Morgunblaðið - 06.02.1979, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 6. FEBRÚAR 1979
21
Bæjarstjórn Kópavogs:
Heimildarlaus
ráðstöfun á eign-
um bæjarfélags
- segir Richard Björgvinsson um lánaða olíumöl
Benedikt Gröndal, utanríkisráö-
herra.
UMMÆLI Benedikts Gröndal,
utanríkisráðherra, í norska sjón-
varpinu sl. miðvikudag, varðandi
norska lögsögu á Jan Mayensvæð-
inu, og fréttaskrif í framhaldi af
þeim, komu til umræðu utan
dagskrár í efri deild Alþingis í
gær. Eyjólfur Konráð Jónsson (S)
beindi nokkrum fyrirspurnum til
ráðherra og rfkisstjórnar um
störf og stefnu íslenzkra stjórn-
valda þetta mál varðandi. Er
ræða hans f heild birt á öðrum
stað í Mbl. í dag. Svör ráðherra
eru og að hluta til birt f sérstakri
frétt. Efnisatriði umræðunnar að
öðru ieyti eru lausléga rakin hér
á eftir.
Aldrei látið í Ijós
neinar viðurkenningar
Benedikt Gröndal, utanrfkis-
ráðherra, sagði m.a. að Eyjólfur
Konráð Jónsson hefði í fróðlegri
ræðu fjallað um tvo mikilvæga
þætti hafréttarmála, sem ekki
þyrftu nauðsynlega að hanga
saman. Annarsvegar. mörk milli
landa og réttindi eyja á svæðinu
fyrir norðan ísland, sem okkur
snerti, og svo hitt, sem e.t.v. ætti
ekki að blanda saman við það
fyrra, réttindi til auðlinda í land-
grunninu, jafnvel utan 200 mílna
lögsögunnar. Um hið síðara málið
standi nú yfir viökvæm átök á
hafréttarráðstefnu S.þ. Það er
hinsvegar rétt, að ein þjóð getur
átt rétt til auðlinda í botni á sjálfu
landgrunninu en á sama tíma
getur önnur þjóð átt réttinn til
auðæfa í hafinu fyrir ofan. í þessu
sambandi vitnaði ráðherra til
tvennskonar kenninga varðandi
þessa reglu, aðra kennda við íra
hina við Sovétmenn.
BGr. sagði ekki rétt að ekkert
hefði verið aðhafst þetta varðandi.
Vitnaði hann til upplýsinga Hans
G. Andersen, sendiherra, á fundi
utanríkismálanefndar, og þess, að
við hefðum sent þann jarðfræðing,
er gerst þekkir til þessara mála, á
siðasta fund hafréttarráð-
stefnunnar.
Varðandi hið fyrra málið,
markalínur á milli landa á svæð-
inu fyrir norðan ísland, þá vildi
hann taka fram, að engin breyting
hefur á orðið í þeirri afstöðu, sem
íslendingar hafa mótað. Breytir
þar engu, hvern veg ummæli hans
hafi verið túlkuð. Fulltrúar ís-
lands hafa aldrei látið í ljós
neinskonar viðurkenningu á rétti
Jan Mayen til fiskveiðilögsögu.
Ummæli mín í norska sjónvarpinu
fjalla aðeins um kunna staðreynd,
og felst engin viðurkenning í þeim.
Ragnhildur Helgadóttir.
(Gerði ráðherra í þessu sambandi
fjórar athugasemdir, sem birtar
eru í sérfrétt í Mbl. í dag, og vísast
hér með til þeirra).
