leynist móðureSlið á bak viS þenna siSavendnisskráp og kemur
í ljós, þegar óvenjulegir atburSir rífa gat á skrápinn.
Rannveig sjálf er aftur á móti »vorsál« — ein þeirra, sem
trúa öllu, vona alt, umbera alt, eins og postullun segir. Hún
bikar ekki, þegar á á aS herða, heldur fylgir ótrauS bendingum
síns insta eðlis — siglir glöð út í lönd æfntýranna og hirSir ekki,
hvort þau muni verSa sólroðin eða skuggaleg.
Það leynir sór ekki, að samúð höf. fylglr Rannveigu i þá sigl-
ingu. Og orsökin til þess er trú hans á manneðlið — aS það só
þaunig vaxið, þegar dýpst er grafið og lengst er leitað, aS óhætt
só að fylgja þrám hjarta síns. Hann hyggur það hvorki örugt né
ráðlegt, að breyta á móti þeim boðuin, hvaða dýriudi Rem álfar
heimshyggjunnar og veraldargæSanna kunna að hafa á boSstólum,
jafnvel þótt þeir bjóði flotskjöld auðs og allsnægta.
Latneska orðið 5>vates« merkir skáld, spámann og snilling. —
Einar er alt þetta. Hann er »mediclnæ vates miranda arte«, eins
og sagt var um lækninn Herophilus; að eins er sú læknislist and-
iegs en ekki líkamlegs eðlis. Við þaS mun íslenzka þjóðin kann-
ast, þegar hann er horfinn héðan — hún mun varla skilja það
fyllilega fyr, ef aS vanda lætur.
Úr öllum áttum eru átta sögur. Allar lýsa þær ís-
lenzku sveitalífi í ýmsum myndum. ÞaS er víst, aS sögur Guð-
ttundar Friðjónssonar eru og munu verða ein hin allra-fróðlegasta
°g ólygnasta uppspretta þekkingar á högum og háttura, starfi og
striti, trú og hjótrú bændastóttarinnar hór á landi sem til er. Þær
Býna umhverfi og æfikjör sveitafólk3Íns og þær bregða blæjunni
f^á sálarlífl þess. Lesandlan kynnist fjölda manna, stórbændum,
kotungum, ekkjum og aumingjum, og finst hann hafa pekt það
ffá blautu barnsbeini. — Einkum verður hug skáldsins tíðreikað til
þeirra, sem eiga viS óblfðust kjörin að búa. Olnbogabörn líEsins,
marghraktir lánleysingjar, einyrkjar og einyrkjakonur, upp-
gefnar af erfiði, vökum og basli — alt á þetta skilningsríkan og
astúSlegan málsvara, þar sem Guðmundur er. Og það virðist hon-
urn fegursta sjónln, að sjá mann eða konu, sem altaf hefur gjört
8kyldu sína í raunum og veikiudum, horfast í augu við dauSann
^eð óbuganda þreki — horfa inn á land þeirra vona, sem hór
geta ekki ræzt, inn yfir landamærin lítt kunnu, þar sem »vatnar
yf>r láglendiS, en tíbrá og móða sveipa hæðirnar og láta altsaman
hlána þaö p,ið ókunna landið í fjarlægSinni nálægu«, eins og bann
hernst að orði í einnl sögunni. — Og þegar Lilja förukona deyr úti
5