Tímarit lögfræðinga - 01.09.1982, Side 17

hefur ekki öðlast gildi. Reglur um takmarkaða bótaábyrgð þekkjast
almennt ekki utan sjóréttar, sjá þó 118. gr. loftferðalaga nr. 84/1964
um takmarkaða ábyrgð þess, sem flytur farþega eða varning með flug-
vél og 19. gr. laga nr. 24/1982 um flutningssamninga og ábyrgð við
vöruflutninga á landi. Reglur um takmarkaða ábyrgð útgerðarmanns
hafa sætt talsverðri gagnrýni. Þeim er einkum fundið það til foráttu,
að nú á tímum sé ástæðulaust, að útgerðarmenn njóti að þessu leyti
forréttinda fram yfir aðra atvinnurekendur. Útgerðarmenn geti, eins
og aðrir, keypt ábyrgðartryggingu gegn skaðabótakröfum. Ólíklegt
er, að einstök ríki geri róttækar breytingar á réglum sínum um tak-
markaða ábyrgð útgerðarmanns, án þess að alþjóðasamstarf verði um
slíka breytingu.
4. RÉTTARSTAÐA SKIPSTJÓRA
OG ANNARRA SKIPVERJA
Um réttindi og skyldur skipstjóra og annarra skipverja varðandi
starf þeirra gilda ýmsar sérreglur, sem rekja má að miklu leyti til
þeirra sérstöku aðstæðna, er starf sjómanna er unnið við. Skipið er
annað heimili sjómannsins. Það er líka sérstakur heimur, þar sem vald
skipstj óra er miklu meira en yfirmanna á öðrum vinnustöðum og þann-
ig mætti lengi telja.
Helstu reglur settra laga um ráðningu skipverja, kjör þeirra og
starfsskyldur eru í sjómannalögum nr. 67/1963. Við samningu þeirra
voru höfð til fyrirmyndar sjómannalög annarra Norðurlanda. I sjó-
mannalögunum gætir mjög félagslegra sjónarmiða. Kemur það fyrst
og fremst fram í því að þar eru ákvæði, sem ætlað er að koma í veg
fyrir, að gengið verði á rétt launþega við gerð vinnusamnings, sem lög-
in nefna ýmist ráðningarsamning eða skiprúmssamning. Þá fela lögin
í sér ákvæði um umönnun skipverja í veikindaforföllum, rétt þeirra til
ferðakostnaðar úr ríkissjóði, þegar skiprúmssamningi er slitið erlendis
af tilteknum ástæðum, ákvæði um viðurværi skipverja, aðbúð o.fl.
Margar reglur sjómannalaga eru því ófrávíkjanlegar.
Önnur helstu lög, sem varða réttarstöðu skipverja eru lög nr. 63/
1961 um lögskráningu sjómanna. Ef íslenskt skip er 12 rúmlestir
brúttó eða stærra skal lögskrá skipverja bæði í skiprúm og úr því.
Hlutverk lögskráningar í skiprúm er m.a. að tryggja sönnun fyrir því
hverjir séu á skipinu og að staðreyna, hvort þeir hafi réttindi til að
hafa með höndum störf, sem þeir eru ráðnir til. Við lögskráningu skal
59