Þá vék BGr. að þrýsting Noregs
Fiskelag á norsku ríkisstjórnina
um að færa út mörkin við Jan
Mayen. Fiskimálaráðherra
Noregs, Bolle, hefði hinsvegar lýst
því yfir, að ekki væri að vænta
útfærslu af þessu tagi, a.m.k. ekki
þetta árið. Þeir, sem helzt krefðust
útfærslu í Noregi, teldu, að
hernaðarleg sjónarmið spiluðu inn
í þá tregðu, sem norska stjórnin
væri talin sýna á útfærslu. Bene-
dikt sagði að síðan núv. ríkisstjórn
var mynduð hefði utanríkisráðu-
neytið haft stöðugt samband við
norsk yfirvöld, ráðherra, ambassa-
dora og embættismenn, um lög-
sögumál við Jan Mayen. Hefði
verið farið fram á að Norðmenn
færðu ekki út fiskveiðilandhelgi
við Jan Mayen án þess að ræða
fyrst við íslenzk yfirvöld. Fyrir-
heit um slíkt samráð hefði verið
gefið.
BGr. sagði að ef formlegar ,
opinberar umræður yrðu upptekn-
ar um fiskveiðar og hagnýtingu á
auðlindum hafsins á þessu svæði,
mætti telja öruggt, að óskir kæmu
frá fleiri ríkjum að fá aðild að
þeim. Hagur okkar væri að sem
fæstar þjóðir komi inn í þessar
umræður á þessu stigi.
Þá rakti ráðherra ákvæði í
drögum að hafréttarsáttmála
varðandi eyjar og kletta.
íslenzkur einhugur
nauðsynlegur
Ragnhildur Helgadóttir (S)
sagði hér hreyft mikilvægu máli
og nauðsynlegt væri að hvorki risi
ágreiningur um störf né stéfnu
íslendinga í því. Mér skilst á
ráðherra, sagði R.H., að málið hafi
þegar verið rætt við ýmsa norska
aðila, en hinsvegar á máli E.K.J.,
að það hafi ekki verið formlega
fyrir tekið í ríkisstjórninni. R.H.
sagði alvarlegt mál, ef hægt væri
að túlka ummæli íslenzka utan-
ríkisráðherrans á þann veg, sem
gert hefði verið og skaðað gæti
íslenzka hagsmuni í þessu máli.
Þessi túlkun kynni að vera nýtt af
þeim aðilum í Noregi, sem nú
þrýsta á norsk stjórnvöld um
útfærslu við Jan Mayen. Skoraði
hún á ráðherrann að koma þegar á
framfæri leiðréttingu, sem tæki af
öll tvímæli um afstöðu hans og
ríkisstjórnarinnar í málinu, m.a. á
þeim vettvangi,sem hin fyrri um-
mæli ráðherrans hefðu verið gefin.
Spurði R.H. hvort formlega hefðu
Stefán Jónsson.
verið settar fram kröfur af íslands
hálfu, þess efnis, að Norðmenn
færðu ekki út lögsögu við eyjuna
án samráðs við íslendinga.
R.H. lagði áherzlu á viðræður
við Norðmenn um þetta mál og
önnúr skyld. Formlegar viðræður
þyrftu ekki endilega að vera opin-
berar umræður. Ef slíkar viðræður
skapa hættu á ágangi annarra
ríkja, hvað þá um ummæli utan-
ríkisráðherra í norska sjónvarp-
inu, eða túlkun á þeim? Þá ræddi
R.H. um tillögu til þingsályktunar
um samninga við Norðmenn um
fiskveiðiréttindi og hagnýtingu
auðæfa landgrunnsins utan 200 „
mílna efnahagslögsögu Islands í
norðurhöfum, umhverfis Jan
Mayen.
Furöu lostinn
Stefán Jónsson (Abl) sagðist
vera í hópi þeirra þingmanna sem
hefði orðið fúrðu lostinn á fréttum
um ummæli utanríkisráðherra í
norska sjónvarpinu. Benedikt
Gröndal á einfaldan leik, til að
leiða hið rétta í ljós, og taka af öll
tvímæli í þessu efni. Hann getur
lýst því yfir að það sé sín skoðun
að Norðmenn hafi ekki slíkan
útfærslurétt lögsögu við Jan
Mayen. Eg tek undir þau orð
E.K.J. og R.H., að slík yfirlýsing
verður að vera ljós, svo ekki verði
um deilt innihald hennar. Slíkri
yfirlýsingu má svo koma fréttaleið
til Norðmanna.
