Morgunblaðið - 27.04.1975, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 27. APRlL 1975
hefur þannig verið ágætlega
grundvallað með rökfastri stefnu-
skrá og nú riður á varðandi fram-
tíð félagsins, að aðildarféiögin
sameinist um sterka og áþreifan-
lega uppbyggingu félagsheildar-
innar og að eiginhagsmunaástriða
einstaklinga, sem álíta slik félög
kjörinn vettvang til að skara eld
að sinni köku, — nokkurs konar
persónulega framadrögu, verði
ekki hemill á eölilegri döngun.
Sýningin, sem félagið hefur nú
sett upp, er hin fyrsta í röð
svipaðra sýninga, sem ráðgert er,
að félagið standi að á árinu, og
eru þegar tilbúnar tvær minni
sýningar með öðrum hönnuðum
og mun þá jafnframt i ráði að
sýna tilorðning hlutanna.
Sýningin er vel sett upp í hin-
um þröngu en vistlegu húsakynn-
um og hlutirnir hinir menningar-
legustu og sýnendum til sóma, þó
þykja mér of margir sýna i einu
og teldi 2—3 hönnuði hámark
hverju sinni varðandi slíkar
kynningarsýningar. Stærri og
viðameiri sýningar væri æskilegt
að haldnar yrðu reglulega í full-
komnustu sýningarsölum borgar-
innar, en hinar minni kynningar-
sýningar hafa þó ótvíræða
þýðingu og ættu að fara sem
víðast um landsbyggðina ásamt
hvers konar kynningarstarfsemi
annarri.
Ég á bágt með að skilja og
afsaka það, en jafn sjálfsagt atriði
og sýningarskrá, þar sem stefnu-
mörkum félagsins eru gerð skil í
Islenzk nytjalist
Félagið I.istiðn, sem er sam-
band listiðnaðarmanna, iðnhönn-
uða og arkitekta opnaði fyrstu
sýningu sína undir nafninu „Is-
lenzk nytjalist“ i húsakynnum
Heimilisiðnaðarfélags Islands i
Hafnarstræti 3 fyrir skömmu og
lýkur henni næstkomandi mánu-
dagskvöld.
Þetta félag í sinu núverandi
formi er tiitölulega ungt og mun
varla meira en 1—2 ár, siðan
gengið var endanlega frá stofnun
þess og stjórn og framkvæmda-
nefndir kosnar. En félög með
svipuðu nafni og likum tilgangi
hafa verið til áður, en lognast útaf
ýmjssa hluta vegna, þó aðallega
áhuga- og skilningsleysis list-
iðnaðarfóiksins sjálfs um gildi
félagslegrar samstöðu. Ég er per-
sónulega handhafi hlutabréfs að
upphæð 500 krónor í félaginu
Myndllst
eftir BRAGÁ
ÁSGEIRSSON
„Myndlist og liðsiðn h/f“, dagsett
20. mars 1952 og undirrituð af
ekki ómerkari mönnum en Lúð-
vig Guðmundssyni, Simoni Jóh.
Agústssyni og Lárusi Sigur-
björnssyni, og er mér óheimilt
að veðsetja hlutabréf þetta án
samþykkis félagsstjórnar. Þetta
hlutabréf ætla ég mér aó geyma
ævilangt og í einu og öllu fara að
lögum félagsstjórnar, samþykkt-
um í febrúar 1952, en sem mér
hafa aldrei borist i hendur utan
ofanskráðs. Til að forðast mis-
skilning skal tekið fram, að félag-
ið var fyrst og fremst stofnað til
að standa undir rekstri
listiðnaðardeilda Handiða- og
myndlistarskólans og gildi þess
ótvírætt sem slíks.
