Viðar - 01.01.1939, Blaðsíða 30
[Viðar
Bjarni Bjarnason:
Héraðsskólarnir*.
Meðal aðalmarkmiða héraðsskólanna er að búa fólkiö
undir það að ala aldur sinn í sveit á íslandi, enda eru lang-
flestir nemenda héraðsskólanna af bændaættum. Fyrir 20
—30 árum voru um % hlutar þjóðarinnar í sveit, en nú búa
ekki nema rúmlega % þar, hitt býr í bæjum. í Reykjavík
einni býr þriðjungur þjóðarinnar. Okkur er ljóst, að þetta
er hættulegt. Sveitaskólarnir eiga að vekja unga fólkið
til alvarlegrar umhugsunar um það, að reynslan hefur
kennt okkur mjög greinilega, að landbúnaðurinn og sveita-
fólkið á íslandi hefur ætíð reynzt þrautseigast, þegar erf-
iðir tímar hafa dunið yfir þjóðina. Þess vegna er okkur
nauðsyn á að eiga marga góða skóla, sem eru þess megn-
ugir, að vekja og þróa þann hugsunarhátt, sem glæðir
þjóðhollan framfaravilja, byggðan á reynslu fortíðarinnar
annars vegar og hóflegum kröfum nútíðarinnar hinsvegar.
Skólar okkar hljóta að geta gert sama gagn- og skólar
annarra þjóða. Við vitum, að sannmenntaðir forystumenn
allra þjóða þakka skólurn sínum fyrst og fremst framfar-
irnar, bæði á andlegu og verklegu sviði. Við íslendingar
stöndum nágrönnum okkar á Norðurlöndum langt að baki
að ýmsu leyti, t. d. í atvinnulífinu, hlýðni og stundvísi. Við
trúum á það, að fólk okkar geti tileinkað sér mikið af
þroskandi atriðum, og að þjóðfélagið verði að leggja mikið
á sig til að veita þá aðstoð, sem aðrar menntaðar þjóðir
telja eftir áraraða reynslu hollastar til þjóðþrifa, en það
eru skólar, margir góðir skólar.
Til þess að stutt skólaganga geri fullt gagn, er ég per-
*) Fyrirlestur þessi var fluttur á norræna mótinu að Laugarvatni
árið 1938. Sá hluti hans, sem ekki birtist hér, fjallar um stofnun skól-
anna og rekstur þeirra, einkum frá fjárhagslegu sjónarmiði. í þeim
kafla er og getið ýmissa merkra manna, sem mest koma við sögu hér-
aðsskólanna.