Morgunblaðið - 17.06.1980, Side 29

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 17. JÚNÍ1980
37
Kveðja frá Danmörku:
Bjarni M. Gísla-
son, rithöfundur
Fæddur 4. apríl 1908.
Dáinn 31. mars 1980.
Bjarni M. Gíslason rithöfundur
dó í Skanderborg-sjúkrahúsi á
Jótlandi mánudaginn 31. mars sl.
Hann kom til Kaupmannahafnar
frá íslandi í júnímánuði árið 1934.
Starfsmaður nokkur á skrifstofu
félagsins Dansk-islandsk Sam-
fund mælti með því að hann sækti
um skólavist í Danebod-lýðhá-
skóla á Als. Hann fylgdi því ráði
og fór þangað. Veturinn 1934—
1935 var hann nemandi í skólan-
um og bjó í tvö ár ýmist, i
skólanum eða í grennd við hann.
Næstu tvo vetur var hann nem-
andi í lýðháskólanum í Askov.
Sá sem þessar línur skrifar,
Frá flestum heimshornum ber-
ast bréf með óskum um pennavini
á íslandi. í byrjun maí kom bréf
frá 18 ára pilti í íran, sem hefur
margvísleg áhugamál en heima-
land hans hefur sem kunnugt er
verið nær stanzlaust í heimsfrétt-
unum í tæp tvö ár:
Ahmad Hamid,
P.O. Box 532,
Abadan,
íran.
Bréfaskiptaklúbbur í Japan
sendi línur og bað um að heimilis-
fang klúbbsins yrði birt í penna-
vinadálkum Mbl. ef íslendingar
þessum suðursjóska skóla. Við
urðum þá vinir og sú vinátta varð
til þess að hann flutti til lýðhá-
skólans í Ry í ágústmánuði 1936,
en þá var svo málum háttað að ég
hafði tekið við skólastjórn þar.
í Árbók lýðháskólans árið 1936
skrifaði Bjarni grein sem hann
nefndi Náttúruauðæfi íslands.
Einnig birti hann þar kvæði sem
ber heitið Danmörk. En árið 1933,
skömmu áður en hann fór að
heiman, hafði hann þegar gefið út
ljóðabókina Ég ýti úr vör. Og það
var hún sem gerði honum kleift að
sigla til Danmerkur til þess að
auka þekkingu sína og víkka
sjónhringinn. Eitt af erindunum
hljóðar þannig á dönsku:
Danmark.
JeK stirrer pá dÍK
sem en farende íukI
med sænkende vinKer.
— Löft du min sjæi
over böKenes kroner
ok dine bl&nende sunde
hjem mod de soÍKyldnr bjerxe
hvor fra jeK kom.
ok hvor min skönneste dröm
cr födt,
for uden den
er jeK rodlös tidsel.
Og í tveimur öðrum línum má
lesa þetta:
Drömmen er handlinKens moder
ok spiren til aldád.
Þessar síðustu línur eiga ein-
mitt fágætlega vel við líf hans og
starf. Hann missti foreldra sína á
æskuárum og gerði sér þá þegar
ljóst að hann ætlaði að verða
rithöfundur og skáld. Ljóðabækur
eftir hann komu út bæði á ís-
lensku og dönsku. Meðal bóka
hans í óbundnu máli má nefna:
Glimt fra Nord, Island under
Besættelsen og þriggja binda
skáldsagan, De gyldne Tavl, sem
að nokkru leyti er sjálfsævisaga.
Mikilvægustu bækurnar á rit-
höfundarferli hans urðu þó tví-
mælalaust þær sem fjölluðu um
handritamálið, einkum De is-
landske Hándskrifter stadig aktu-
elle (1954) og Danmark-Island,
Historisk mellemværende og
háandskriftsagen (1961).
í formála síðast nefndu bókar-
innar stendur þetta: “Bók þessi er
hugsuð sem tilraun til að skýra
handritamálð — sögulega og al-
þýðlega."
Bjami M. Gíslason var algjör-
lega sjálfmenntaður maður, en
með sínu einbeitta námi og rann-
sóknum tókst honum að tileinka
sér mjög trausta og yfirgrips-
mikla þekkingu á sögu íslands og
þá jafnframt sögu handritamáls-
ins. Bækur hans urðu því rökfast
og ríkulegt vopnabúr fyrir þá
ráðherra, þjóðþingsmenn og aðra
formælendur í Danmörku og á
hinum Norðurlöndunum, sem tóku
þátt í baráttunni fyrir því að
handritin yrðu send aftur til sinna
réttu heimkynna, íslands. í þessu
máli stóðu dönsku lýðháskólarnir
og allir norrænir lýðháskólar ein-
huga við hlið hans. Sá einstakling-
ur sem veitti honum mesta hjálp
og stuðning var persónulegur vin-
ur hans, rithöfundurinn Jörgen
Bukdahl.
Það fór því svo að meiri hjuti
dönsku þjóðarinnar gerði það að
metnaðar- og baráttumáli sínu, að
mestur hluti handritanna yrði
fluttur heim til Sögueyjarinnar.
Þau voru líka samin á íslensku,
skráð á skinn af íslendingum og
fjalla í öllum aðalatriðum um hina
íslensku þjóð.
Um þann viðburð hvernig bar-
áttunni lauk skrifar Paul Engberg
skólastjóri m.a. i ágætu riti sínu
„De islandske hándskrifter og
dansk folkelighed", sem gefið var
út í tilefni af 70 ára afmæli
Bjarna:
„Hinn 21. apríl 1971 átti sér stað
í Reykjavík atburður sem er
einstæður í sögu Norðurlanda.
