Morgunblaðið - 27.04.1975, Qupperneq 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 27. APRlL 1975
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavik
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar. Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn GuSmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni GarSar Kristinsson
Ritstjórn og afgreiSsla ASalstræti 6. simi 10 100.
Auglýsingar ASalstræti 6. simi 22 4 80.
Áskriftargjald 700,00 kr. á mánuSi innanlands.
f lausasölu 40.00 kr. eintakiS
Senn mun líða að því,
að ríkisstjórnin taki
endanlega og formlega
ákvörðun um útfærslu
landhelginnar í 200 sjómíl-
ur í samræmi við stefnuyf-
irlýsingu stjórnarflokk-
anna. Geir Hallgrímsson,
forsætisráðherra, hefur áð-
ur greint frá því, að þessi
Einhliða
mikilvæga ákvörðun verði
tekin einhvern tíma á tíma-
bilinu frá 10. mai, er fund-
um hafréttarráðstefnunn-
ar í Genf lýkur, til 13. nóv-
ember, er samningar um
veiðiheimildir innan nú-
gildandi landhelgi renna
út. Fulltrúar þjóðanna
á hafréttarráðstefnunni
hafa nú enn færzt nær sam-
komulagi um 200 sjómílna
efnahagslögsögu.
Fram til þessa hefur
þeirra sjónarmiða gætt I
ríkum mæli, að það myndi
draga úr möguleikum á al-
þjóðlegu samkomulagi, ef
einstakar þjóðir gripu til
einhliða útfærslu landhelg-
innar. Þessi viðhorf eru nú
greinilega aö breytast. Það
kemur glögglega fram í
samtali forseta hafréttar-
ráóstefnunnar, Amer-
asinghe, við Morgunblaðið
í gær, þar sem hann lýsir
yfir því, að einhliða út-
færsla Islands í 200 sjómíl-
ur gangi ekki í berhögg við
yfirlýsta stefnu á ráðstefn-
unni.
Amerashinghe segir, að
einhliða útfærsla Islands í
200 sjómílna fiskveiðilög-
sögu að loknum fundinum í
Genf sé síður en svo alvar-
legt mál. Ástæðuna fyrir
þessari skoðun kvað hann
vera þá, að menn væru nú
sammála um 200 milna
efnahagslögsögu og slík út-
fræsla lslendinga væri í
samræmi við heildarstefn-
una, sem mörkuð hefði ver-
ið. Varðandi óskir nokk-
urra ríkja um að sett yrði
inn í drög að samningi i lok
ráðstefnunnar bann við
því, að ríki, er aðild eiga að
viðræðunum, gerðu ein-
hliða aðgerðir meðan málið
væri á umræðustigi, segir
Amerasinghe, að hér sé
fyrst og fremst um að ræða
einhliða aðgerðir á hafs-
botninum, svo sem málm-
vinnslu. Þessar óskir ættu
því ekki að hafa áhrif á
réttarstöðu Islands að
þessu leyti.
Islendingar hljóta að
fagna þessari yfirlýsingu
forseta hafréttarráðstefn-
unnar, enda ljóst orðið, að
Islendingar hafa ekki fyrr
haft svo traustan grund-
völl fyrir útfræslu land-
helginnar. 1 þeim drögum
aó heildarsamkomulagi um
hafréttarmálin, sem kynnt
verða 7. eða 8. maí n.k.
verður gert ráð fyrir 200
sjómílna efnahagslögsögu.
Þá hefur forseti ráðstefn-
unnar ennfremur sagt, að
bannió við einhlióa út-
færslu hefói komið upp til
að aðvara ríki um að gera
ekkert með einhliða að-
gerðum, sem gengi í ber-
högg viö heildarniðurstöó-
una. Af samningsdrögun-
um verður hægt aó sjá,
hvað kemur til með að
ganga í berhögg við heild-
arniðurstöðuna, en ljóst er,
að útfærsla fiskveiðiland-
helginnar hér við land i
200 sjómilur mun ekki
ganga í berhögg við þessi
samningsdrög.
Þó að ekki verði gengið
endanlega frá alþjóöasátt-
mála um hafréttarmálefn-
in á Genfarfundinum, er
engum vafa undirorpið, að
verulegur árangur hefur
þegar náðst og æ fleiri
þjóðir hallast að svipuðum
sjónarmiðum i þessum efn-
um og við höfum haldið
fram. Okkur er því ekkert
að vanbúnaði að taka end-
anlegar ákvaróanir um ein-
hliða útfærslu landhelg-
innar í 200 sjómílur. Loka-
mark áratuga baráttu í
landhelgismálum er því
innan seilingar.
Baráttan gegn hryðju
verkum og ofbeldi
Við lifum á ógnaröld
hryðjuverkamanna.