Eins og þróunin hefur orðið, og
í henni á nefndur skóli ekki svo
lítinn þátt, tel ég óhugsandi
annað en að hið nýstofnaða félag
geti átt athafnasama framtið fyrir
höndum, enda er hlutverk þess
hið þýðingarmesta, svo sem
stefnuskrá þess staðfestir:
„Stuðia að bættu listmati og betri
framleiðsluháttum íslenzks list-
iðnaðar. Kynna íslenzkan listiðn-
að hér á landi og erlendis með
sýningum, útgáfustarfsemi og
annarri fræðslu. Stuðla að bætt-
um skilyrðum til menntunar i list-
iðnum hér á landi. Gæta hags-
muna þeirra, er starfa að islenzk-
um listiðnaði."
Þá er það einnig mikið hlutverk
félagsins að opna augu manna
fyrir þýðingu þess, að sam-
keppnis- og siðareglur séu í heiðri
hafðar og að höfundarlög og sam
keppnisreglur séu ekki fótum
troðnar, svo sem gerst hefur. Þá
er samvinna við listiðnaðarfélög á
Norðurlöndum stórt atriði á
stefnuskrá félagsins, og mun
þegar hafa verið lagður grund-
völlur að henni með þátttöku i
ýmsum ráðstefnum. Upphafið
stuttu máli, skuli vanta á þessa
fyrstu og mikilvægu sýningu
félagsins, einkum þegar þess er
gætt að lærðir og þrautþjálfaðir
menn standa að baki henni og
jafn stift og hún er auglýst með
sérstöku „plakati", sem hefur
verið dreift um alla borgina.
Kostnaðurinn vió uppsetningu
sýningarinnar er sagður 230 þús-
und kr. þrátt fyrir ýmsa fyrir-
greiðslu og ég á þvi erfitt með að
kyngja þessum mistökum. Ekkert
áþreifanlegt verður þvi til minja
um þessa fyrstu sýningu félagsins
nema „plakatið“
Svo við víkjum nokkrum orðum
að sýnendunum sjálfum og verk-
um þeirra, þá kemur byltingar-
konan og rauðsokkan Asa Ólafs-
dóttir mjög á óvart með hinum
rólegu og klassísku geometrísku
formum í teppum sínum. Þetta
eru vel gerð og vel ofin teppi, en
hvorki nýstárleg né átakamikil.
Nær er von á framúrstefnu-
listvefnaði á íslandi, sem svo
mjög hrærir við kenndum skoð-
enda erlendis? Ekki endilega
vegna pólitisks innihalds, heldur
vegna margslunginnar efnismeð-
ferðar og skapríkrar tjáningar.
Hönnun Baldvins Björnssonar á
sviði auglýsingatækni er mjög
sómasamleg og einkum vekja
athygli merki þau, sem ætluð eru
á reykháfa skipa. Silfursmíði
Jens Guðjónssonar er I senn
ábúðarmikil sem fínleg og innan-
um eru kjörgripir vel hannaðir og
hugmyndarikir.
Skrifborð og lampar Péturs
Bergholts Lútherssonar er iðn-
hönnun á háu sviði, borðið mjög
fagurt á að lita, en ekki veit ég,
hvernig það venst. Sigrún Guð-
jónsdóttir virðist i stöðugum
vexti sem listakona og hin fín-
gerða og þokkafulla lína, sem hún
hefur lagt svo mikla rækt við
gegnum árin, verður stöðugt
þróaðri. Þetta á einkum við um
minni veggmyndir hennar, skálar
og bakka, — hér er heillandi ein-
faldleiki á ferð, sem vert er að
gefa gaum.
Að mínu mati á enn einn
hönnuður i viðbót athyglisvert
verk á sýningunni Stefán Snæ-
björnsson, með hina menningar-
lega hönnuðu sýningarskápa sína,
sem hann hannaði fyrir Lista-
hátíðina síðustu í tilefni sýningar
á íslenzkri list í 1100 ár.
Þá vil ég hér gera athugasemd
við nafngift sýningarinnar
„nytjalist.“ Margt á sýningunni
Framhald á bls. 32
Þetta gerðist líka...
