Morgunblaðið - 10.12.1974, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 10. DESEMBER 1974
Kjör nýs útvarpsráðs:
Menntamálaráðherra einn á
báti í umræðum í efri deild
FRUMVARP til laga um kjör nýs
útvarpsráðs var til umræðu í efri
deild Alþingis í gær. Frumvarpið
gerir ráð fyrir því, að útvarpsráð
skuli kjörið hlutfallskosningu á
Alþingi, eftir hverjar alþingis-
kosningar. Þetta er stjórnar-
frumvarp, sem menntamálaráð-
herra flytur og mæiti fyrir. Hér á
eftir verður í örstuttu máli rak-
inn efnisþráður í máli
þingmanna.
Menntamálaráðherra, Vil-
hjálmur Hjálmarsson, gat þess i
máli sínu, að skipan útvarpsráðs
hefði verið með ýmsum hætti frá
stofnun þess, en lengst af, eða
síðan 1939, hefði ráðið verið
kjörið hlutfallskosningu af Al-
þíngi. Fýrstu árin (1939—1942)
til þriggja ára, en frá 1942 og allt
til 1971, eða í meir en 35 ár, hefði
sú regla gilt, að ráðið væri kjörið
á fyrsta þingi eftir hverjar kosn-
ingar. Arið 1971 hefði þetta
breytzt þannig, að ráðið skyldi
kjörið til 4ra ára hverju sinni óháð
alþingiskosningum. — Ráðherr-
ann sagði, að mál þetta væri í
sjálfu sér mjög einfalt og lægi
ljóst fyrir. Meðan sá háttur væri á
hafður, aó Alþingi kysi útvarps-
ráð, og um það væri enginn skoð-
anaágreiningur, þætti rétt, að sá
meirihlutavilji, sem Alþingi
hverju sinni væri af þjóðarviljan-
um, kæmi m.a. fram í kjöri og
skipan ráðsins.
Ragnar Arnalds (K) sagði, að
breytingin 1971 hefði við það
miðazt, að útvarpið yrði sem
stofnun sjálfstæðara gagnvart
stjórnvöldum. Forsendur þess-
arar breytingar væru óbreyttar
nú. Hinsvegar blasti tilgangurinn
við öllum, sem sjá vildu. Annar
stjórnarflokkurinn, Framsóknar-
flokkurinn, væri óánægður með
annan tveggja fulltrúa, sem hann
hefði kjörið í útvarpsráð 1971, og
vildi nú losna við hann (Ölaf
Ragnar Grímsson). Hér væri ein-
faldlega um pólitískt ofríki að
ræða.
Jón Armann Héðinsson (A)
lýsti andstöðu sinni við fri'm-
varpið. Mikil hlyti sú óánægja í
Framsóknarflokknum aó vera, er
leiddi til slíkrar máismeðferðar.
Hann taldi spor það, semnúværi
lagt til að stíga, aftur á bak, er
stuðlaði ekki að sjálfstæði stofn-
unarinnar. Störf núverandi út-
varpsráðs væru að vísu mjög um-
deild. A þau legði hann hinsvegar
engan dóm í þessari afstöðu sinni.
En breyting sú, sem hér væri á
dagskrá, ætti rætur i öfugþróun.
Helgi F. Seljan (K) sagði frum-
varp þetta afsprengi svartasta
íhaldsins í landinu, sem vildi gera
Morgunblaðið að biblíu lands-
fólksins. Stefnt væri að því að
gera ríkisfjölmiðlana að brjóst-
mylkingum Morgunblaðsins. Það
ætti að snúa landsfókinu til trúar
MMIKSI
á hið þríhelga goð: Nato, Nixon og
CIA. Hann lagði til, að frum-
varpið yrði svæft í nefnd við jóla-
sáima, að öðrum kosti fellt í deild-
inni.
Þorvaldur Garðar Kristjánsson
(S) sagðist enn vera sömu skoð-
unar og 1971, að núverandi háttur
á kjöri útvarpsráðs stuðlaði að
sjálfstæði Ríkisútvarpsins, m.a.
gegn stjórnarstörfum. Hann
varpaði fram þeirri spurningu,
hvað gæti þá réttlæti að hverfa
aftur til hins gamla fyrirkomu-
lags. Það gæti verið ófriður og
styrr, sem staðið hefði um störf
meirihluta útvarpsráðs. Hann
kvaðst vera sammála gagnrýni
þeirri, sem fram hefði komið ög
skilja hneykslun og reiði, sem þau
hefðu valdið, enda hefði hann
staóið í deilum um þessi efni
innan útvarpsráðs. Samt sem áður
teldi hann leika vafa á því, að
þetta væri nægileg ástæða til
lagabreytingarinnar.
