Tímarit lögfræðinga - 01.09.1982, Side 23

uði eða jafnvel árum saman. Farmsamningshafi á að meira eða minna
leyti val um ferðir skipsins og hvern farm það flytur, sbr. 118. gi’.
siglingalaga; (2) Farmgjald greiðist í hlutfalli við þann tíma, sem
skipið er til ráðstöfunar fyrir farmsamningshafa, venjuléga er það
mánaðargjald og ákveðið með hliðsjón af burðarhæfni skipsins. Við
ákvörðun farmgjalds er því hvorki tekið tillit til þess hve margar ferð-
ir skipið fer né hvort það flytur farm eða siglir án farms.
Það er síðarnefnt atriði, sem aðallega greinir tímabundna farmsamn-
inga frá ferðbundnum. Fyrir ferðbundinn farmsamning er farmgjald
greitt fyrir hverja ferð eða fyrir fluttar einingar (þyrigdar eða rúm-
máls), en í tímabundnum farmsamningum greiðir farmsamningshafi,
eins og áður segir, ákveðna fjárhæð fyrir hvern mánuð, sem hann
hefur skip til ráðstöfunar. Af þessu leiðir, að farmsamningshafi tíma-
bundins farmsamnings ber áhættuna af töfum. Ef skipið tefst, t.d.
vegna óveðurs, kemur það niður á farmsamningshafa. Flutningurinn
verður honum dýrari, því lengur sem ferðin dregst. Hins vegar ber
honum ekki að greiða farmgjald meðan töf stendur yfir vegna að-
stæðna farmflytjanda, t.d. vegna bilunar skips eða þess að áhöfn
vantar á skipið, sjá 125. gr. siglingalaga. Þegar farmgjaldið miðast
við ferð, hefur farmflytjandi tekið á sig áhættuna af töfum, sem
verða kunna á leiðinni. Meginréglan er sú, að hann fær sömu greiðslu,
hvort sem ferðin tekur eðlilegan tíma eða ekki. Það veitir því ekki
farmflytjanda í ferðbundnum farmsamningi rétt til aukagreiðslu, þótt
skipi seinki af veðri, sjó, skipaþröng í höfn, verkfalli eða hafís. Regl-
urnar um aukabiðdaga veita þó farmflytjanda skv. ferðbundnum farm-
samningi rétt til þóknunar fyrir vissar tafir.
Verkaskipting aðila við flutninga samkvæmt tímabundnum farm-
samningi er allt önnur en þegar um ferðbundinn samning er að ræða.
Farmsamningshafi tímabundins samnings hefur veg og vanda nánast
af öllu öðru en því, að farmflytjanda er skylt að kosta og sjá um að
skip sé svo mannað, birgt af vistum og búnaði og að öðru leyti í því
ástandi, að það fullnægi skilyrðum til almennra flutningsferða. Hon-
um er þó ekki skylt að leggja til vélareldsneyti, sbr. 119. gr. siglinga-
laga. Auk vélareldsneytis kostar (og annast) farmsamnirigshafi ferm-
ingu og affermingu og greiðir öll útgjöld við framkvæmd ferða, sem
ekki hvíla á farmflytjanda samkvæmt því, sem áður var greint, sjá
120. og 121. gr. siglingalaga.
65