Morgunblaðið - 21.02.1987, Blaðsíða 48

Tgei ÍIALJ5Ií33''i .IS ÍIUOAQHADUAJ .QIQAUaVIUOflOM
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 21. FEBRÚAR 1987
48
Minning:
Tómas Sigurgeirs«
son Reykhólum
Fæddur 18. apríl 1902
Dáinn 17. febrúar 1987
Þegar stungið skal niður penna
til að minnast stjúpfoður og
„pabba“ frá tveggja ára aldri, þá
finn ég hversu erfítt það er en jafn-
framt hugljúft fyrir mig að reyna
það.
Tómas fæddist 18. apríl 1902 að
Stafni í Reykjadal f Suður-Þingeyj-
arsýslu. Foreldrar hans voru þau
Kristín Ingibjörg Pétursdóttir og
Sigurgeir Tómasson. Tómas óx upp
í stórum bræðrahópi og 1924 lá
leiðin í BændaskólanN á Hólum.
Þar stundaði hann nám í 2 ár. Þar
stóð svo á, að Þórarinn Ámason,
sem um 3ja ára skeið hafði haft á
hendi búsforráð á Hólum, flutti aft-
ur vestur. Tómas fluttist með þeim
vestur og dvalist vestra síðan.
Að láta hugann reika yfír allt
ævisviðið og samvistir systkina
minna og stjúpföður okkar, tekur
lengri tíma, en nú er fyrir hendi.
Öriög Tómasar og framtíð tók
ákveðna stefnu 1929, er faðir okkar
lést. Þá stóð mamma, Steinunn
Hjálmarsdóttir, ein uppi með bama-
hópinn, 5 að tölu á aldrinum tveggja
til sex ára.
Á þessum tímamótum komu
skýrt fram mannkostir Tómasar.
Allt frá þessu ári fram til hinstu
stundar hefur verið á ferð „drengur
góður og batnandi". Hið fyrsta sem
Tómas gat hindrað var að heimilinu
yrði sundrað og okkur bömunum
komið fyrir hjá vandalausum. Nóg
var hið ótímabæra fráfall föðurins,
þótt aðskilnaður fjölskyldunnar
bættist ekki við líka, eins og þá var
enn víða siður.
Eftir þetta tvinnast saman ham-
ingjusaga okkar og Tómasar.
Haustið 1930 giftust mamma og
Tómas. Þau eignuðust tvö böm,
Kristínu Ingibjörgu og Sigurgeir.
Alúðin, ósérhlífnin og atorkan
einkenndi öll störf Tómasar. Þar
vora þau mamma og hann mjög
samtaka. Heimilið komst næstum
áfallalaust yfír kreppuárin svoköll-
uðu. í öllum búskap komu eiginleik-
ar húsbænda í ijós. Kýmar
mjólkuðu vel og skiluðu góðum arði.
Árlega var hægt að selja einn af
þessum arðsömu gripum úr fjósinu.
Á Miðhúsum var sinnt vel um
hlunnindi og allt eyjagagn. Hver
dúnhnoðri var tíndur, dúnninn seld-
ist vel. Heyskapur og beit í eyjum
var nýtt til hins ítrasta. Túnið var
stækkað og peningahús öll byggð
upg.
Árið 1939 var útranninn ábúð-
artími á Miðhúsum. Þá var flutt að
næsta bæ, Reykhólum. Þar byijaði
annrikið að nýju við uppbyggingu
allra húsa, einnig íbúðarhúss, ásamt
nokkurri túnrækt. Þá voram við
systkinin eitthvað farin að létta
undir og taka til hendinni. Það var
mikið kappsmál að komast sem
fyrst úr hinum fræga, en hrörlega
gamla bæ á Reykhólum. Reykur
úr hlóðaeldhúsinu barst um allan
bæ, frost komst í öll íveraherbergi,
þegar kaldast var, í haustrigningum
lak úr þelqunni ofan í hvert einasta
rúm. Mikill tími fór hjá Tómasi í
störf utan heimilis. í hreppsnefnd
var hann nær 3 kjörtímabil og um
tíma oddviti. Lengi í stjóm Búnað-
arfélagsins og Ræktunarsambands-
ins, einnig í skólanefnd og mjög
lengi í lgörstjóm, við forðagæslu,
móttökumaður ullar og ullarmats-
maður. í áratugi umsjónarmaður
og útibússtjóri við verslun Kaup-
félags Króksfjarðar á Reykhólum.
