Morgunn - 01.12.1974, Blaðsíða 25

MÝSTIK í RIRKJUNNI
103
kirkjunnar, hann var uppi á 14. öld í Þýzkalandi, Domini-
kanamunkur, hjá honum fer mýstikin nokkuð út í algyðistrú
eða panteisma, eins og allrí mýstik hættir mjög við. Flestir
kaimast við Thomas a Kempis á 15. öld sem er eitt af stór-
mennum mýstikurinnar.
Einn mesti mýstiker kirkjunnar var þýzki skósmiðurinn,
.Takob Böhme, sem uppi var snemma á 16. öld, hann var um-
deildur og sá furðulegar sýnir, hann fer nokkuð nýjar leiðir
en fyrri mýstikerar höfðu farið, hann leggur ekki eins ein-
hliða áherzlu á sálina og hinir höfðu gert, hann tekur al-
heiminn inn í mýstikina á annan og viðameiri hátt er fyrir-
rennarar hans. Rit hans eru afar ruglingsleg og menn fá
gjarnan hver sína myndina af Böhme. Engu að síður hefm'
hann haft mikil áhrif á einn merkasta og áhrifamesta guð-
fræðing nútímans, Paul Tillich.
Annar merkur trúarleiðtogi og mýstiker var lika skósmið-
ur, það var Georg Fox, fyrsti kvekarinn. Kvekarar leggja
áherzlu á hið innra ljós líkt og Dyonisios, en þeir leggja ólíkt
honum áherzlu á einfaldleikann, láta andann tala í þögninni
og eru gjörsamlega fráhverfir öllum kerfum i mýstik.
Á tveim tímabilum sögunnar hefur mýstikin náð sér einkar
vel á strik, þ.e. við lok alveldis hinnar grísku heimspeki á tim-
um Ágústínusar kirkjuföður á 5. öld og á niðurlægingartím-
um hinnar alvöldu kaþólsku kirkju á 14. öld. Að vísu kemur
sterk hreyfing fram aftur og aftur t. d. á 12. öld á timum
Heilags Frans frá Assisi. — Tíminn á eftir skera úr um
okkar tíma, en mér kæmi það ekki á óvart þótt okkar tímar
ættu eftir að bera sterkan keim af mýstik. I þjóðfélaginu er
hver hlutur háður öðrum og í framrás sögunnar haldast orsök
og afleiðing í hendur trúfastlega. Við lifum tíma alveldis vís-
indalegrar hugsunar og efnislegrar velmegunar og hvers kyns
ofmettunar. En við horfum jafnframt upp á niðurrif þjóð-
félaganna í formi óeirða og eiturlyfja.
Margir þjóðfélagsfræðingar og aðrir hafa sýnt fram á von-
brigði mannsins með tilveruna, hann eins og uppgötvar að
gjöf visindanna var steinar en ekki brauð, sá brunnur þekk-