Morgunblaðið - 10.12.1974, Page 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 10. DESEMBER 1974
Þrjár sýningar
Járnsmiðir,
rafsuðumenn og
aðstoðarmenn
óskast
STÁLSMIÐJAN H/F,
Verkstjóri óskast
Véismiðja í fullum gangi á Reykjavíkur-
svæðinu, óskar að ráða verkstjóra. —
Meginviðfangsefni skipa og vélaviðgerð-
ir.
Þeir sem áhuga hefðu á að kynna sér
þetta nánar, sendi nöfn sín ásamt nauð-
synlegustu upplýsingum á skrifstofu
blaðsins fyrir 15. þ.m. auðkennt. „Verk-
stjóri — 7439”. Verður farið með slíkt
sem trúnaðarmál.
Höfum kaupanda
að góðri 90—100 fm íbúð
í Austurbænum.
SKIPA & FASTEIGNA-
MARKAÐURINN
Adal&træti 9 Midbæjarmarkadinum
simi 17215 heimasimi 82457
Kópavogur
Sjálfstæðiskvennafélagið Edda i Kópavogi heldur jólafund í Sjálfstæðis-
húsinu við Borgarholtsbraut þriðjudaginn 1 0. desember kl. 8.30.
Séra Þorbergur Kristjánsson flytur jólahugvekju. Bóas Kristjánsson i
Blómahöllinni sýnir jólaskreytingar. Góðar kaffiveitingar.
Stjórnin.
Njarðvíkingar
Aðalfundur Félags ungra sjálfstæðismanna i Njarðvikum verður hald-
irin miðvikudaginn 11. desember kl. 8:30 i Sjálfstæðishúsinu.
Dagskrá:
1. Venjuleg aðalfundarstörf.
2. Önnur mál.
3. Albert Karl Sanders sveitarstjóri ræðir um hreppamál.
Stjórnin.
KÓPAVOGUR KÓPAVOGUR
Aðalfundur
fulltrúaráðs sjálfstæðisfélaganna i Kópavogi verður haldinn miðviku-
daginn 1 1. desember 1974 kl. 20.30 i sjálfstæðishúsinu við Borgar-
holtsbraut.
Stjórnín.
Eyrabakki
Sjálfstæðisfélag Eyrabakka held-
ur fund um sjávarútvegsmál
þriðjudaginn 10. þ.m. kl. 20:30
á Stað, Eyrarbakka.
Framsögu hefur Matthias Bjarna-
son, sjávarútvegsráðherra og
svarar hann fyrirspurnum.
Einnig mætir á fundinn Steinþór
Gestsson, alþingismaður.
Sigrún Jónsdóttir: Norr-
æna húsið □ Alfred
Schmidt: Mokka □ Karl T.
Sæmundsson: BogasalurQ
Um árabil hefur Sigrún Jóns-
dóttir unnið i batík-tækni auk
þess sem hún hefur unniö að gerð
kirkjumuna ýmiss konar, aðallega
klæðnaðar og dúka, þar sem
batik-tæknin kemur ósjaldan
meira eða minna við sögu.
Frúin hefur efnt til sýningar á
sýnishorni þessarar starfsemi
sinnar í kjallara Norræna húss-
ins, sem nú stendur yfir og lýkur
næstkomandi sunnudagskvöld.
Batík er listgrein, sem ættuð er
frá Indónesíu (Malasíu), svo sem
ég hefi áður bent á, og er aðallega
notuð til að mynstra dúka og
klæði. Byggist tæknin að nokkru
á því, að teiknað er með vaxi á
efnið og síðan er því dýft í fljót-
andi lit, sem að sjálfsögðu sest
aðeins á þá hluta, sem vaxlausir
eru. Siðan gerist það, að vaxið
springur, liturinn rennur í gegn
og myndast þá hinar sérkennilegu
æðar í efninu, en hér getur við-
komandi þó að nokkru leyti ráðið
ferðinni. Að lokum er svo vaxið
þvegið burt. Þetta er auðveld
tækni til meðalárangurs, en um
leið mjög kröfuhörð ef topp-
árangur á að nást, sem yfirgnæfir
áferðarfegurð og tilviljunar-
kennd blæbrigði. — Þær örfáu
listakonur, sem hafa unnið með
þessari tækni, hafa yfirleitt náð
þekkilegum árangri, hæfileika
hefur verið auðvelt að koma auga
á, en hins vegar hefur jafnan
mátt greina nokkurn byrjenda-
brag, teikning sjaldnast borin
uppi af svipmikilli burðargrind í
hlutlægum formum og slík form
oftlega stíf og tilviljunarkennd.