Póstafgreiðslumaður frá 1947,
meðhjálpari nú síðustu árin í Reyk-
hólakirkju og söngflokki kirkjunnar
yfír 50 ár. Ymislegt fleira er ótalið,
en þannig unnið að eigi þurfti að
ganga í verkin hans.
í grein er Játvarður Jökull ritaði
um Tómas er hann var 70 ára seg-
ir m.a. „Tómas er framsóknarmað-
ur og hefur verið óeigingjam og
ósérhlífínn þar eins og annarstaðar,
þar sem hann hefur lagt lið sitt
fram. En vígði þátturinn í öllum
hans margþætta sterka ævivað er
þáttur samvinnunnar, sá sem hefir
vaxið með honum frá blautu bams-
beini norður í Þingeyjarsýslu allt
frá morgni þessarar aldar. Svo mjög
hefur bæði verk hans og hugsunar-
háttur þótt skera sig frá því
almenna vestur hér, að sagt hefur
verið, að hann væri eini samvinnu-
maðurinn fyrir vestan Gilsflörð ...“
síðar segir Játvarður: „ ... Hann
er og hefur ávallt verið liðsmaður
góður og hvergi skýlt sér að baki
öðram...“
Þegar litið er til baka er svo
margt sem okkur ber að þakka.
Allt frá því er heimili mömmu var
næstum því í rúst við fráfall föður
okkar, þegar Tómas kemur og upp-
hefst að nýju hamingjusamt
lífshlaup. í sannleika sagt fínnst
mér máltækið: „Fár sem faðir...“
alls ekki geta átt við Tómas. Tómas
á svo stóran þátt í hamingju og
uppeldi okkar systkinanna og síðar
bamabamanna. Hjónaband og
sambúð hans og mömmu einkennd-
ist af ást og virðingu hvort fyrir
öðra. Það, ásamt svo mörgu öðra,
veitti okkur bömunum svo dýrmæta
forskrift í okkar lífi.
Sá eiginleiki að standa í skilum
og bera umhyggju fyrir öðram var
hið síðasta sem hann ræddi við mig
þegar ég hitti hann og kvaddi hinstu
kveðju. Hann hafði áhyggjur af því
að hafa ekki gert ráðstafanir með
að greiða sjúkrakostnaðinn á spítal-
anum og við flutninginn. Hann
ræddi ekki um sina líðan og erfíð-
leika heldur aðeins sagði hann:
„Líttu eftir henni mömmu þinni."
Hjörtur Þórarínsson
í minningu um látinn vin.
Jafnvel náttúran syrgði’ann. Það
hafði verið einmuna veðurblíða,
sólskin og heiðskír himinn dagana
fyrir andlátið. Þann sautjánda þeg-
ar dagaði fóra fjallatoppamir að
hverfa í þokusúldina. Smátt og
smátt jókst’ún og var að lokum
orðin að þéttum fíngerðum úða sem
féll til jarðar í blíðviðrinu eins og
tár manns sem syrgir góðan vin.
Sl. sunnudag sat ég niðri við sjó,
við vík þá sem sagt er að Grettir
Ásmundarson hafi axlað naut það
sem hann bar heim til Reykhóla.
Mér varð litið til fjallanna, sveit-
anna fögra sem umlykja allt í kring.
Sólin baðaði hvíta fletina sem vora
eins og tákn hreinleikans og skugg-
amir bragðu á leik rétt eins og til
að undirstrika stórleika umhverfis-
ins. Ofan á sléttum haffletinum
dönsuðu eyjaklasamir í hillingum
og uppúr skýjabakkanum reis topp-
ur Snæfellsjökuls eins og tákn
mikilleikans sem á sitt að sækja
að ofan.
