Tímarit lögfræðinga - 01.09.1982, Side 14

legum reglum siglingalaga. Sjóréttarsamningar hvíla að mjög miklu
leyti á prentuðum (og í mörgum tilfellum stöðluðum) samningsform-
um. T.d. eru við gerð farmsamninga notuð prentuð eyðublöð með niður-
fellingum og viðaukum eftir því, sem þurfa þykir. Eru þar algengust
farmskírteini, fylgibréf og skriflegir farmsamningar. Stöðluð samn-
ingsform eru einnig notuð á öðrum sviðum, t.d. samningar um skipa-
smíðar og skipakaup, skuldabréf með veði í skipum og sjóvátryggingar-
skírteini. Könnun á settum lagaákvæðum gefur því ófullkomna mynd
af því hverjar reglur gildi í reynd um lögskipti manna á sviði sjóréttar.
Hér á eftir verður gerð grein fyrir helstu þáttum íslensks sjóréttar.
2. SKIP
Sjaldnast leikur vafi á því hvað skip sé. Oft er hugtakið skip skil-
greint í lögum eða alþjóðasamningum, sjá t.d. 1. gr. laga nr. 52/1970
um eftirlit með skipum og 1. gr. alþjóðasamnings frá 29. nóvember
1969 um einkaréttarlega ábyrgð vegna tjóns af völdum olíumengunar,
sbr. lög nr. 14/1979. Siglingalög nr. 66/1963 fela hins vegar ekki í sér
skilgreiningu á hugtakinu. I 1. gr. laganna segir einungis, að þau gildi
um öll skip, sem skráð eða skráningarskyld eru á íslandi. Um það hver
skip séu skráningarskyld hér á landi gilda nú reglur í 1. gr. lága nr.
53/1970 um skráningu skipa.
Þegar lög leysa ekki úr því hvernig skilgreina eigi hugtakið skip
eða vafi leikur á því af öðrum ástæðum, er almennt álitið, að far-
kostur þurfi a.m.k. að uppfylla eftirfarandi skilyrði til þess að verða
talinn skip: (a) að hann fljóti á sjó eða vatni, (b) að hann geti hreyfst
á eða í sjó og sé gerður til þess, (c) að hann nái vissri lágmarksstærð
og geti borið menn eða muni. Bátkænur myndu venjulega ekki verða
taldar skip, þótt þær geti flutt menn eða muni. Ljóst er, að ofangreind
skilyrði geta ekki alltaf leyst úr vafaatriðum varðandi skipshugtakið.
1 vafatilvikum getur fleira ráðið úrslitum, eins og t.d. notkun far-
kostsins. Hugtakið skip er að vissu leyti afstætt. Reglur sjóréttarins
um árekstur og björgun gætu t.d. átt við um ákveðinn farkost, þótt
reglurnar um takmarkaða ábyrgð útgerðarmanns eða sjóveð þættu
ekki eiga við um hann.
Skipt getur miklu máli hvað teljist fylgifé skips, t.d. þegar lög-
gerningur er gerður um það eða skuldheimtumenn ganga að því. Fylgi-
fé með skipi eru þeir hlutir, sem ætlaðir eru til varanlegra nota á því
og eru almennt látnir fylgja þess konar skipum, þegar það gengur
kaupum og sölum, t.d. akkeri, skipsbátar og önnur björgunartæki, verk-
56