Morgunn - 01.12.1974, Blaðsíða 66

144
MORGUNN
í Evrópu. Hann var doktor í heimspeki, stærðfræðingur,
stjörnufræðingur, líffræðingur, líffærafræðingur og sérfræð-
ingur í málmvinnslu. Auk þess var hann uppfinningamaður og
hafði hugboð um margar uppgötvanir, sem almennt eru taldar
tilheyra nútímanum. f einu rita sinna Principia kom hann
fram með kenningar um stjörnuþoku sexliu og tveim árum
áður en La Place, og tuttugu og einu ári áður en Kant birtu
skoðanir sínar. Nægir þetta raunar eitt til þess að tryggja hon-
um tignarsæti í ríki vísinda og heimspeki. Og þó er enn ekki
allt upptalið. Maður þessi var einnig ófreskur. Árið 1759 var
hann staddur í Gautaborg og sá þá f}TÍr sér stórbruna, sem á
sama tíma fór fram í Stokkhólmi í um 450 km fjarlægð.
Hann lýsti bruna þessum í einstökum atriðum, hverju húsi
sem brann fyrir sig og sendi þegar borgarstjóra Gautaborgar
skýrslu um sýn sina. Þótti þetta, eins og nærri má geta all-
kynlegt. En þó óx undrun manna enn meir, er í ljós kom við
rannsókn síðar, að lýsing hans var algjörlega sannleikanum
samkvæm. Maður þessi sá með öðrum orðum gegn um holt og
liæðir, þegar því var að skipta. Síðar taldi hann sig fjórum
sinnum hafa ferðazt inn í hinn andlega heim og skrifaði lang-
ar og ýtarlegar lýsingar á lífinu eftir dauðann i rit sitt Leynd-
ardómur himna og fleiri bækur.
f nýjustu útgáfu ensku alfræðiorðabókarinnar er honum
ekki veitt minna rúm en sjálfum Einstein, enda var hann sök-
um ótrúlegrar þekkingar sinnar oft nefndur „Aristóteles Norð-
urlanda“. Maður þessi var Sviinn Emanuel Swedenborg, sem
var uppi frá 1688—1772. Ekki er ætlun mín að gera hann að
umræðuefni hér, enda hef ég gert það i bók minni Gildi góð-
leikans. En hins vegar kemur hann við sögu i því sem hér verð-
ur frá sagt.
Ekkja Hollendings eins, sem hafði átt heima í Stokkhólmi,
hét frú Marteville. Hún var krafin um skuld, sem hún mundi
með vissu, að maðurinn hennar hafði borgað. En hvernig
sem hún leitaði, gat hún ekki fundið kvittunina. Meðan á
þessu skuldaþjarki stóð tók konan sér fyrir hendur að heim-
sækja Swedenborg. Hún gerði það ekki i því skyni að leita