Morgunblaðið - 03.08.1975, Blaðsíða 27

Morgunblaðið - 03.08.1975, Blaðsíða 27
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 3. ÁGÚST 1975 II.U. Andc-rscn scsir frá því. er Gríinur Thoinscn koin u<> iionuin f'iúlandi: „ör.sleti er víst sá niaiHir, sein inér hefur |>ólI vænsl um. Éfj nian svo ííIííkmI eflir því einu siimi. þefiai' éf; liaféi verirt rifinn niéui' í „Korsaren". Þad var niitlvikudafí- ur. of> t*fi átli ad liorrta iijá Örsled. Rk var fn.jiif! iuuiKKÍnn <>tt nal þess untlir borduni, en Örsled l<>k lílid undir þart. Uad var eins ok iiann læki lílid eflir því. sem éfi safiéi. Kona lians aflur á nnVli vorkemitli inér Andersen og íslendingar injiifi. Kf- for lieini, ok alll kviiidid iá illa á niér. Klukkan hálfellefu var barid at) d.vr- uni lijá niér. ok þar var þá koniinn Örsled Kanili. Uann hafdi farié svo sídla kviiids alla liina liiiifíu leid heinian a<l frá sér í Sludieslræ‘de. Hann koni inn til niin ok safnii: „Kfi veit ekki. hvernif! á því slend- ur, en konan mín hefur safíl mér, a<) það hafi lefiid svo illa á ydur í tlaf!. Kf! veilli þvi eifiinlefía eiifja eflirlekt. — éf! var a<) htifísa imi eillhvad variiantli inína visintla- firein. Htin sefiir, a<) éf! hafi ekki veri<) nóf!ti alii<)lef!tir vi<) y<)ur. Þér vitii) þ<i. a<) mér þykir væ'iil uni yilur, <>f! a<) éf! er sannfæ-nlur mn. a<) þér eif;i<) niikla frani- lí<) fyrir hiinduni sem skáltl. Kk er viss uiii, a<) éf! er ekki a<) va<)a reyk í því efni, þ<i a<) uniheiniurinn fieri sér þelta ekki ijósl ennþá. Ofi svo hældi liann niér. svo a<) éfi huf!hreyslist. Hann faóinaói niif!, k.vssti niifí á ennió ofj fór svo burt. Kf! var svo liræ*róur. aó éf> fle.vfiói niér á letuibekk of> ftrét. Gríniur Thoinsen, sem bjó í lierborfíi vió hlióina. kom inn ok spurói inifí. Iivaó mn væri aó vera. Kf> safíói honuin alla söfuina. en hann viknaói ok mælli: „í kvöltl æ'tla t»f! aó heila yöur eimi. Kf! skal aldrei bera fieniia aó biaói lil þess aö rita iieilt á inóli yöur." Grínitir f*erir meira en aö slantla viö heit sill. 3. april 1855 sef>ir Andt'rsen í bréfi lii Henrielle Wulff: ........ Mikiö fileöiefni barsl inér i f.vrradafi. Kk fékk síöasla hefti af inánaöaiTili Sleenslrups. en þaö er ný- koniiö tíl, of! í því er fyrsti ritdöniurinn í Daninörku. sein vióurkennir, aö éf! sé skáltl. kaó er Ki'ein uin ril inín. vel skrifuö of! smekklef!, af þekkinfju of! mannleKUin næmleika. Allir. sem hafa lesiö hana, Ijtika á hana lofsyröi... Greinin er ellir Grím Thomsen. I henni er fario int'ó iuík eins ok fíert er í Brellandi <>k þý/kaiamli. Ék veil vei, aö ét; er þar í of björtu ljösi, en þaö hefur svo oft áólir veriö lýsl á mig meó týru, aö þaö Ketur veriö K»tt f.vrir mÍK aö fá dálillar skaöabætur." Þt'ss ber hér þeKar aö K*ta, aö ummæli Andersens í bréfinu til Henriettt* Wulff uiii fyrsta rildóminn, sem viöurkenni, aö hann sé skáld, veröur aö taka meö mikilli vaníö, enda fá þau enKan veKinn slaöizt, ef þau eru lekin bókstafleKa. Rildóinur Gríms Thomsens er skrifaöur í tilefni heildariilKÚfu af verkuin Andersens, sem átli vinsældum ad faKna meö háuni sem láKum í Danmörku á þeim lima <>k haföi lenKi átl. Kn hann var afar viökvæmur fvrir sérhverri KaKnrýni. Þess má einnÍK Keta, aö liann haföi fenKÍd skáldlaun frá 1838, oröiö riddari af DannebroK 1846 <>k prófessor aö nafnbót 1851. Hann undi sér be/.t mt'öal hinna háti <>k átti þar fjölda vildarvina, m.a. konunKana Krislján 8. <>k Friörik 7. 