Þegar ég brá sjónaukanum að
augunum og leit til Reykhóla, færð-
ist sjónarhomið frá kirkjunni yfír
að húsinu á hólnum. „Skelfing er
allt tómt þar núna og mikið missir
staðurinn ef þar verður autt til
frambúðar," hugsaði ég, kannski
ekki að ástæðulausu. Þangað hafði
ég sótt kraft, hjartahlýju og um-
hyggju á köldum haust- og vetrar-
dögum, sem stundum gerðust langir
í skammdeginu fyrir borgarbamið.
Ég minnist þeirra stunda þegar
við sátum í eldhúsinu og Tómas
sagði sögur um ábúendur Barma
eða taldi upp ömefni, fræddi um
landamerki eða hvað eina sem ekki
t
Konan mín og móðir okkar,
ÓLÖF INGIMUNDARDÓTTIR,
Llndarflöt 43,
lóst að morgni 19. febrúar.
Ólafur Helgason
og dwtur.
t
AÐALSTEINN FRIÐBJÖRNSSON,
Strandgötu 5,
Ólafsflrðl,
lést í Landspítalanum fimmtudaginn 19. febrúar.
Magnús Guönason,
Guðni Aðalsteinsson, Ásta Elnarsdóttlr.
t
Hjartans þakkir fyrir auðsýnda samúð og vináttu viö andlát og
útför eiginmanns míns, föður okkar, tengdaföður og afa,
ARNAR GUÐMUNDSSONAR,
viðsklptafrœðings,
Vatnsholtl 10,
Raykjavfk.
Þurfður Pálsdóttlr,
Kristfn Arnardóttlr, Hermann Tönsberg,
Guðmundur Páll Amarson, Edda Axelsdóttir,
Layfey Arnardóttir,
Gunnar örn Arnarson
og barnabörn.
t
Innilegustu þakkir fyrir sýnda samúö viö andlót móður okkar,
ÁSGERÐAR HELGADÓTTUR
frá Borgarnesi.
Fjölskyldur Harðar og Helga Ólafssona.
t
Bálför móður minnar, tengdamóður og ömmu,
RIGMAR KOCH MAGNUSSON,
Sólheimum 23,
Reykjavfk,
fer fram frá Nýju Fossvogskapellunni miðvikudaginn 25. febrúar
kl. 13.00.
Þökkum vinum hinnar látnu umhyggju og aöstoð við hana í veik-
indum hennar.
Magnús Óskarsson,
Elfn Sigurðsson,
Óskar Magnússon,
Eydfs Magnúsdóttlr.
t
Við þökkum innilega auðsýnda samúö og vinarhug viö andlát og
útför mannsins mfns, föður okkar, tengdaföður og afa,
GUÐMUNDAR BJÖRGVINS BJARNASONAR,
Sólheimum 16,
Reykjavfk.
Einnig þökkum viö frábæra hjúkrun á deild ll-A Landakotsspítala.
Guðrún BJÖrnsdóttir,
Sigurmunda Guðmundsdóttir, Magnús Guömundsson,
Hallfrfður Guðmundsdóttir, Karl Jósepsson,
Bjarni Guðmundsson, Hólmfrfður Jónsdóttir,
Baldur Guðmundsson,
Björg Guðmundsdóttlr,
Björn Sigurðsson,
barnabörn og barnabamabörn.
t
Innilegar þakkir færum við öllum þeim er sýndu okkur samúð og
hlýhug við andlát og jarðarför móöur okkar og tengdamóður,
SVÖLU NORÐBERG.
Börn og tengdadætur.
er alltaf í letur fært. Ég fann þá
til smæðar minnar og minnar kyn-
slóðar hvað varðar minni og
minnisfestingu. Ávallt hugsaði ég
„æ, bara ég hefði nú skriffæri til
að festa þetta á blað“.
Eða laugardagssíðdegið þegar
við sátum f eldhúsinu, vindurinn og
snjórinn gnauðaði fyrir utan. „Tóm-
as minn,“ segir Steinunn þá, „þú
ættir nú að fara með kvæðið fyrir
hann Jón sem þú varst að fara með
fyrir mig“. Svarið var fullt hlé-
drægni og hógværðar. „Æ, ég held
ég geti það ekki“. Við hófum þá
tal um störf hans við söltun á kjöti
þar sem hann á myndrænan hátt
lýsti hvemig hann raðaði hveijum
bitanum á fætur öðram í tunnuna
barði þá niður með hnallinum og
gætti þess að rétt magn salts og
annars sem með átti að fara yrði
ekki eftir. Síðan hvað hvalkjötið
varð hæfílega salt — að það þurfti
naumast útvötnun. Öll lýsingin var
svo snilldarleg að ekki einungis
handbrögðin urðu ljóslifandi heldur
fannst einnig bragðið.