Stefán Jónsson (K) sagðist sam-
mála meginefni í ræðu Þorvalds
Garðars Kristjánssonar. Útvarps-
ráð ætti síður en svo að sinu mati
að spegla meirihlutavilja Alþingis
eða eitt eða neitt frá Alþingi. Þó
„Framsóknarflokkurinn hefði
asnast til að kjósa útvarpsráðs-
mann“, sem hann hefði misséð sig
á, réttiætti slíkt ekki nýja skipan
útvarpsráðs. Flokkurinn yrði ein-
faldlega að vanda betur val sitt
næst. Réttast væri að fella frum-
varpið strax, neita að vísa því til
nefndar.
Vilhjálmur Hjálmarsson,
menntamálaráðherra, sagði við-
brögð þingdeildarmanna undra
sig. Mér væri þaó eitt lagt til, að
meðan Alþingi kysi útvarpsráð,
sem ekki væri ágreiningur um, að
sú breyting, sem þjóðin hverju
Vilhjálmur Hjálmarsson,
menntamálaráðherra
sinni gerði á þingskipan, kæmi og
fram á skipan útvarpsráðs. Þetta
væri venjulegar lýðræðislegar
leikreglur, og það sem lengst af
hefði gilt í þessu efni.
Að lokinni umræðu var frum-
varpinu vísað samhljóða til 2. um-
ræðu og menntamálanefndar
deildarinnar.
Þorvaldur Garðar Kristjánsson:
Dreifikerfi sjónvarps
og útvarps
ÞORVALDUR GARÐAR
KRISTJÁNSSON (S) talaði ný-
lega í sameinuðu þingi fyrir
þingsályktunartillögu um bætt
skilyrði til hljóðvarps og sjón-
varpssendinga. 1 ræðunni kom
fram margs konar fróðleikur um
þetta efni, sem rétt þykir að
endursegja hér efnislega, þó að-
eins verði stiklað á helztu atrið-
um ræðunnar.
Dreifikerfi hljóðvarps var upp-
haflega og er enn í grundvallar-
atriðum byggt upp með lang-
bylgju og miðbylgjusendistöðv-
um. Þrátt fyrir nauðsyn viðhalds
og endurnýjunar er það stað-
reynd, að sl. 8 ár hefur ekkert
verið gert til þess að endurbæta
þetta dreifingarkerfi. Dreifikerf-
ið er nú mun ófullkomnara en það
var í upphafi. Kemur þar margt
til, m.a. hefur útvarpið oróið að
hlita því, að breytt hefur verið um
bylgjulengdir, t.d. með tíðnisút-
hlutun árið 1948, sem hefur skap-
að mikla erfiðleika.
Byggja þarf upp Vatnsenda-
stöðina. Skipta þarf um möstur
hennar vegna ryðskemmda. Auk
þess er stöðin nú komin í miðja
byggð, svo nauðsyn ber til að
flytja hana á nýjan vettvang.
Mjög aðkallandi er að koma upp
svokölluðu FM-kerfi, sem nái til
landsins alls og komi að notum
bæði hljóðvarpi og sjónvarpi.
Þetta er mikið og kostnaðarsamt
átak, þó nokkrar slíkar stöðvar
séu þegar fyrir hendi.
Landssíminn hefur gert ítar-
lega áætlun, varðandi dreifikerfi
þessara tveggja fjölmiðla, sem
verður bráðlega sent alþingis-
mönnum. Menntamálaráðherra
hefur getið þess, að áætlaður
kostnaður vegna nauðsynlegra og
aðkallandi framkvæmda við
dreifikerfi hljóðvarps nemi 650
milljónum króna. Útvarpið hefur
Ragnheiður Sveinbjörnsdóttir, Sverrir Bergmann, Reykjavik.
Hafnarfirði.
Skúli Alexandersson, Hellis-
sandi.
Þrír nýir þingmenn
í gær tóku sæti á Alþingi
þrír nýir þingmenn í for-
föllum eða fjarveru aðal-
manna. Þessir þingmenn
eru: Ragnheiður Svein-
björnsdóttir, bæjarfulltrúi
Hafnarfirði, annar vara-
þingmaður Framsóknar-
flokksins á Reykjanesi,
Sverrir Bergmann, læknir,
1. varaþingmaður sama
flokks í Reykjavík, og Skúli
Alexandersson, oddviti,
Hellissandi, 1. varaþing-
maður Alþýðubandalags-
ins á Vesturlandi.
nú starfað í hálfan fimmta áratug,
án þess að dreifkerfi þess hafi
verið komið í viðunnandi ástand.
