Morgunn - 01.12.1974, Blaðsíða 7

FllELSARINN í JÖTUNNI; ORMURINN Á GULLINU 85
allskonar óréttvísi, saurlifis, vonzku, ágirndar, illsku, fullir öf-
undar, manndrápa, þrætugirni, svika, illmennsku; illkvitnir,
bakmálugir, guðshatarar, smánarar, drambsamir, sjálfhælnir,
hrekkvísir, foreldrum óhlýðnir, samvizkulausir, tryggðrofar,
ræktarlausir, ósáttgjamir, ómiskunnsamir“ (29.—31. v.). Þetta
er yfirskriftin frá Páli postula yfir mannfélaginu á hinni svo
kölluðu gullöld hins forna Rómaveldis. Þetta eru lýsingar-
orðin, sem heilagur andi leggur Páli i munn til þess að ein-
kenna með líf og hugsunarhátt þeirra aldar manna svona
almennt. Það var gullöld þá í heiminum í meira en einum
skilningi. Vísindi, iþróttir og bókmenntir stóðu þá á hæsta
stigi meðal Rómverja, og ríkismannadýrðin rómverska með
sínu feykilega auðsafni og glóanda gulli var þá i sínum
fyllsta blóma. Meiri hlutinn af almenningi var að visu ánauð-
ugir þrælar, sem fremur voru taldir til dýraflokks en reglu-
legra manna. En þessir „reglulegu menn“, þeir voru menn
gullaldarinnar. Og gullaldarmönnunum lýsir postuliim eins
og vér höfum heyrt. Hann gengur alveg fram hjá hinni
gylltu dýrð samtíðar sinnar. Hann lætur rétt eins og hann
sjái hana ekki; en hann afhjúpar orminn, hinn eyðanda orm,
sem lá á gullinu og sem langa-lengi hafði verið að vaxa þar,
þangað til hann var nú orðinn svo voðalega stór, að hann gat
naumast stærri orðið.
Hin siðferðislega spilling i mannfélaginu rómverska liafði
alltaf verið að magnast eftir þvi sem hin vaxandi menntan
færði mönnum heim sanninn um það, að goðasögur og trúar-
fræði heiðindómsins væri ekkert annan en æfintýri. Gullaldar-
menntanin rómverska gerði út af við hina heiðnu trú, og af
þvi að hún gat ekkert sett í staðinn, eins og menntanin, hversu
háu stigi sem hún nær, aldrei getur fyllt pláss tn'iarinnar, þá
rotnaði gullaldarlýðurinn meir og meir í siðferðislegu tilliti.
Fjöldinn hugsaði yfir höfuð um ekkert annað en að njóta
lífsins, en fann þó allt af öðru hverju til þess, að lifsnautnin
fullnægði eigi innstu þrá sálarinnar. Og einstöku djúpt hugs-
andi menn aldarinnar, eins og t. a. m. hinn frægi sagnrit-
ari Tacitus, sáröfunduðu þjóðirnar, sem ósnotrar voru enn