Sennilega vefst baráttan fyrir
listakonunum með þetta fallega
efni milli handanna, sem höfðar
svo mjög til hinna bljúgari
kennda og þá er að vonum ósköp
erfitt aó vera grimmur, harður og
óbilgjarn við sjálfan sig. Óhlutlæg
og á köflum þokukennd form hafa
þá alla jafna skilað mestum
myndrænum árangri.
Sigrún Jónsdóttir er hér engin
undantekning, hún getur náð
fallegum árangri á köflum og jafn
vel í hlutlægum formum, en
einnig geta slík form komið mis-
jafnlega vel fram, en frúin virðist
spanna breiðara litasvið en starf-
systur hennar, og vil ég því til
áréttingar benda á tvær mjög svo
ólíkar myndir, en þær eru nr. 39
„Gróðurjörð", sem er einföld í
formi og svöl í lit, og svo nr. 49
„Drengur á hesti“, en hér eru
litirnir djúpir og dularfullir.
Hinar einfaldari myndir koma
heilastar til skila svo sem nr. 2
„Skógarfoss", nr. 18 „Gengisfell-
ing“, nr. 21 „Flogið heim“ (hér
eru form fuglanna einföid og
sterk, en sólinni ofaukið), nr. 24
„Húsavíkurkirkja" og nr. 28
„Veiðimaður“. Hnökrana á sýn-
ingunni tel ég vera ónógan undir-
búning, of margar myndir, grófa
og laklega smíðaða umgjörð
mynda, sem hæfir ekki jafn fín-
gerðri tækni, þá er nafn listakon-
unnar of áberandi i sumum mynd-
anna og stingur i stúf við form
þeirra og virkar því truflandi.
Mest sakna ég þó sýningarskrár,
sem hefði jafnframt getað verið
smá-kynning á listgreininni og
jafnframt gild heimild um sýning-
una. Ætti það að vera lágmarks-
skilyrði sýninga á þessum stað, að
sýningarskrár séu vel úr garði
gerðar, en því miður vanrækir
jafnvel sjálf stofnunin þetta
atriði og fjölprentar skrár sýn-
inga, sem hún stendur að, með
dvergaletri að auki.
Alfred Schmidt er enn á ferð-
inni með sýningu á Mokka, en
hann sýndi þar síðast í desember
fyrir ári. Schmidt dvaldi hér á
landi seinni hluta sumars og fram
á haust og hafði aðallega aðsetur
á Reykjanesvita hjá vitaverðinum
þar, ferðaðist um Reykjanesskag-
Frá sýningu
Sigrúnar Jónsdóttur.
ann, rissaði og málaði, auk þess
fór hann nýja hringveginn og sá
landið og upplifði i nýju ljósi.
Ekki er miklu við það að bæta,
sem ég hef áður sagt um þennan
listamann, og þó verður nú vart
vissra breytinga og gerjunar í
verkum hans. og þau eru ekki
jafneinhæf og áður. Þetta er
nokkurs konar skjalfesting og
miðlun áhrifa, sem listamaðurinn
verður fyrir af landslagi og því, er
fyrir augu ber.
Þótt Mokka sé hentugur sýning-
arstaður að ýmsu leyti, mundi ég
frekar mæla með Bogasal eða
Norræna húsinu fyrir slíka sýn-
ingu og þá stærri og viðameiri að
loknum drjúgum undirbúningi.
— Alfred Schmidt hefur kynnst
því, er nefnist náttúrulist, sem er
gerð listaverka úti í sjálfri náttúr-
unni, á berangri jafnt sem í blóm-
legum skógi, eitthvað sem lífgar
upp á einhæfnina í náttúrunni
eða kemurframsem skemmtileg
andstæða hennar, nokkurs konar
viðbót við sjálfa náttúruna án
þess að raska henni að neinu ráði.
