Morgunblaðið - 17.06.1980, Side 3

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 17. JÚNÍ 1980
3
Þorsteinn Geirsson, skrifstofustjóri:
Algengasta
ómælda yfir-
vinnan er 20%
ALGENGUSTU álagsKreiðslur til
opinberra starfsmanna ok embætt-
ismanna venna ómældrar vfirvinnu
eru á bilinu 15 til 25%, ok munu
flestir hafa Kreiðslu. sem er um
20%, þ.e. jafnKÍldi 20 yfirvinnutíma,
en einn yfirvinnutími mælist sam-
kvæmt kjarasamninKum opinberra
starfsmanna sem 1% af mánaðar-
launum. MorKunbiaðið leitaði i Kær
upplýsinKa um þessar yfirvinnu-
Kreiðslur hjá Þorsteini Geirssyni,
formanni samninKanefndar ríkisins
ok skrifstofustjóra fjármálaráðu-
neytisins ok saKði hann. að undan-
farin síðustu ár hefði færzt meiri
breidd í þessar ómæidu yfirvinnu-
Kreiðslur. fiokkunum hefði fjöÍKað
ok hefði þá m.a. þessi 25% flokkur
orðið til.
Þorsteinn Geirsson kvað þessar
ómældu yfirvinnuKreiðslur hafa átt
sér alllanga sögu. Það hafi fyrst
komið inn í kjarasamninga 1970
ákvæði þess efnis, að forstöðumenn
stofnana, þar á meðal skólastjórar,
eigi ekki rétt á yfirvinnugreiðslum
samkvæmt tímareikningi, og var það
rökstutt með því að þessir menn
gætu ekki sjálfir skammtað sér
yfirvinnu. Hins vegar skuli ráðuneyt-
ið, ef nauðsyn sé að unnin sé
yfirvinna, ákveða þeim fasta mánað-
arlega yfirvinnu að höfðu samráði
við þá sjálfa og með vitund BSRB.
Hið fyrsta áþreifanlega, sem gerð-
ist í þessum málum, sagði Þorsteinn,
var, að gerður var samningur við
skólastjórana, „sem mig minnir að
tekið hafi gildi í upphafi árs 1973, og
um svipað leyti var ýmsum forstöðu-
mönnum, sem um það höfðu sótt, og
gert höfðu grein fyrir sér, ákveðin
yfirvinna. Síðan eru þessi ákvæði
endurtekin í kjarasamningum og
kjaradómi fyrir BHM . allar götur
síðan, nema það að sú breyting varð
á, að semja átti sérstaklega um
yfirvinnu í sérsamningum.
Slíkir samningar hafa verið gerðir
við stöðvarstjóra Pósts og síma,
skólastjórana og sérstök nefnd
ákvæði yfirvinnu dómara, en um
forstjóra opinberra stofnana hefur
gömlu reglunni verið fylgt, að
ákvörðunin frá 1973 stendur mikið til
óbreytt enn, þ.e. ef forstöðumanna-
skipti verða eða ný stofnun kemur
fram, þá tekur samninganefndin
þetta sérstaklega.
Þorsteinn Geirsson kvaðst ekki
kannast við 50% yfirvinnugreiðslur,
algengustu greiðslurnar væru frá 15
og upp í 25 tíma og væru 20 tímar eða
20% algengasta reglan. Hann vildi
þó ekki sverja fyrir það, að menn
kynnu að hafa hærri yfirvinnu-
greiðslur, og hann kvaðst ekki muna
eftir því að nokkur hefði 50%.
Ráðuneytisstjórar hafa ekki lengur
fasta yfirvinnu, þar sem kjaradómur,
sem fjaliar sérstaklega um þeirra
mál, felldi ómælda yfirvinnu inn í
grunnlaun þeirra fyrir nokkru. „En
ég get alveg fullyrt það, að það mun
heyra til algjörra undantekninga, að
slíkar yfirvinnugreiðslur fari upp
fyrir 25%,“ sagði Þorsteinn.
Af aragrúa opinberra starfs-
manna, munu það vera um 600
manns, sem eru með einhverjar
fastar yfirvinnugreiðslur. Eru slíkir
menn til frá 4. launaflokki og upp í
hinn efsta. Eru skólastjórarnir t.d.