1 heildanttKáfuna heföi ekki verid ráöi/.t ef lesendahópurinn lieföi ekki veriö óvenju mikiil. Þá er <>k auöveil aö tilfæra fjölda mj<>K lofsatnleKra ritdóma, er liann haföi lilotiö, þótt ýmisleKt annaö mt'KÍ einnÍK lína lil. Kn iílum næsl á kafia úr Kt'ein um Grím Thomsen eftir Jón Þorkelsson þjóöskjalavörö, en hún birtisl í Andvara 1898: „... Minnisslædastur má þó Grímur vera Dönum fyrir þaö handarvik, þeKar hann (1855) kenndi þeim aö meta H. C. Andersen <>k ævintýraKerö hans. Ander- sen haföi orl <>k ritaö ævintýri í nær heilan inannsaldur, en boriö þaö eilt úr býtum, aö Danir höföu skammaö hann jafnt <>k þétl út sem fábjána <>k hálfvita. Aö vísu álti hann nokkra KÓda vini, sem studdu hann <>k könnuöust viö hæfileika hans, en þeirra Kadti svo sem ekki. Ul- iendiiiKar, bæöi KnKÍendinKar <>k Þjöö- verjar, kunnu þar á móli miklu fyrri aö meta Andersen en Danir, en yfir því var vitanleKa þa^aö <>k þaö aö enKU haft, eins <>K vant er slundum aó vera, þanKaö til einhver kemur, sem þorir n<>KU einaröleKa aö rífa sundur moöreykinn, sem oft er þyrlaö upp af eÍKÍnKÍrni <>k öfund, eöa, þeKar be/.l lætur, af hreinni vanþekkiiiKu <>K hiróuleysi um þad aö vita sann á því, sem um er talad, þvi aö hver étur oft eftir öörum. Ritdómur Grims um Andersen er ejnn af þeim, sem þýöinKarmeslir hafa ritaöir veriö, því aó skoöun Dana á skáld- skap hans snerí upp frá því svo alKerleya viö, aö Andersen varö siöan <>k mun jafnan verða ljúflinKsskáld Dana, <>k þess ulan eru rit iians nú víölesnari í veröid- inni en nokkurs annars skálds, sem Danir hafa átl f.vrr eöa sídar ...“ En hvaö sem ööru lídur, lilaut GiTmur einslakan viröinKarsess í „Ævintýri iífs míns", sem Andersen var aö Kan^a frá, þeKar rildómur Gríins birtist. Hann bók- slafleKa Iýkur bók sinni um ævinlýri lifs síns meó ritdómi Gríins Thomsens! ök þannÍK seKir liann. „Einmitt þessa daKana, um leiö <>k ók er aö veröa fimmtUKur <>k heildanitKáfa af 1'iUiin minum kemur út, birtir Dansk Maanedsskrift ritdóm um þau eftir herra Grim Thomsen. Sú dýpl <>k hlýja, sem þessi höfundur sýndi snemma í bók sinni um Byron, kemur einnig í ljós hérna í þessari ritKerö. Hún birtir þekkinKU <>k áslúö á þeim ritum, sem hann ræöir um. Mér finnst nærri þvi eins <>k Droltinn vildi, aö éK lyki þessu aldursskeiöi meö því aö sjá huKhreystiiiKarord H.C. Örsteds rætast, er hann mælti viö iiiík á hinum dapurleKU tímum, þeKar menn vildu ekki skilja mÍK- Heimkynni mín hafa nú færl mér hinn ilmandi blómvönd viöurkenn- iiiKaroK uppörvunar. 1 ritdómi herra Grínvs Thomsens er ein- mitt um ævintýrin sleKÍnn i fám oröum sá rélli slrenKur, sem ber hljóminn úr dýpt skáldskapar míns. Þaö er sennileKa ekki lilviljun, aö dæmin um kjarna <>k merk- íiiku verka minna eru lekin úr Sökuiii, þ.e. því sem éK hef siöast ritaö: „Ævintýriö dæinir Kamansaman stóradóm um sýnd <>k veruleika, um skurn <>k kjarna. 