Morgunn - 01.12.1974, Blaðsíða 76

154
MORGUNN
inn, fyrsti siðbótarmaðurinn í trúmálum, fyrsti mannvin-
urinn, fyrsti alþjóðasinninn, og fyrsti maðurinn, er sögur fara
af, sem verður til þess að stofna trúarbrögð. Hann var fæddur
á röngmn tíma; mörg þúsund árum of snemma."
Ekn-Aton aflaði hinni nýju trú sinni fljótt lærisveina. 1 gröf-
imi i E1 Amarna hafa fundizt margar áletranir, sem skýra frá
því, hvemig konungurinn ræddi við vini sína um trúmál. 1 vali
þeirra, sem leyfðist að umgangast hann, var þessi mikli bylt-
ingarmaður sérlega frjálslyndur. Hann kærði sig kollóttan um
erfðavenjur aðalsins og valdi marga vini sína úr lægrí stéttun-
um. Um Ekn-Aton var sagt: „Hann gjörði hina lágu að höfð-
ingjum.“ Það sem skipti hann aðalmáli var það, að þeir hefðu
áhuga á Kenningurini, eins og sólartmarbrögðin voru kölluð
í áletmnunum í E1 Amarna.
En þessi konunglegi siðbótarmaður í trúarbrögðum lét sér
það ekki nægja. Hann leysti einnig listina úr þeim viðjum,
sem ævafomar hefðir og eldgamlir siðir höfðu hlekkt hana í
öldum saman.
Hin egypzka list hafði alla tíð í óbreytileik sínum borið vott
um upphaf sitt. Hún var nefnilega allt frá upphafi grafar- og
musterislist. Af því stafa hin fastmótuðu og hátíðlegu einkenni
hennar. Tilgangur listarinnar var fyrst og fremst sá að skreyta
hinzta hvíldarstað hinna látnu með myndum, sem höfðu þann
tilgang að skapa kringum hann nýjan heim. Egypzka högg-
myndalistin átti því upphaflega ekki rætur sínar að rekja til
listrænnar sköpunargleði, heldur hafði hún sérstöku trúarlegu
hlutverki að gegna.
t E1 Amarna hafa leifar af höll Ekn-Atons verið grafnar upp,
og utan borgarinnar hafa fundizt rústir konunglegrar skemmti-
hallar með görðum og tilbúnum vötnum, en rætur lótus- og
liljublóma gefa til kynna, hve fagurt hér hel'ur eitt sinn veríð
um að litast. I höllinni hafa fundizt leifar af tígulgólfi með
mjög alhyglisverðum málverkum.
Tilgangur mynda þeirra, sem hafa að einhverju varðveitzt