Birtingur - 01.01.1962, Blaðsíða 88

hjá sér í listrænum efnum: Kyrrahafs-
skólans, sem runninn er undan rifjum
Tobey’s, og New York skólans. List hins
fyrrnefnda er fíngerð og mild í fram-
gangsmáta, en hinn skólinn einkennist af
miklu grófari viðbrögðum, svo að stund-
um liggur við, að líkamsafls gæti ekki
síður í list hans en hins andlega, enda
kalla áhangendur hans list sína action
painting. Leiðtogar New York skólans
voru einkum Pollock og de Kooning. Pol-
lock, sem dó um aldur fram 1956, er
löngu þekkt stærð í myndlistarheiminum
ekki sízt fyrir hinar frægu sléttumyndir
sínar.
Tobey er fæddur í Centarville (Wis-
consin) í Bandaríkjunum árið 1890. Árið
1906 fluttust foreldrar hans til einnar
útborgar Chicago. Hann verður snemma
að vinna fyrir sér og stundar margs kon-
ar störf, er veitingaþjónn, verksmiðju-
verkamaður, auglýsingateiknari. Kringum
1910 verður honum ljós þýðing listarinn-
ar í lífi sínu, lærir teikningu í kvöldskól-
um. Hann uppgötvar, þegar hann kemur
til New York, impressionistana og nútíma
listastefnur. Eftir f.yrri heimsstyrjöld
kemst hann í kynni við persneskan heim-
spekiskóla, sem Bahai nefnist, en hann
lagði áherzlu á virðinguna fyrir því mann-
lega og að heimurinn yrði einn, þar sem
landamæri deildu ekki lengur veröld okk-
ar í stríðandi hópa. Gerist kennari í
Seattle á vesturströnd Bandaríkjanna á
árunum 1922—25. Þar kynnist hann kín-
verskum málara Teng Kwei, sem kynnir
honum tækni og lífsskoðun austurlenzkr-
ar listar. Síðan taka við ýmiss konar
ferðalög: til Englands 1930, þar sem hann
er sendikennari, til Mexico 1931, til Kína
og Japan 1934, og þar dvelst hann nokkra
mánuði í klaustri Zen-reglunnar. Árið
1942 uppgötvar Marian Willard, eigandi
að listsal, myndir Tobey’s í Seattle og
1944 má segja, að Tobey hefji inngöngu
sína í listheiminn með fyrstu einkasýn-
ingu hinni á Willard Gallery í New York.
„Sýning þessi er fyrsta frumlega innlegg
amerískrar listar nú á dögum,“ var sagt
um þessa sýningu. Árið 1954 kynnir Gal-
leri Jeanne Bucher myndir Tobeys í Par-
ís, og síðan hefur sigurganga hans verið
óslitin, og 1958 fær hann fyrstu verðlaun
á Bienale Feneyja.
„Málverk Tobey’s fela í sér tímaeigin-
leika eins og ljóðlist og tónlist, inntak
þeirra skynjast hægt og krefst þess um
leið, að við nálgumst þau með lifandi
ímyndunarafli, lesum þau og skýrum tákn
þeirra. Til þess að nema inntak þeirra
verðum við að hlusta á þau með hjart-
anu,“ segir hinn frægi þýzk-bandaríski
málari Feiniger.
Hið frumlega við ver kTobey’s er fram-
ar öllu hin nýja og ferska heimsskoðun,
er bak við þau býr, hin jákvæða sam-
sömun austurlenzkrar íhygli og vestur-
lenzks raunsæis, stundum finnst manni,
að í verkum Tobey’s séu kaflaskipti í
listasögunni, hér lýkur hinum mikla um-
brotatíma, jafnvægi hins nýja tíma er í
augsýn og skeið blómlegrar listmenning-
ar hafið. „Það er augljóst, að Jean de la
Croix hefði ekki tekizt á hendur ferðina
(í leit að sannleika), ef hann hefði ekki
áður búið yfir trú og hjai’tans sannfær-
ingu. Sannleiksleitin leiðir hann í áfanga-
stað, sem hann getur ekki séð fyrir, en
82 • Birtingur