200 talsins og fer yfirvinnugreiðslan
eftir stærð skólans og umfangi.
Lægsta yfirvinnugreiðsla meðal
þeirra er 7 tímar og hæsta 25.
„ÞETTA mál var tekið fyrir í
nefndinni á tveimur fundum og
afgreitt á fundi 20. maí að mig
minnir. Satt að segja er ég undrandi.
svo ekki sé meira sagt, á þeim
tvískinnungi. sem kemur fram hjá
ýmsum. sem hafa látið ljós sitt skina
um máiið á siðustu dögum. þvi ég lit
svo á. að öllum þingmönnum hafi
verið kunnugt um. hvað nefndin var
að vinna. Málið var svo afgreitt
einróma í nefndinni af þvi að
formaður hennar lagði það til,“
saKði Guðmundur Karlsson. einn
fuiltrúi Sjálfsta-ðisflokksins i þinK-
fararkaupsnefnd, er Mbl. ræddi við
hann i gær um þá ákvörðun nefndar-
innar að hækka iaun alþingismanna
um 20% frá ok með áramótum.
„Satt aö segja var ók dálítið
undrandi á því, hvað stjórnarliðið
lagði mikla áherzlu á þetta mál, en
það var lagt fram sem leiðrétting á
því misvægi, sem orðið hefði á síðustu
árum milli launa þingmanna og
þeirra opinberu starfsmanna, sem
upphaflega var miðað við,“ sagði
Guðmundur. „Sjálfur var ég og er enn
kjördæma úti á landi fá þessa sömu
greiðslu á meðan þing sjtur ekki, þar
sem talið er, að þeir þurfi þá að
dveljast í kjördæminu. Utanbæjar-
þingmenn fá jafnframt greiddan
dvalarkostnað í Reykjavík um þing-
tímann, sem er 6.500 krónur á dag eða
195 þúsund krónur á mánuði eða
201.500 krónur eftir því, hvort mán-
uðirnir telja 30 eða 31 dag. Þingmenn,
sem búsettir eru í Reykjavík, en eru
þingmenn kjördæma úti á landi fá 'h
dvalarkostnað greiddan á meðan þing
situr ekki.
Báðir þessir kostnaðariiðir hækk-
uðu hinn 1. maí síðastliðinn, húsaleig-
an um 20% og dvalarkostnaðurinn
um 25%. Þá fá þingmenn greiddan
allan símakostnað, bæði á síma
þeirra í Reykjavík og eins á lögheim-
ili, sé það annars staðar.
Þingmenn fá greiddan svokallaðan
Þingfararkaupið ekki einu
greiðslurnar til þingmanna
ÞINGFARARKAUP er mánaðar-
iaun þingmanna. Það hefur verið
817.541 króna á mánuði. en sam-
kvæmt hækkuninni. sem þingfarar-
kaupsnefnd samþykkti, verður þing-
fararkaupið 1. júlí 981.049 krónur
og giidir 20% hækkunin frá áramót-
um, svo sem Morgunblaðið skýrði
frá á lauKardag. Þetta eru þó ekki
allar greiðslur þingmanna. því að
þeir fá greiddan ýmsan kostnað. sem
taiið er að þeir verði fyrir vegna
starfs sins.
Þingmenn, sem lögheimiii eiga
utan Reykjavíkur, fá greidda húsa-
leigu, sem er 120 þúsund krónur á
mánuði og þingmenn, sem lögheimili
eiga í Reykjavík og eru þingmenn
Gunnar Thoroddsen forsætisráðherra:
Launahækkun þingmanna
mun ekki framkvæmd
Guðmundur Karlsson alþingismaöur:
Samþykkti launahækkun
vegna samstöðu um málið
þeirrar skoðunar, að þetta hafi verið
óheppiieg ákvörðun. Eg var undrandi
á því, að stjórnarliðar skyldu óska
eftir henni og að þeir virtust einróma
í málinu. Þeir lögðu mikla áherzlu á
samstöðu í nefndinni um málið og
þegar ég taldi mig vita að málið hefði
verið kynnt í öilum þingfiokkunum og
varð ekki var við annað en að menn
væru nokkuð sáttir við það, þá sá ég
ekki ástæðu til að standa gegn þvi.