Gallastríöiö í Sovét
Komsomolskaya Pravda, hiB opinbera málgagn sovéskra ungkomm-
únista, kom mörgum talsvert á óvart um miðja
siðustu viku með því að heita á stjórnarvöldin, að
þau hlutist til um, að Sovéttáningar fái að klœð-
ast nýtískulegum fllkum rétt eins og jafnaldrar
þeirra fyrir vestan tjald. Hin opinbera sovéska
llna hefur hinsvegar hingað til verið sú, að
vestræn fatatfska sé „úrkynjuð" og stangist þar
að auki á við sanna „sóslalistiska hugsun".
Æskulýðsmálgagnið fer þess nú á leit, að ungir
Sovétborgarar fái t.d. að eignast réttar og slettar
gallabuxur og liprar og fallegar blússur án þess
að þurfa að leita á náðir svartamarkaðsbraskara
og erlendra ferðalagna. Ritið kvartar undan því
að hinar eftirsóknarverðu flíkur séu fyrir bragðið
allt að tlfalt dýrari en þær þyrftu að vera.
Ný hugsjón
Sovétæsku
, 14 menn í einum fólksvagen
Nú er það ekki gullæðið sem er að setja allt á annan endann í Alaska
heldur olíuæðið. ( grein i Sunday Times er þvi haldið fram, að
oliufélögin sem standa að framkvæmdum þarna norður frá, hagi sér
eins og riki t ríkinu. Fylkisstjórnin er að reyna aðamla á móti en verður
litið ágengt. Það er oliuleiðslan mikla þvert suður yfir Alaska sem allt
er að setja úr skorðum. Hún er eitt mesta mannvirki heimssögunnar.
Menn sem starfa við lagningu hennar hafa allt að 500 pund á viku fyrir
strit sitt i ísauðninni. Aðrar atvinnugreinar eru alls ekki samkeppnis-
færar og verðlag rýkur upp úr öllu valdi þar sem hinn fjáði oliuskari er á
ferðinni. Þá flykkjast allskyns vandræðagemlingar sifellt á oliuslóðirnar
i von um skjóttekinn hagnað. Svo mikil mergð Texasmanna hefur
ennfremur runnið á peningalyktina að helmingur Alaskabúa virðist um
þessar mundir ganga með kúrekahatt og önnur hver skrýtla snýst enda
orðið um þessa fyrirferðarmiklu gesti. — „Hvernig er hægt að troða
fjórtán Texaskörlum i einn fólkswagen? Maður segir þeim að hann sé á
leið til Alaska."
Haröstjórarnir og konurnar
Amnesty International. sem einmitt er mikið i fréttunum um þessar
mundir, hefur nú birt lista með nöfnum 252 kvenna i 25 löndum, sem
sitja undir lás og slá vegna trúarskoðana sinna eða af pólitiskum
sökum. Listi þessi er birtur af tilefni kvennaárs og konurnar hafa i
flestum tilvikum valist á hann vegna afskipta Amnesty International af
málum þeirra. Við birtingu listans vakti talsmað-
ur samtakanna sérstaklega athygli é þvi að I
þeim löndum þar sem svona efbeldi er landlægt,
eru konur iðulega fangelsaðar sem einskonar
staðgenglar eiginmanna eða unnusta, sem
stjórnvöldum hefur ekki tekist að handsama.
Talsmaðurinn kvað það og algengt að fyrrnefnd-
að konum væri misþyrmt á ýmsan hátt eftir
fangelsunina. Fjöldi þeirra hefur sætt pyndingum
og sumar raunar látið lifið i höndum böðlanna.
Lögregla iranskeisara hefur að dómi Amnesti
, verið ötulust allra að beita pyndingartólunum.