(Hér undanskil ég pökkunar-
brjálæði Christo Javaceff). Hann
hefur látið ýmsar hugmynd-
ir um slíka list flakka í viðtölum
við dagblöðin hér heima, og hefur
þetta vakið athygli og orðið til
nokkurra blaðaskrifa og að mínu
mati broslegs misskilnings. Margt
hefur stórum grófara verið gert
til spjalla íslenzkrar náttúru en
það, sem fram kemur í hugmynd-
um Alfreds Schmidt, sem enginn
dómur verður lagður á í fljótu
bragði, enda um óútfærðar hug-
myndir að ræða. Ég vil benda á,
að vegagerð hefur víða valdið
grófum spjöllum, nýbýli í sveit
virka ósjaldan líkt og hnífsstunga
i landslagið, sérkenni íslenzkra
sveita- og sjávarþorpa er úr sög-
unni að mestu, sömu teikning-
unni dritað til sjávar og sveita án
tillits til landslags og umhverfis.
Hér eru að verki grófar og óaf-
sakanlegar, ruddafengnar at-
hafnir gagnvart náttúru landsins,
sérkennum sveitaþorpa og kaup-
staða, ásamt gamalli hefð i bygg-
ingarlist, sem ég og aðrir hafa
margbent á. Fólk með nokkra til-
finningu fyrir slíkum málum og
sem flutzt hefur úr heimaþorpum
sinum fyrir aðeins 20—30 árum
þolir naumast að sækja æsku-
stöðvarnar heim, slík hrakleg um-
rót hafa hér gerst og slík er viður-
styggð eyðileggingarinnar. Lítum
einungis á Akranes, Borgarnes,
Grindavik og Hafnarfjörð, þessi
malerísku og vinaiegu sjávar-
þorp, sem nú eru nær óþekkjan-
leg með öllu.-
Ég á því láni að fagna, að hafa
verið i vegavinnu i 12 sumur, upp-
iifði þaójp.a. er vegur var ruddur
upp Þorskafjarðarheiði úr Langa-
dainum 1943 og ’44. Gleymi því
aldrei hve vandað var til hleðslu
Mynflllst
eftir BRAGA
ÁSGEIRSSON
vegkantanna og hvorki tími né
fyrirhöfn spöruð. Allt var þetta
gert með höndunum og með að-
stoð járnkalla, hver steinn skyldi
falla vel að öðrum hvortveggja
sem stuðningur og sem sjónræn
fegurð. Seinna (1945) var ég með
í því að reisa varnargarða á Mark-
arfljótsaurum, þar var sömu sögu
að segja, sniddur voru stungnar
með ákveðnu lagi og síðan snyrti-
lega felldar saman í heillega aflíð-
andi hleðslu. En siðan kom vél-
menningjn og þá breytti snögg-
lega um og var sem að fegurðar-
skynið glataðist, því nú var jarð-
veginum á miskunnarlausan hátt
rutt upp og öll þessi mannanna
heillegu handverk eyðilögð á
skömmum tíma og af fullkomnu
tillitsleysi. Og hér var ekki um að
ræða 300 metra kafla heldur
hundruð og þúsundir kílómetra
og er ekki ýkjalangt síðan vega-
gerðin tók að taka tillit til lands-
ins, var að ég held skylduð til
þess. Vélamenningin hefur vissu-
lega glapið mönnum sýn og svo
virðist, sem þeir séu nú fyrst að
vakna og taka við sér en í ótal
tilvikum er það of seint.
Eitt skulu menn hafa hugfast
og það er, að hvorki innlendir né
útlendir myndlistarmenn hyggja
á landspjöll af neinu tagi, heldur
að undirstrika náttúruna og vekja
athygli á umhverfinu, er dott-
andi, hálfblindir ferðalangar
þjóta framhjá í glæsilegum bif-
reiðum. Við skulum einnig hafa
það hugfast, að öll íslenzk list er
innflutt, en mótuð af íslenzkum
aðstæðum, ekkert höfum við sjálf-
gefið annað en landið og sizt skul-
um við loka augum fyrir því, sem
miður hefur farið á undanförnum
áratugum og til landspjalla horfir
og er ekki siður alvarlegt en sand-
fok og annar skaðvaldur. Utlendir
listamenn hafa tilfinningu fyrir
þessu ekki síður en innlendir, og
enginn skyldi segja mér, að
Alfred Schmidt gangi annað en
gott til með hugmynd sinni, sem á
að undirstrika og „supplera" nátt-
úruna, en sizt af öllu vinna gegn
henni. Hárrétt er það, sem Níels
Hafstein bendir á, að ekki megi
koma að því, að risastórum aug-
lýsingaskiltum verði dreift með-
fram þjóðvegum, slíkt væri nátt-
úruspjöll, auk þess sem mér
virðast Islendingar þamba sitt
ropvatn og eða sitt súkkulaðikex
Framhald á bls. 30.