Ég er hins vegar ekkert undrandi á
því, að almenningur og þeir forystu-
menn launþegasamtaka, sem nú
standa í erfiðum samningum, skuli
ekki vera ánægðir með þessa ákvörð-
un.“
Mbl. spurði Guðmund þá, hvað
hann vildi segja um þau ummæli
Kristjáns Tholaciusar, formanns
BSRB, að allir, sem ábyrgð bera á
þessari ákvörðun ættu að segja af sér.
„Þessi krafa hefur oft komið fram af
ýmsu tilefni. Hitt finnst mér, að þessi
ákvörðun sé ekki vitlausari en margt
annað, sem ákveðið var á þessu þingi.
En ekki yrði ég síðastur þingmanna
til að segja af mér, ef til þess kæmi.“
„ÁLYKTUN þingfararkaupsnefnd-
ar um kauphækkun alþingismanna
var gerð án vitundar okkar sjálf-
stæðismannanna í ríkisstjórn. Við
erum andvígir henni. Ilún má ekki
ok mun ekki koma til framkvæmda.“
segir í yfirlýsingu, sem Morgunblað-
inu barst í Kær frá Gunnari Thor-
oddsen forsætisráðherra.
Þá barst Morgunblaðinu einnig í
gær fréttatilkynning frá fjármála-
ráðuneytinu, sem segir, að fjármála-
ráðherra hafi sent forsetum Alþingis
skeyti, „þar sem þess er óskað, að þeir
endurskoði ákvörðum þingfarar-
kaupsnefndar um 20% launaviðbót til
þingmanna vegna ómældrar yfir-
vinnu og dragi hana tafarlaust til
baka.“
Loks barst svo fréttatilkynning frá
skrifstofu Alþingis, sem segir, að i
iögum um þingfararkaup alþing-
ismanna sé kveðið á um að skjóta
megi úrskurði þingfararkaupsnefnd-
ar til forseta Alþingis, sem felli
endanlegan úrskurð.
„í samræmi við þessi iagaákvæði,
hafa Ólafur Ragnar Grímsson, for-
maður þingfiokks Alþýðubandalags-
ins og Páll Pétursson, formaður
þingflokks Framsóknarflokksins,
óskað eftir því við forseta Alþingis,
að breyting þingfararkaupsnefndar á
mánaðarlaunum aiþingismanna komi
ekki til framkvæmda. Þingflokkunum
verði á næstu vikum sköpuð aðstaða
Matthías ekki
á fundinum
MATTHÍAS Bjarnason, þriðji full-
trúi Sjálfstæöisflokksins í þingfar-
arkaupsnefnd Alþingis, sat ekki
fund þann, þar sem ákvörðunin um
20% iaunahækkun þingmanna frá
áramótum var tekin.
til að ræða kjaramál alþingismanna
og á meðan verði engar breytingar
gerðar á launum þeirra, enda hljóti
alþingismenn að taka mið af al-
mennri þróun launa í landinu."
ferðakostnað í kjördæmi, sem er frá
áramótum 1.200.000 krónur á ári. Þá
fá þeir greiddar svokallaðar auka-
ferðir í kjördæmi, fari þeir t.d. heim
um helgar. Greiddar eru að jafnaði
tvær ferðir í mánuði eða 24 ferðir á
ári. Er þá átt við fargjald með
áætlunarflugi, en ieiguflug geta þing-
menn ekki tekið, nema sérstaklega sé
um það samið og þá fari fleiri en einn
með flugvélinni. Fari þingmenn hins
vegar á eigin bíl fá þeir greitt
kílómetragjald, sem er 147 krónur á
hvern ekinn kílómetra á vegi með
varanlegu slitlagi og 168 krónur sé
ekið um malarvegi.
Þess má að lokum geta, að fari
opinber starfsmaður á vegum ríkisins
í ferðir innanlands, greiðir ríkissjóð-
ur eða viðkomandi stofnun 17.500
krónur í húsaleigu og dvalarkostnað á
sóiarhring og 10.000 krónur í fæðis-
kostnað.