Daglega fá menn fregnir af
glæpaverkum öfgamanna
viðsvegar um heim. Rudda-
leg ofbeldisverk vestur-
þýzkra hryðjuverkamanna
í Stokkhólmi hafa fært okk-
ur nær þessum atburðum
en áður. Islendingar hljóta
aö fyllast vandlætingu og
viðbjóði á þeim leikreglum,
sem hér er beitt. Og víst er,
að ofbeldisverk af þessu
tagi ógna nú lýðræðis-
skipulagi og réttarkerfi
vestrænna þjóða.
Á undanförnum árum
hafa menn mjög deilt um
það, hvernig taka ætti á
móti slíkum aðgerðum,
þegar hryðjuverkamenn
taka saklausa borgara í
gíslingu og ógna lifi þeirra.
Helmut Schmidt kanzlari
Vestur-Þýzkalands hefur í
tilefni af atburðunum í
Stokkhólmi bent á, að í
mörgum tilvikum geti það
stofnað lífi enn fleiri
manna en ella i hættu að
leysa morðingja úr haldi að
kröfu slíkra hryðjuverka-
manna. Þessi skoðun þýzka
kanzlarans hefur vitaskuld
nokkuð til síns máls, en
hitt er jafn ljóst, að í
hverju tilviki verður að
meta aðstæðúr og bregðast
við ofbeldisverkunum eftir
því.
Ljóst er, að mjög verður
að herða alþjóólega bar-
áttu gegn þeim glæpasam-
tökum, sem ógnað hafa lífi
manna og frelsi á undan-
förnum árum. Bæði stórar
þjóðir og smáar þurfa að
taka þátt í þessari baráttu,
þvi að það verður ekki þol-
að til lengdar, að öfgahópar
af þessu tagi geti fótum
troðið þær grundvallar-
reglur, sem lýðræðisskipu-
lagið er reist á. Þó að engir
slíkir atburðir hafi gerzt
hér á landi, er full ástæða
fyrir okkur að gefa slíkum
málefnum gaum og taka
þátt í viðleitni annarra
þjóða eftir því sem við
verður komið til þess að
brjóta glæpasamtökin á
bak aftur.
útfærsla í 200 mílur
Rey kj aví kurbréf
Laugardagur 26. apríl'
Sumarkoma
Enn sem fyrr fagna íslendingar
komu sumars. Veturinn hefur
víða um land verið rysjóttur og
erfiður, en því meir gleðjast
menn yfir því, að honum er lokið
og bjart er í lofti.
En erfiðleikar liðins vetrar
hafa ekki einungis sprottið af
slæmu tíðarfari. Þeir stöfuðu líka
af mannavöldum hér heima fyrir
og erfiðum ytri aðstæðum. Þegar
haustaði að, var landslýð öllum
ljóst, að við mikinn vanda var að
etja. 1 mesta góðæri sögunnar
höfðu menn ekki einungis notað
allt hið gifurlega aflafé, heldur
hafði jafnframt verið safnað
skuldum erlendis í ríkari mæli en
nokkru sinni áður. Góðærið var
um garð gengið, viðskiptakjör
höfðu stórlega versnað, fyrning-
um hafði verið eytt, og menn
höfðu bundíð sér þunga skulda-
bagga.
En bæði stjórnvöldum og
alþýðu var ljóst, að svo gat ekki
lengur fram haldið, og þá tóku
menn til óspilltra málanna að leit-
ast við að rétta við fjárhaginn. Því
mióur hefur það gengið seinna en
vonast var til, bæði vegna þess að
Viðskiptakjör versnuðu enn og við
efnahagsaðgerðir þýðir lftió að
ganga lengra en almennur skiln-
ingur nær. Þess vegna hefur
ríkisstjórn Geirs Hallgrímssonar
leitazt við að hafa sem nánast
samstarf vió aðila vinnumarkaðar
og hin margvíslegu hagsmuna-
samtök nútímaþjóðfélags.
Á stjórnmálasviðinu einkennd-
ist veturinn þess vegna af þeirri
varnarstöðu, sem við Islendingar
óneitanlega erum nú í. Þegar á
allt er litið, verður að telja, að við
höfum sæmilega getað siglt á
milli skers og báru, en þó er nauð-
synlegt að menn geri sér glögga
grein fyrir þvi, að fjarri fer, að
allur vandi sé að baki. Þvert á
móti er mikill vandi framundan
og brýn nauðsyn, að menn víki sér
ekki undan því að framfylgja
þeirri aðhaldsstefnu, sem ríkis-
stjórnin hefur markað, m.a. með
setningu laganna um efnahags-
mál. Að vísu er það alltaf ánægju-
efni, er bjartsýni fer vaxandi, en
hún verður að byggjast á raun-
sæju mati á öllum aðstæðum, en
ekki ímyndaðri velgengni.