Irankeisari: pyndmgar
Bensíniö og Arabarnir
Hópur arabiskra auðkýfinga hefur myndað með sér samtök sem
stefna að þvi að kaupa og starfrækja fjölda bensinstöðva i Bretlandi og
á meginlandi Evrópu. Arabarnir halda þvi fram, að milliliðir hirði
langtum of mikinn arð af bensinsölunni og að bensinverð til almenn-
ings sé þar af leiðandi talsvert of hátt. Það er Muhammad Mahdi
Al-Tajir, ambassador Arabiska furstasambandsins í London, sem er
talsmaður samsteypunnar. Hann er 42 ára og einn auðugasti maður
veraldar ef ekki sá auðugasti. Hann er i svipinn virtur á drjúgar 2.000
milljónir sterlingspunda — sem lesendur verða að vera svo vænir að
margfalda með 354 ef þá fýsir að vita hvað þetta yrði I íslenskum
krónum. Al-Tajir er frá Bahrain við Persaflóa og er af mikilli kaupsýslu-
ætt. Hann var svo lánsamur að verða vinur og trúnaðarmaður furstans i
Bahrain, sem gerði hann meðal annars að tollstjóra sínum. Fursta-
dæmið var þá einskonar miðstöð harðsnúinna gullsmyglara, sem
keyptu gull i Evrópu og högnuðust vel á þvi að selja það til ýmissa
Asiulanda. Ambassadorinn núverandi kvað hafa eignast fyrstu milljón-
irnar sinar með þvi að taka prósentu af þessum viðskiptum.
Klári karlinn og klárinn
Þá er það tiðast frá Colorado í Bandarikjunum að náungi að nafni Ros
Howard, sem búsettur er I bænum Boulder, keypti sér hest i siðustu
viku og arkaði með hann til fógetans á staðnum — og heimtaði að
hann gæfi út leyfisbréf upp á það, að hann mætti giftast klárnum!
Raunar bætti hann þvi við, að hann væri að þessu til þess að mótmæla
þvi sem nú er nýjast á þessum slóðum, nefnilega að fólk af sama
kyninu fái opinber leyfi til þess að ganga i heilagt „hjónaband".
Hinsvegar var Howard neitað um leyfi til þess að giftast hrossinu.
Fulltrúi fógeta bar það fyrir sig að skepnan væri undir lögaldril
Sitt lítiö af hverju
Milljarðamæringurinn J. Paul Getty, sem undanfarna áratugi hefur
verið búsettur I Bretlandi. hefur afráðið að flytja aftur heim til
Bandarikjanna. Hann á búgarð i Kaliforniu og ætlar að dvelja þar.
Liklegast verður samt þrengra um hann þar en i Englandi. Það eru
fimmtiu herbergi i höllinni sem hann býr i við London . . . Stjama Zaki
Yamani, oliumálaráðherra Saudi Arabiu, kvað heldur hafa dalað eftir
morðið á Feisal konungi. Hinum nýju ráðamönnum er ekki meira en svo
um hann. Þó er talið ólíklegt að þeir stuggi honum burtu — strax.
Hann er of mikilvægur á olfusviðinu . . .
Stjarna Zaki Yamani, oliumálaráðherra Saudi Arabfu, kvað heldur
hafa dalað eftir morðið á Feisal konungi. Hinum nýju ráðamönnum er
ekki meira en svo um hann. Þó er talið óliklegt að þeir stuggi honum
• burtu — strax. Hann er of mikilvægur á oliusviðinu . .
Danskur tannlæknir að nafni Abraham Rosenberg
segist hafa fundið upp nýtt meðal við reykingum,
nefnilega tyggigúmmi. Hann hefur fengið einkaleyfi
á framleiðslu þess i 15 löndum. Sá sem notar
tyggigúmmiið fær óbragð í munninn ef hann reynir
að reykja . . .
Ivan Taylor, sem varð til þess fyrstur manna að lifa
með tvö hjörtu i brjóstinu, er látinn. Hann lifði á
fimmta mánuð með „aukahjartað" sem hinn heims-
, þekkti Christian Barnard setti i hann.
Yamani: valtur?