Stefán Valgeirsson alþingismaður:
Ríkisstjórnin á að afnema
allar aukagreiðslur
Eiður Guðnason ritari þingfararkaupsnefndar:
Mönnum var f ullkunnugt um
viðræður og umf jöllun málsins
„ÉG TEL ummæli þeirra, sem nú
þykjast ekkert vita um þessa launa-
hækkun, hámark hræsninnar, þvi
mönnum var fullkunnugt um við-
ræður og umfjöllun þessa máls."
sagði Eiður Guðnason. fulltrúi Al-
þýðuflokksins i þingfararkaups-
'-•* nv ritari nefndarinnar, er
Mbl. ræddi við han.. . T um 20%
launahækkun þingmanna frá ára-
mótum.
„Mín skoðun er og hefur alltaf
verið sú, að laun þingmanna ætti
kjaradómur að ákveða," sagði Eiður.
„Ég flutti ásamt Vilmundi Gylfasyni
frumvarp þar um á þinginu ’78—’79,
en það var fellt í neðri deild að
viðhöfðu nafnakalli. Eg mun nú beita
mér fyrir frumvarpsflutningi aftur
að hausti og kanna þannig, hvort
viðhorf manna hafa breytzt.
En það sem málið snýst um er að
eins og nú háttar eru laun þingmanna
miðuð við ákveðinn launaflokk í
kerfinu. Þegar farið var aö kanna
málið í vetur, kom í ljós, að þeir, sem
áttu að vera í launaflokki með
■ • , -•*» eru ýmist komnir ofar
pingmonnuj.., . . »
„ .. , , umfram-
eða ut fyrir kerfið meu .
greiðslum, sem algengastar eru a
bilinu 20—30%. Það er því ljóst, að
þingmenn taka ekki sömu laun og
þeir, sem launakjör þeirra eiga að
miðast við, og þessi ákvörðun þing-
fararkaupsnefndar var hugsuð sem
leiðrétting á þessu og aðeins sem
leiðrétting."
Mbl. spurði Eið, hvað hann vildi
segja um gagnrýni á timasetningu
ákvörðunarinnar. „Ég hygg að það
eigi við um allar leiðréttingar, sem
gerðar hafa verið á launum þing-
manna, að þær hafi verið taldar koma
á óheppilegum tíma,“ sagði Eiður.
Mbl. spurði um afstöðu manna í
þingflokki Alþýðuflokksins. „Það var
fiallað um málið í þingflokknum, en
-KnVkt gerð,“ sagði Eiður.
e"K'n sar"pj ’ ■ •">ni tvístíg-
„Það kom fram að ymsir _
andi vegna þess að þeir töldu tíma-
setninguna óheppilega."
„ÁKVÖRÐUN þingfararkaupsnefnd-
ar hefur aldrei áður verið skotið til
frekari umfjöllunar þau þrettán ár,
sem éK hef setið á Alþingi. Ég tel
vafasamt. að forsetar þingsins geti
nokkru breytt. Hins veKar getur
ríkisstjórnin gripið til sinna ráða og
tekið allar þessar aukagreiðslur af
yfir heilu línuna. Og það á hún að
gera.“ sagði Stefán Valgeirsson, ann-
ar fulltrúi Framsóknarflokksins i
þingfararkaupsnefnd. er Mbl. ræddi
við hann í gær um þá ákvörðun
nefndarinnar að hækka laun þing-
manna um 20% frá áramótum.
„Það er ákaflega skiljanlegt, að
þegar samningar eru gerðir við opin-
bera starfsmenn og þeim raðað í
flokka, að þá ætlist menn til þess, að
það haldist, en ekki að breytt verði til
undir borðið,“ sagði Stefán. „Ég tel
það óhæfu, þegar athugun okkar leiðir
í ljós, að þeim mönnum, sem við áttum
að miðast við í launum, hefur verið
greitt aukalega 16%, 20%, 25% og allt
að 50% að því er manni er sagt. Ég
verð að segja það eins og er, að ég tel
gott að þessi sprenging hefur nú orðið
og sé ekki annað en að ríkisstjórnin
verði nú að grípa til sinna ráða og
svipta af öllum þessum yfirborgunum.