Þegar frásögninni lauk þögðum
við öll nokkra stund. Tómas sat
fyrir enda borðsins. Steinunn teygði
sig eftir hendi hans. Hann lygndi
aftur augunum og hóf að þykja
kvæði eftir Hannes Hafstein. Þar
gætti sömu hrifnæminnar sem hreif
alla með inn í straumiðu efnis og
atburða. Einnig þá þreifaði ég eftir
skriffæranum, en æ, þau vora ekki
með. Ég man að ég hugsaði þegar
stund þessi var liðin að þetta þyrfti
ég að biðja Tómas að endurtaka.
Eg sagði síðan stundarhátt við sjálf-
an mig: „kannski er það orðið of
seint".
Gott var að ganga í smiðju Tóm-
asar ef afla átti þjóðlegs fróðleiks.
í því sambandi vil ég minnast eins
atviks sem jafnframt sýnir vel hátt-
prýði hans og tillitssemi fyrir
samferðamönnum. í skólanum
höfðum við verið að ræða um þjóð-
trú og m.a. lesið úr þjóðsögum um
álfa og drauga. Þá er það að ein-
hver nemenda fer að spyrja um
Rauðsokku, þekkta þjóðsagnarper-
sónu tengda Reykhólasveit. Ekkert
var að finna í tiltækum bókum um
fyrirbærið og því nauðsyn og afla
munnlegra heimilda. Ég legg því
leið mína „Upp á Hól“ og segi er-
indi mitt. Ekki stóð á svari og fleiri
sögur fylgdu, sumar all nokkuð
krassandi. En undir einni frásögn-
inni segir Tómas að ekki sé hægt
að nefna nein nöfn í þessu sam-
bandi því það gæti sært afkomend-
ur þeirra sem tengjast persónum í
frásögninni, þó í nokkra ættliði sé.
í síðasta sinn þegar ég kom „Upp
á Hól“ og hitti Tómas, átti ég það
erindi að sækja póstsendingu. Ekki
fékkst afgreiðsla fyrr en að þegnu
kaffí. Þegar Tómas ætlaði að
standa upp og ganga fram gat hann
það ekki án stuðnings. Ég vissi og
fann að þetta var honum ekki að
skapi, en þó betra en að rækja ekki
skyldu sína.
Margt annað minnisstætt væri
hægt að rifla upp og geta um í
samskiptum við þau sæmdarhjón,
en ég læt þetta nægja. Ég þakka
samfylgdina við góðan dreng.
Þegar ég kveð Tómas er mér
söknuður og tregi í huga. Mér fínnst
ég svo mun fátækari í svo víðum
skilningi. Mér fínnst ekki ofmælt
að gefa minningunni um hann yfír-
skriftina:
„Orðvar — prúður — samvisku-
samur." Eftirlifandi eiginkonu,
Steinunni og öllum ættingjum hans
sendi ég innilegustu samúðarkveðj-
ur og bið þeim styrktar og blessun-
ar.
Gert á Reykhólum í lok þorra
1987.
Jón Ólafsson, Börmum.
Hann faðir minn elskulegur,
Tómas Sigurgeirsson á Reykhólum,
er látinn eftir 2ja mánaða sjúk-
dómslegu f Sjúkrahúsi Akraness.
Hann fæddist í Stafni, Reykja-
dal, Suður-Þingeyjarsýslu, sonur
hjónanna Kristínar Ingibjargar Pét-
ursdóttur og Sigurgeirs Tómasson-
ar, bónda í Stafni. Þau hjón
eignuðust 8 syni, sem allir komust
upp, og eina dóttur sem dó nokk-
urra daga gömul. Bræðumir ólust
upp við öll venjuleg sveitastörf en