Morgunn - 01.07.1974, Page 24

22
MORGUNN
)>ér þá erfitt þykkja einum at vera ok þat mun þér til dauðs draga“. Ok sem
Jtrællinn hafði þetta mælt, þá rann af Gretti ómegit, J>at sem á honum
hafði verit. Brá hann þá saxinu, ok hjó höfuð af Glámi ok setti þat við þjó
honum. Bóndi kom J>á út ok hafði klæðst á meðan Glómr lét ganga töluna,
enn hvergi ]>orði hann nær at koma, fyrr en Glóinr var fallinn. Þórhallr
lofaði guð fyrir, ok þakkaði vel Gretti, er hann hafði unnit ]>ennan óhreina
anda. Fóru J>eir ]>ó til ok brenndu Glóm at köldum kolum.
Hvað eigum vér nú að hugsa utn þetta allt saman? Þeirri
spumingu er ég ekki fær um að svara. 'Smsum getum hefur
verið um þetta leitt. Sumir hafa auðvitað talið það allt ósannan
tilbúning. Séð hef ég þá tilgátu á prenti, að það hafi verið
bjamdýr, sem þarrta var á ferðinni. Ég get hugsað mér, að
Glámur hafi aldrei verið til. En ég get ekki hugsað mér, að
hann hafi verið bjarndýr. Mér finnst það svo fjarri öllum
sanni, að ekki þurfi orðum að því að eyða. Sannast að segja er
það mín skoðun, þó að ég haldi henni ekki fram sem neinum
áreiðanlegum sannleik, að mikill sannindakjarni sé í sögunni.
Ég skal fyrst taka það fram, hvað mér þykir ólíklegt við
söguna. Að miklu leyti er blandað inn í hana þeim misskiln-
ingi, sem ég drap á í upphafi þessa máls, að afturganga Gláms
hafi verið á ferðinni í hinum jarðneska líkama mannsins. Það
er ekki óhugsandi, eftir því sem komið hefur fram í sálarrann-
sóknunum, að Glámur hafi einhvern kraft getað fengið frá sín-
um jarðneska líkama og staðið í einhverju dularfullu sambandi
við hann. Lengra verður ekki farið. Það er allsendis óaðgengi-
legt að hugsa sér, að það sé rétt í frásögninni, að Grettir hafi
höggvið höfuðið af þeim líkama, sem hann fekkst við, og að sá
líkami hafi verið brenndur á báli.
Svo er annað mikilvægt atriði: álög Gláms á Gretti og þau
áhrif, sem þau álög hafa á líf hans þar eftir. Vér verðum að
hafa það hugfast, að höfundar fornsagna vorra eru ekki siður
skáld og Jistamenn orðsins en sagnaritarar. Það er vitanlega
mikið sannsögulegt í fomsögum vorum. En það er líka mikill
skáldskapur í þeim, og það er ekki hvað sízt skáldskapurinn, er
gefur þeim það mikla gildi, sem í þeim er fólgið, svo jafnvel
hvert læst barn hefur yndi af þeim eftir ein 700 ár. Gætum nú