Sjónvarpsdreifkerfið er byggt
upp af aðalstöðvum og endur-
varpsstöðvum. Aðalstöðvarnar
eru nú um 10 og endurvarps-
stöðvarnar um 70. Þegar skipu-
lögð var uppbygging sjónvarpsins
I upphafi var valinn ódýrari kost-
ur og ófullkomnari, sem ekki er í
samræmi við þá þjónustu, sem
bezta er hægt að veita. Bezta leið-
in nú er talin að koma upp svo-
kölluðu örbylgjukerfi og það er
brýnt viðfangsefni að gera það
einmitt nú. Það er í raun ekki
viðunandi, að framkvæmdir í
þessu efni biði lengur.
Auk grundvallardreifkerfis
kalla ýmis brýn verkefni að.
Byggja þarf varanlegar endur-
varpsstöðvar víða um land, þar
sem nú eru bráðabirgðasendi-
stöðvar. Það þarf að afla i stórum
stíl varasenda og varatækja. Enn-
fremur þarf að koma dreifikerf-
inu i það horf, að sjónvarpið sjáist
á fiskimiðunum umhverfis land-
ið. Auk þess er enn hluti þjóðar-
innar, að vísu lítill, en sá er sízt
skyldi, sem ekki nýtur sjónvarps.
Allt þetta kostar verulegt fjár-
magn, sem af líkum lætur. Og eru
þessar aðkallandi framkvæmdir
við dreifikerfi sjónvarps áætlaður
að kosti 1310 millj. kr.
Frumvarp okkar gerir ráð fyrir
þvi, að rikisstjórnin, i samráði við
ríkisútvarpið, láti vinna fram-
kvæmda- og kostnaðaráætlun um
öll þessi aðkallandi verkefni
hljóðvarps og sjónvarps. Sú
vinna, sem Landssíminn hefur
þegar unnið í þessu efni, ætti að
auðvelda og flýta slíkri áætlunar-
gerð.
Þorvaldur Garðar Kristjánsson
ræddi í ítarlegu máli hugsanlega
fjármögnun þessara fram-
kvæmda. Deildi hann hart á þá
fjárhagslegu aðbúð, sem Alþingi
og ríkisstjórnir hefðu búið þess-
um fjölmiðlum, sem háð hefði
eðlilegum framkvæmdum og
þjónustu við landsfólkið. Hann
gat þess og, að áður fyrri hefði
verið visst hlutfall og samræmi
milli afnotagjaids af útvarpi og
áskrifta dagblaða. Afnotagjald út-
varpsins hefði frá árinu 1960
hækkað mun minna en blaða-
áskriftin, sem hafi komið útvarp-
inu mjög illa. Ræðumaður gat
þess, að ef afnotagjald hljóðvarps
hefði hækkað samsvarandi blaða-
áskrift, frá árinu 1960, hefði
hljóðvarpið á þessu tímabili 600
milljónum meir úr að spila en
raun hafi verið á, sem nýta hefði
mátt til fullkomnara dreifkerfis.
Efla þarf tekjustofna fjölmiðl-
anna, sagði ræðumaður, og hækka
afnotagjöld, og jafnframt setja á-
kveðnar reglur um, að ákveðið
Framhald á bls. 47.
Þingfréttir í
stuttu máli
Frumvarptil laga
um launaskatt.
LAGT hefur verið fram
stjórnarfrumvarp á Alþingi
um launaskatt. Leggja skal á
launagreiðendur 3H% launa-
skatt árið 1975, og skulu 2%
renna i Byggingasjóð ríkisins
og l‘/i% í ríkissjóð. Er þetta
samskonar álag og ráðstöfun
launaskatts og verið hefur á
yfirstandandi þingi. Alögurnar
eru og í samræmi við frum-
varp til fjárlaga fyrir árið
1975. Fyrirhuguð er breyting á
gjöldum þeim, er leggjast á
launagreiðendur. Er ætlunin
að samræma hin ýmsu gjöld í
einn skatt. Af þessari ástæðu
er gildistími frumvarpsins að-
eins miðaður við eitt ár.
Samningur um alþjóða-
stofnun fjarskipta.
Þá leggur ríkisstjórnin fram
tillögu til þingsályktunar, þar
sem ríkisstjórninni er heimil-
að að fullgilda fyrir íslands
hönd samninginn um alþjóða-
stofnun fjarskipta um gervi-
hnetti (INTELAT).