Birtingur - 01.01.1962, Blaðsíða 51

lausu máli. Það breytir þó litlu, því hér
kemur fleira til. Þótt Nordal bendi rétti-
lega á að óbundna stílnum hætti við að
verða margorður, en ljóð eigi að vera
gagnorð, verður honum einmitt á að nota
langtum fleiri orð en ljóðskáldi ætti að
líðast. ,,Vegamót“ er til dæmis sex síðna
tilbrigði við þessa myndlýsingu á gæfu-
leitarmanni: ,,. . . aldan, sem er dauð ef
hún nemur staðar, er samborin siystir
mín.“
Ég veit ekki hve æskilegt væri, að óstuðl-
uð ljóð ættu óbundnar hendur og víðan
leikvöll sundurlausa málsins. Ætli þeim
hætti ekki til að verða froðukennd og
margorð, vanta línur og líki, rétt eins og
hverjum öðrum prósa?
Ég tel ekki heldur, að kveðandinni verði
með neinum rétti kennt um hugmynda-
fæð og efnisrýrð ljóða. Ástæðan til að
ljóðskáld nútímans brjótast undan oki
liefðbundinna ytri formsatriða er einfald-
lega sú: að stuðlar, rím, kveðandi og ann
að slíkt eru ljóði jafn óviðkomandi og
sögu eða leikriti. En þótt ljóðskáldin
brjótist til rýmra frelsis að þessu lleyti,
hafa þau enga heimild til að innleiða neitt
agaleysi í ljóðagerð og gera það ekki ,tield-
ur, séu þau vönd að virðingu sinni.
Nútímaljóðskáld aga ekki í sama mæli
og fyrirrennarar þein-a mál sitt „við
stuðlanna þrískiptu grein“, en hvorki guð
né menn geta leyst þau undan þeirri
skyldu að leysa formvanda hvers ljóðs,
og til þess þarf járnharða sjálfsögun.
Þessar línur hafa tekið dálítið aðra stefnu
en ætlað var, líkt og þegar ræðumaður
sem stiginn er í stólinn til að hylla heið-
ursgest byrjar allt í einu að segja honum
til syndanna. En hvort sem ég bæti með
því fyrir veizluspjöll eða aðeins gráu ofan
á svart, vek ég að lokum athygli á: að
hvernig sem hinum aldna þul kann að
lítast á þær íslenzku duggur, sem nú eru
á siglingu um sónarsæ, á hann heiðurinn
af að hafa brotið ísinn og bent þeim á
auða siglingaleið.
Jón úr Vör: Þorpið, ljóð.
2. útgáfa aukin.
Heimskringla, Reykjavík 195(5.
Þorpið eftir Jón úr Vör er fyrsta safn ó-
bundinna ljóða útgefið á Islandi, því sumt
i Flugum Jóns Thoroddsen yngri er meira
í ætt við ævintýri eða dæmisögu en ljóð.
Jón úr Vör er því frumherji þess Ijóða-
stíls, sem orðinn er ríkjandi í íslenzkum
ljóðskáldskap.
Það er til marks um skilning manna á
því, hvert brautryðjandaverk hér hafði
verið unnið til endurnýjunar ljóðforminu,
að þjóðkunnur bókmenntafrömuður, Krist-
inn E. Andrésson, kemst svo að oi’ði í
Islenzkum nútímabókmenntum (1949):
„Þrátt fyrir hið óbundna form eiga þau
(ljóðin) fegurð, sem snertir lesandann."
Þetta er einhver makalausasta bók-
menntaleg þversögn, sem ég veit dæmi
um. Vegna hins óbundna forms, hefði þó
verið nær að segja, því ljóðin í Þorpinu
hafa hlotið hið eina form sem þeim
hæfði: form þeirra er efninu svo samgró-
ið, að ég tel algjörlega út í hött að hugsa
sér þau í nokkrum búningi öðrum.
Birtingur 45