Það er ób’úandi við þetta eins og það
er.“
Þá spurði Mbl. Stefán, hvers vegna
þingfararkaupsnefnd hefði ekki tekið
á þessu máli fyrr. „Nú veit ég ekki.
Okkur var skýrt frá því í vor að þetta
væri svona og þegar málið var kannað,
kom í ljós, að þingmenn stóðu einir
eftir í þeim launaflokki, sem þeim var
ætluð viðmiðun við,“ sagði Stefán.
„Hinir voru allir komnir hærra með
greiðslum undir borðið, sem ég hefði
nú talið að ríkið ætti allra sízt að
standa að.“
Mbl. spurði Stefán, hverjar undir-
tektir launahækkunin hefði fengið í
þingflokki framsóknarmanna. „Þetta
mál var ekki rætt formlega í þing-
flokknum,“ svaraði Stefán. „Yfirleitt
hefur málið ekki komið til kasta
þingflokksins fyrr en þingfararkaups-
nefnd er búin að gera sínar tillögur,
en nú hagaði svo til, að tillaga
nefndarinnar lá ekki fyrir fyrr en í
þinglok og þá voru svo miklar annir í
þingflokknum, að málið komst aldrei
formlega á dagskrá."
Þá spurði Mbl. hvers vegna nefndin
hefði samþykkt að gefa ekkert út
''ninberlega um ákvörðun sína. „Það
. “'"■* “ svaraði Stefán.
er aldrei v.
„Blaðamenn hafa aðgang að skrif-
stofustjóra Alþingis um þetta mál
sem önnur, en þingfararkaupsnefnd
hefur aldrei sjálf staðið í blaða-
mannafundum."
Mbl. spurði þá Stefán, hvort nefnd-
armenn hefðu ekkert rætt málið við
sína flokksbræður. „Ég hygg að allir
nefndarmenn hafi rætt málið við
einhverja í sínum flokki,“ svaraði
hann. „Það var aðeins einn maður í
nefndinni, sem var andvígur launa-
hækkun, en hann Iét kyrrt liggja,
þegar formaðurinn lagði áherzlu á að
ekkert yrði af málinu, ef nefndarmenn
afgreiddu það ekki einróma. Aðrir
töldu þetta aðeins leiðréttingu til
samræmis við orðinn hlut og svo var
þriðji hópurinn, sem alltaf reiknaði
með þessari sprengingu".
Mbl. spurði Stefán þá, hvort hugs-
anlegt væri að málið hefði farið svo
hljótt innan þingsins, að það kæmi nú
þingmönnum og ráðherrum í opna
skjöldu, eins og ummæli bentu nú til.
„Það tel ég af og frá,“ sagði Stefán.
„Þingfararkaupsnefnd er ekkert
leyndarráð frekar en aðrar nefndir
þingsins. Og sjálfur varð ég ekki var
við andstöðu þingmanna eða ráðherra,
þannig að viðbrögð manna nú finnast
mér furðuleg.“
Aldrei heyrt
slíka lágkúru
í málflutningi
„ÉG minnist þess nú ekki að hafa
heyrt slíka lágkúru i málflutningi
eins og ólafur Ragnar Grímsson
leyfir sér að bera á borð fyrir
almenninK. Annað vil ég ekki segja.
en mun síðar gera grein fyrir mínu
máli.“ sagði Sverrir Hermannsson.
alþingismaður í samtali við Morgun-
blaðið í gær. en í sjónvarpi var haft
eftir Ólafi Ragnari. að Ólafur G.
Einarsson hefði fyrst hreyft nauðsyn
hækkunar þingfararkaupsins á
fundi þingflokksformanna. en siðan
hafi Ólafur G. og Sverrir aftur á
fundi með þingflokksformonnunum
itrekað málið. Ólafur G. Einarsson er
erlendis.
Forsetar Alþingis munu koma sam-
an til fundar á fimmtudag og ræða
ákvörðun þingfararkaupsnefndar.