Sjóðir og
hlutaskipti
Fyrir Alþingi liggur nú frum-
varp um ráðstafanir í sjávarút-
vegi og greiðslur gengishagnaðar.
Enn sem fyrr er það byggt á sjóða-
kerfinu svonefnda, og sýnist
nokkuð sitt hverjum um ráðstöf-
un gengishagnaðarins eins og
eðlilegt er, því að hagsmunir allra
fara þar ekki saman. Þeir útvegs-
menn, sem ekki skuida erlendis
eða á hvíla gengistryggð lán, telja
sumir hverjir, að ekki sé nægilega
gætt þeirra hagsmuna, en þó er
tillit til þeirra tekið í frumvarp-
inu.
Hitt sýnist lika eðlilegast, að
þeir sem verða fyrir miklu gengis-
tapi vegna þeirra efnahagsað-
gerða, sem fram hafa farið sið-
ustu mánuðina, fái það að nokkru
bætt af gengishagnaði útgerðar-
innar í heild. Skip þeirra hafa að
visu hækkað í verði, en það hafa
eldri skipin líka gert, og eignir
þeirra útvegsmanna, sem ekkert
skulda erlendis, hafa auðvitað
aukizt, því að skuldirnar standa í
stað, meðan verð tækjanna hækk-
ar. Þess vegna hefði mátt ætla, að
menn gætu sæmilega sætt sig við
þá málamiðlun, sem óneitanlega
er í frumvarpi rikisstjórnarinnar.
En það virðist orðin tízka að Iýsa
óánægju með allt, sem gert er, og
stunda stöðuga kröfupólitik. Og
þá þykir sá stundum mestur, sem
stóryrtastur er. Við þessu er lik-
lega ekkert að gera.
Þjónusta
blaðanna
Erlendis tíðkast það víða, að
menn geta keypt auglýsingarúm í
dagblöðum til að koma á framfæri
margháttuðum áróðri og pólitisk-
um sjónarmiðum. Viða er þetta
mikil tekjulind blaðanna og þau
skirrast ekki við að notfæra sér
hana. Hér á landi hefur það hins
vegar ekki tiðkazt, að blöð tækju
greiðslu fyrir birtingu þjóðmála-
greina eða yfirlýsinga einstakl-
inga og samtaka, og Morgunblað-
ið hefur t.d. stranglega haldið
þeirri stefnu að birta ekki slikar
auglýsingar. Að visu gerðu
islenzku blöðin eina undantekn-
ingu í þorskastríðinu, er þau
birtu kjánalegar auglýsingar frá
brezkum útvegsmönnum, bæði
vegna þess að þær gátu ekki gert
annað en skaðað málstað Breta og
eins af þeirri ástæðu, að i Bret-
landi tiðkast að birta slikar aug-
lýsingar, og því hefði vafalaust
verið haldið fram þar, að íslenzku
blöðin fölsuðu fréttir og rangtúlk-
Sumardagurinn fyrsti f Reykjavík.
uðu málin, ef þau hefðu öll neitað
að birta þessar auglýsingar.
Islenzku blöðunum berast
skæðadrífa af hvers kyns yfirlýs-
ingum og ályktunum. Yfirleitt
reyna þau að geta um þessar
ályktanir og sumar birta þau í
heild. Fer slikt mat að sjálfsögðu
eftir því, hve þýðingarmiklar
ályktanirnar eru í augum rit-
stjórnar viðkomandi blaðs, og að
sjálfsögðu má alltaf um það deila,
hvort það mat er rétt eða ekki.
Nú hefur það borið við, að tvö
blöð, Þjóðviljinn og Timinn, hafa
i ritstjórnargreinum ráðizt að
Morgunblaðinu fyrir að birta ekki
áróðursauglýsingu. Vita þó rit-
stjórar þessara blaða fullvel, að
sú stefna hefur ekki verið ríkj-
andi i íslenzkri blaðamennsku, að
fjármagnið ætti að ráða þvi, hvað
birt væri og hvað ekki — að þeir,
sem nægilega fjármuni hafa und-
ir höndum, gætu keypt upp heilu
síðurnar I dagblöðunum, en aðrir
yrðu að láta sér lynda, að þeirra
sjónarmið sæjust hvergi. Þessi
tvö blöð virðast nú hafa ákveðið
að taka upp þá stefnu að birta
áróðursauglýsingar og þá væntan-
lega hvernig sem þær hljóða og
hverjir sem að þeim standa. Nú er
það sjónarmið út af fyrir sig, að
íslenzku blöðin breyti hér algjör-