St.J. tók undir nauðsyn við-
ræðna við Norðmenn og raunar
Færeyinga og Grænlendinga um
fiskveiðimál. Minnti hann á þings-
ályktun þar um frá árinu 1971.
Ríkisstjórríarfundur
og Sameinað þing
á morgun
Eyjólfur Konráð Jónsson (S)
þakkaði utanríkisráðherra
málefnaleg svör. Hann fagnaði
þeirri skýringu ráðherra á um-
mælum hans í norska sjónvarpinu,
að í þeim fælist alls engin viður-
kenning á rétti Norðmanna til
lögsögu við Jan Mayen, en þau
hefðu verið túlkuð á þann veg. Þá
fagnaði E.K.J. þeim upplýsingum,
að Norðmenn myndu ekki grípa til
útfærslu við þessa eyju, án sam-
ráðs við íslendinga þar um. Engu
að síður væri nauðsynlegt að
ríkisstjórnin sem heild tæki af
skarið í þessu mikilvæga máli og
léti frá sér fara yfirlýsingu sem
tæki af öll tvímæli. Skoraði hann á
utanríkisráðherra að taka málið
upp á ríkisstjórnarfundi á morgun
(þ.e. í dag) og gera grein fyrir
niðurstöðum í Sameinuðu þingi á
morgun.
RICHARD Björgvinsson, bæjar-
fulltrúi Sjálfstæðisflokksins í
Kópavogi, bar fram fyrirspurn á
fundi bæjarráðs hinn 30. janúar
sl. þar sem hann spurðist fyrir
um birgðir, sem bærinn ætti af
olíumöl. Björn ólafsson, fulltrúi
Alþýðubandalagsins f bæjarráði,
kvaðst hafa lánað Olíumöl hf.
1762 tonn af birgðum bæjarins
gegn greiðslu í sama. Richard
Björgvinsson óskaði þá bókað að
þessi ráðstöfun formanns bæjar-
ráðs væri heimildarlaus. Hér fer
á eftir fyrirspurn Richards
Björgvinssonar og bókanir af því
tilefni:
Fyrirspurn Richards Björgvins-
sonar:
I bókhaldi bæjarins liggur fyrir
birgðatalning á olíumöl í eigu
bæjarsjóðs Kópavogs pr. 31.12.
1978, fskj. nr. 16411, dagsett 12.1.
1979 og undirritað af yfirverk-
stjóra bæjarins H. Hannessyni.
í lok þessa yfirlits stendur:
„Áætlað birgðir og í láni hjá
Olíumöl h/f,: 31.12. ’78 3234 tonn“.
Ennfremur stendur í sviga fyrir
ofan orðið Olíumöl h.f. (1.700t).
Bókfært verðmæti þessara birgða
er kr. 13.485.780.- eða kr. 4.170 pr
tonn, sem er innkaupsverð á árinu
1977, sbr. reikninga bæjarins fyrir
árið 1977, en núgildi birgðanna má
ætla um 24—26 millj. kr.
Spurt er: Hve mikill hluti þess-
ara birgða er í láni hjá Olíumöl
h.f.? Hvar er sá hluti birgðanna,
sem er í vörslu bæjarins?
Tilgreint óskast af hverjum,
hvar og hvenær sú samþykkt var
gerð og bókuð, að lána Olíumöl h.f.
þessar birgðir eða hluta þeirra?
Rich. Björgvinsson
Á framhaldsaðalfundi íslenskr-
ar réttarverndar var lýst yfir
stuðningi við frumvarp Finns
Torfa Stefánssonar um breyt-
ingu á lögum um meðferð opin-
berra mála, sem fjallar m.a. um
rétt handtekins manns að fá sér
skipaðan réttargæzlumann
þegar eftir handtöku. þreng-
ingu heimildar dómstóla til
beitingar gæzluvarðhaldi og
rétt sakbornings til að ræða
einslega við verjanda sinn.