1 því streyma tveir slraumar. Háöskur yfir- borósstraumur, sem Kamnar sér <>k skop- ast aö stóru <>k smáu, hefur hátt <>k láKt ad leiksoppi, og undirslraumur alvörunnar, er meö rétllæti <>k sanni setlur alll á „réttan staö". Þetta er hin sanna. hin kristik'Ka kímni! Þaö, sem éK vildi <>k ástundaöi aö ná, er saKt hér skýrum oröum." Örfáum línum síöar lýkur þessari fræ^u bók Andersens, „Ævintýri lífs míns“. Sveinn ÁsKfirsson. ^M Almcnni þékkja IsleiKliiiKar æviniýri il,<! Andersens fvrsl <>k freinsl af þýöinK- Um SieiiiKiTms Thorsteinssonar. en þær komu út i iveimur binduni 1904 <>k 1908. Kjóröa úlKáfa þeírra kom úl 1970. <>k eru þar 5<t ævintýri. ails imuui ævintýri And- <*rsi'ii> vera um 150. Jónas llaiÍKrímsson haföi mikid ilálæti á „Anilra síiium". eins <>k liánn kailaóí iiann. <>k verkum iians. Kitt af' síöuslu verktim Jónasar var aö „islenzka", i orös- ins bezlu merkiiiKU. ævintýríö „Kæresle- lolkene" (KlskeiKÍurna) eflir Aiidersen. n.K þekkja þa<) ailir hesir IslelKliilKar tinilir nafnimi „LeKKur <>k skel". Þaö kom til i bókinni „Nye Kvenlyr" 1844. en fvrsia hel'li a'vintýra Andersens kom úl 1835. l'rii'KUst erti samskipti þeirra Grims Tiiomsi'ns <>k Antlersens. <>k um þau liefur mynda/l þjóösaKa liér á landi. Kn áótir en a<) þeim verötir vikiö, skal þess kcIíö. aö Mallhías .loeliumssoi] heiinsólti skáldió þjöóliátiöaráriö 1874. Hann st'KÍr Irá því í „SöKtikaflar af sjálfum mér". en viö liöi'- tim aóra ht'imild f.vrir heimsókninni — frá Andersen sjálfum. þvi aö hann skrifaöi tla.Kbók fram í aildlálió. þöll veikur væri löiiKuni. 9. febrúar 1874 rítar hann í <la,K- ix’ikina: „Bcsök af Paslor Joeliumson, DÍKleren fra Isiaml. Hann l'ikk flere AutoKrapiis. <>k efterlod til mÍK el særdeles varmfulilt. dÍKlerisk brev. hvor han sinukl <>k ehrisicIÍKi udtaler sík <>m min Bel.vdniiiK som DÍKler." Siöar á áiiiiti skrifaöi Matthías lionum annaö bréf. ihiKsetl 27. nóv. 1874. <>k niinn- isl hann þar á hinar 4—5 eÍKÍnhamlar- áritanir. sem iiann liafi feiiKÍö. <>K hvílíka lii'jí'niiikti þær liafi vakid í London hjá böriium <>k ftillorönum. er þær sáu — <>k fei>KU a<) eÍKa. Þar seKÍr Matthías enn- fremur: „Sendi ók ydur ekki einlak af háiiöaiTjóötim míntim frá því i suniar? Hal'i é'K Kleyml þvi. verö ók aö biöja vöur afsökunar. Kk skal sentla yöur annaö." Bieöi þessi bréf eru varöveill í Koihiiik- It'Ka bókiisafniiiu i Kaupmiinnahöfn. en þar fann þau Gúslav A. Jónasson i'yrir allniöi'Kum ártiin <>k léöi lil birtiiiKar í Nýju HelKafelli 1956. Kn i „SÖKukaflar af s.jálfum imT'" seKÍr séra Malthías: „Til ævintýraskáldsins H. C. Amlorsens kom t'K oft. Hann var mér untltir l.júfur <>k kimxii'. síiköísI leiiKÍ liafa iiTlaö a<) sjá i'ixntl. en nú væri heilsa sín lekin aö bila. Iliinn ar. eins <>k alkunnuKt er. frábniKÖ- nin ifuruin a<) vexli. limaburöi <>k fieiru. <>k j>ekkii haiin hver madur aftur. sem áöur liaföi séö hann. Hann var skrefhár. háls- huiKur <>k höftlöiö eins <>k laust. <>k vatt nann því sí <>k æ til boKKja hliöa. afarhár tipi> á enniö <>k atiKun dulræn <>k dreym- amli. ...Svona á hverl a'vinlýraskáld aó líla úi. " hu.Ksaöi é'K " Kins <>k áöur saK<)i hafa samskipti þeirra (.ríms Thomsens <>k Amlersens oröiö mjÖK fra'Kl hér á landi <>k feiiK’iö á sík þjóö- saKiiabla'. Uppliaf )>ess niiin vera. aö i „Kjailkonunni " birtist áriö 1887 Krein meö fyrirsöKninni: „Amlersen ævintýra- skáltl <>k Gríniur Thomsen" <>k er þaó kafli úr <'iidurniiiininKaj)átlum tini H. C. Ander- seii. sem Nicolaj BökIi birti í „Danmarks Iiluslrerede Kalender" 1887 <>k lié'lu: „H. C Andcrson seKÍr frá. Nokkrir frásaKnar- þaTtir um samskipli hans vió ýmsa jiekkta iiielin." Andersen á heimili slnu 1 Kaupmannahöfn 1 874.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.