Birtingur - 01.01.1962, Blaðsíða 50

Ég las þessai' línuv fyrst busi í mennta-
skóla og man, að þær gerbreyttu viðhorfi
mínu til ljóðlistar. Liðu svo tveir áratugir
að ég leit ekki í Fornar ástir. En öll þessi
ár hafa þær vakað í huga mér sem ein
minnisverðasta 1 j ó ð a b ó k i n, sem ég
las í æsku — já, ekki aðeins Hel, lieldur
einnig sögurnar fjórar framar í bókinni.
Ymsum kann að finnast þetta kynlegt, og
sjálfur get ég ekki gefið á því tæmandi
skýringu. En við nánari íhugun munu
þeir, sem voru að komast til vits og ára í
byrjun síðari heimsstyrjaldar, varla undr-
ast svo mjög: allt fram að þeim tíma voru
íslenzkar bókmenntir í óbundnu máli að
langmestum hluta með svo fjarskalega
ólýrísku yfirbragði, að bók eins og Fornar
ástir hlaut að skera sig úr. Fegurð him-
insins var þá ókomin út, og stundum hef
ég verið að velta því fyrir mér, hvort dýr-
legustu kaflarnir í kiljanssögum hefðu
nokkurn tíma orðið til, ef Fornar ástir
liefðu aldrei birzt á prenti.
Þegar ég las eftirmálann af nýju eftir all-
an þennan tíma, hafði ég mesta ánægju
af sjálfsörygginu í orðum skáldsins: viss-
unni um að bað hefði ort hálfa fjórðu örk
ljóðabrota í lausu máli og gerzt á Islandi
framsögumaður nýrrar bókmenntagrein-
ar, sem ætti sér mikla framtíð. „Það sæm-
ir ekki, að ég geri mig minni en ég er,“
sagði fremsti brautryðjandi norrænnar
nútímaljóðlistar með heilbrigðu stolti,
þegar allir afturhaldskurfar bókmennt-
anna í heimalandi hennar sameinuðust
um að salla 1 jóð hennar niður vegna
skorts á rími og öðru hefðartildri: Edith
Södergran. Kannski hefur Nordal átt von
á einhverju misjöfnu úr ýmsri átt og
viljað svara fyrir sig' í tíma. En hér tal-
aði sá, sem allir máttu vita að ríma
kunni, ef honum bauð svo við að horfa,
og hafði þar að auki næga þekkingu á
ljóðlist heimsins til að vita, hvað hann
var að segja. Sjálfskipuðum verndurum
íslenzkrar tungu og menningar mun því
að líkindum ekki liafa sýnzt liann árenni-
legur.
Nordal hefur reynzt sannspár að því leyti,
að óbundinn ljóðastíll hefur látið æ meira
að sér kveða í íslenzkum skáldskap. Hitt
finnst mér nú orka tvímælis, að Hel geti
talizt ljóðabrot í lausu máli, og skal ég
reyna að rökstyðja það lítillega.
Af orðum skáldsins sjálfs er fullljóst, að
fyrir því vakti að rita langa sögu. En
vegna tímaskorts höfundar gátu þættir
hennar ekki runnið saman í skáldsögu-
heild með breiðum og skýrum dráttum.
Þeir urðu að ljóðabrotum í sundurlausu
máli.
Ljóðskáld yrkja ekki ljóð vegna þess, áð
þau hafi ekki tíma til að rita sögu, heldur
af því að þau skynja mannlífið með öðr-
um hætti en sagnaskáld: í ljóðmyndum en
ekki sem sögu, rás ytri atvika og innri
þróunar. Þótt við hefðum ekki orð Nor-
dals fyrir því ber Hel það með sér, að
hann nálgast yrkisefni sitt og skynjar
sem skáldsagnahöfundur og heimspeking-
ur, og ég tel með öllu óleyfilega ályktun:
að vegna þess að ævisöguþættir Álfs frá
Vindhæli gátu ekki runnið saman í sögu-
heild, hafi þeir orðið að Ijóðabrotum í
sundurlausu máli. Kannski ber ekki að
skilja orð skáldsins þannig, að þættirnir
hafi sjálfkrafa orðið að ljóðabrotum,
heldur hafi hann unnið úr þeim Ijóð í
44 Birtingur