Þá hefur fundurinn skorað á
dómsmálayfirvöld að láta fram
fara gagngera endurskoðun á
ákvæðum og framkvæmd ís-
lenzks réttar varðandi réttar-
stöðu sakborninga. Er einkum
Björn Ólafsson tók að hann
hefði í samráði við starfsmenn
bæjarins lánað Olíumöl h/f 1762
tonn af birgðum bæjarins gegn
greiðslu í sama.
Richard óskaði bókað: „Skv.
svari formanns bæjarráðs hefur
hann í samráði við starfsmenn
bæjarins lánað Olíumöl h/f 1762
tonn af olíumöl, gegn greiðslu í
sama, sem er ókomið, og er þá ljóst
að viðkomandi aðilar hafa í þessu
tilviki farið freklega út fyrir
valdsvið sitt, þar sem hér er um að
ræða ráðstöfun, sem vafalaust
verður að telja verulegt fjárhags-
atriði, sem engin nema bæjar-
stjórn Kópavogs hefur rétt til að
ákveða um þá ráðstöfun á slíkum
verulegum eignum bæjarsjóðs sbr.
28. gr. samþykktar um stjórn
bæjarmálefna Kópavogskaupstað-
ar.
Ég leyfi mér að víta harðlega
þessi vinnubrögð og lýsi framan-
greinda aðila ábyrga fyrir ráðstöf-
unum í heimildarleysi á slíkum
verulegum eignum bæjarfélagsins
til fyrirtækis, sem vægast sagt
hefur mjög vafasaman fjárhag.
Ekkert svar liggur fyrir hvar hinn
hluti birgðanna um 1.472 tonn er
niðurkominn."
Björn ólafsson tók fram að
hann liti alls ekki svo á, að hér
væri um varanlega ráðstöfun að
ræða, heldur einungis greiða við
fyrirtæki í fullri framleiðslu. Jafn-
framt benti hann á þann ótvíræða
kost að bærinn fengi greitt í nýrri
olíumöl þegar til kæmi.
bent á nokkur atriði svo sem að
fellt verði niður það ákvæði
réttarfarslaga að þögn sak-
bornings við spurningum
rannsóknarmanna um sakarefni
verði skýrð honum í óhag, að
rannsóknarlögreglu verði skylt
að kynna sakborningi sakargögn
og honum verði kleift að koma
fram sjónarmiðum sínum áður
en ákvörðun er tekin um kæru,
að skylt sé að leiða sakborning
fyrir dómara innan 12 klst, frá
handtöku og að skylt sé að skýra
sakborningi frá rétti sínum
þegar í byrjun yfirheyrslu og að
dómsmálaráðuneytið gefi út
bækling um þann rétt sem skylt
sé að afhenda sakborningi jafn-
hliða.
Ragnhildur Helgadóttir um Jan Mayen-málið:
Ráðherra komi leið-
réttingu á framfæri
— Umræður utan dagskrár í eM deild
Davíð Ashkenazy
aftur í heimsókn
DAVÍÐ Ashkenazy, faðir Vladi-
mirs Ashkenazy píanóleikara,
hefur fengið vegabréfsáritun í
íslenzka sendiráðinu í Moskvu,
að því er Hannes Jónsson,
sendiherra í Moskvu, tjáði Mbl.
í gær. Getur hann farið úr
landi þegar hann vill til fundar
við son sinn hér á landi, því að
þegar liggur fyrir leyfi
sovézkra yfirvalda um að hann
fái að yfirgefa landið. Þetta
verður í annað sinn sem Davíð
Ashkenazy heimsækir son sinn
en miklum erfiðleikum reynd-
ist bundið fyrir þá feðga að
koma fyrri heimsókninni í
kring.
íslenzk réttarvernd:
Styður framvarp um
breytingar á með-
ferð opinberra mála