Tímarit lögfræðinga - 01.09.1982, Síða 24

5.3. Farmsamningar og skipsleigusamningar
Eins og að framan greinir, veita farmsamningar um skip í óreglu-
bundnum ferðum farmsamningshafa nokkurn ráðstöfunarrétt yfir
skipi, einkum samningar, sem varða heilt skip og þá sérstaklega tíma-
bundnir farmsamningar. Líkjast þeir að sumu leyti leigusamningum
og eru í daglegu máli oft talað um „skipsleigu" og „leiguskip“, þegar
um þá er rætt. Sú málvenj a er villandi, því að með farmsamningi tekur
farmflytjandi að sér verk. Skylda farmflytjanda er ekki einungis í
því fólgin að láta skipið vera til ráðstöfunar fyrir gagnaðilann, heldur
einnig að inna af hendi flutning fyrir hann. Til þess að efna þá skuld-
bindingu verður farmflytjandi að leggja til menn, sem hann sjálfur
greiðir laun. Hreinræktaður skipsleigusamningur er á hinn bóginn
þannig, að eigandi (leigusali) veitir leigutaka gegn gjaldi afnot af
ómönnuðu skipi og verður leigutaki sjálfur að ráða menn og greiða þeim
laun og greiða allan annan rekstrarkostnað skipsins. Er eigandi skipsins
þá ekki útgerðarmaður þess heldur leigutakinn, eins og vikið var að
í 3. hér að framan. 1 framkvæmd er oftast auðvelt að greina á milli
farmsamnings og leigusamnings um skip.
5.4. Aðalfarmsamningar og bakfarmsamningar
Algengt er, að farmsamningshafi hagnýti sér rétt sinn samkvæmt
samningnum með því að taka sjálfur að sér flutning fyrir aðra. Gerir
hann þá nýjan farmsamning (bakfarmsamning) við viðskiptamann
sinn (þriðja mann) í skjóli hins upphaflega farmsamnings (aðalfarm-
samnings). Viðskiptamaðurinn verður þá farmsamningshafi samkvæmt
bakfarmsamningnum (bakfarmsamningshafi), en hinn upphaflegi
farmsamningshafi verður (bak)farmflytjandi. Dæmi um þetta er, að
skipafélag, sem hefur með höndum reglubundnar áætlunarferðir, noti
skip, er það hefur fengið með (tímabundnum eða ferðbundnum) farm-
samningum, til þess að flytja varning á áætlunarleiðum sínum. Við-
skiptamenn skipafélagsins (bakfarmsamningshafar) eiga þá engin bein
viðskipti við útgerðarmann skipsins, sem farm þeirra flytur (aðal-
farmflytjanda), og vita jafnvel ekki við samningsgerð, að farmurinn
verður fluttur með skipi í eigu þriðja aðila (aðalfarmflytjanda).
5.5 Farmskírteini og skriflegur farmsamningur
Svo sem áður hefur komið fram, getur farmsamningur ýmist stofn-
ast munnlega eða skrifléga. Þegar samningur er gerður munnlega, er
farmskírteini oftast eina skjalið, sem staðfestir helstu efnisatriði samn-
ingsins. Er því nauðsynlegt að farmskírteinið sé all ítarlegt. Þegar á
66