Danska þjóðin gaf af fúsum og
frjálsum vilja íslensku þjóðinni
hinar fornu skinnbækur og hand-
rit sem eru þjóðardýrgripir ís-
lendinga og höfðu verið geymdir í
Kaupmannahöfn í 250 ár.
Þetta var gleðilegur viðburður
fyrir Danmörku ekki síður en
fyrir ísland. Það var þjóðargjöf til
bræðraþjóðar. En enginn einstakl-
ingur hafði átt stærri hlut en
Bjarni M. Gíslason í þeirri baráttu
sem háð var á undan fyrri sigri
málsins. Þegar við nú minnumst
hans látins, er okkur ljúft og skylt
að flytja honum hugheilar þakkir.
Og persónulega minnumst við
góðs, trygglynds og í öllum tilvik-
um einlægs vinar. Hans verður því
ekki aðeins saknað og minnst með
virðingu og þökk á heimili hans
heldur einnig af hinum mörgu
vinum hans á öllum Norðurlönd-
um.
Johannes Terkelsen.
Lokaö 18. júní
vegna jarðarfarar
HERMANNS GUÐMUNDSSONAR,
verkstjóra.
Sjóklæðagerðin h.f. jjíQkl
Skúlagötu 51. Qv IX!
Höfum fyrirliggjancfi hina viðurkenndu
LYDEX hljóökúta í eftirtaldar bifreiöar:
hefðu áhuga á að eignast penna-
vini í Japan. Þeir sem hyggjast
rita bréf til klúbbsins eru beðnir
um að láta með fylgja upplýsingar
um aldur, kyn, fullt nafn og
heimilisfang:
International Friendship Club,
P.O. Box 5 Akabane,
Tokyo 115-91 Japan.
Sextán ára piltur frá Japan
sendi nafn sitt og sagðist eiga
fjöldann allan af vinum og kunn-
ingjum er vildu komast í bréfa-
samband við íslenzk ungmenni.
Þeir sem áhuga hafa geta skrifað
til:
Masayuki Ashida,
Kotobuki Manshion No-8,
Minami-11 Nishi-18,
Chou—ku,
Sapporo-shi,
Hokkaido,
Japan.
Hálfþrítugur Ungverji, sem
vinnur í sykurverksmiðju í borg-
inni Senta í Júgóslavíu, er ritar á
ungversku, serbókróatísku, þýzku
og ensku, óskar eftir pennavinum
á Islandi. Hann hefur margvísleg
áhugamál en sækist þó einkum
eftir póstkortum frá íslandi:
Burany Gyula,
24352 Tornyos,
Kevi,
13 Reon 3
Jugoslavien.
Austur-Þjóðverji, sem ritar á
ensku og þýzku og hefur áhuga á
frímerkjaskiptum, óskar eftir
pennavinum:
Manfred Kuhnt,
Falkenberger Str. 173a,
DDR,
1120 Berlin.
Au.tin Altogro 1100—1300 .............hlJóAkútar og púströr.
Au.tin Mlni ..........................hljóökútar og púatrör.
Audl 100o—LS .........................hljóókútar og púatrttr.
Badtord vttrubila ....................hljóókútar og púatrttr.
Bronco 0 og 8 cyl ....................hljóókútar og púatrttr.
Charvrolat fólkabda og jappa .........hljóókútar og púatrttr.
Chryalar franakur ....................hljóókútar og púatrttr.
Citroan QS ...........................hljóókútar og púatrttr.
Citroan CX .....................................Hljóðkútar
Daihatau Charmant 1977—1979 .......hljóókútar fram og aftan.
Dataun diaaal
100A—120A—120—1200-—1800—140—180 . . hljóókútar og púatrttr.
Dodga fólkablla ......................hljóókútar og púatrttr.
D.K.W. fólkabíla .....................hljóókútar og púatrttr.
Flat 1100—1500—124—125—128—127—128—131—132
..................................... hljóókútar og púatrttr.
Ford, amarlaka fólkablla .............hljóókútar og púatrttr.
Ford Conaul Cortlna 1300—1800 ........hljóókútar og púatrtfr.
Ford Eacort og Flaata ................hljóðkútar og púatrttr.
Ford Taunua 12M—15M~ 17M- 20M.........hljóókútar og púatrttr.
Hilman og Commar fólkab. og aandib. .. hljóókútar og púatrttr.
Honda Civic 1500 og Accord .....................hljóókútar.
Auatin Qlpay jappi ...................hljóðkútar og púatrttr.
Intarnational Scout jappi ............hljóókútar og púatrttr.
Rúaaajappi QAX 69 hljóókútar og púatrttr.
Wlllya jappl og Wagonaar .............hljóókútar og púatrttr.
Jaapatar V6 ..........................hljóókútar og púatrttr.
'4*1* hljóðkútar og púatrttr.
Landrovar banaln og diaaal ...........hljóókútar og púatrttr.
Lancar 1200—1400 .....................hljóókútar og púatrttr.
M**da 1300—816—818—929 hljóókútar og púatrttr.
Marcadaa Banz fólkablla
■fSO—"ISO—300—220—250—280 hljóókútar og púatrttr.
Marcadaa Banz vttrub. og aandib........hljóókútar og púatrttr.
Moakwitch 403—408—412 hljóókútar og púatrttr.
Morria Marina 1,3 og 1,8 ...........hljóókútar og púatrttr.
Opal Rakord, Caravan, Kadatt og Kapitan
.................................. hljóókútar og púatrttr.
Paaaat V«p Hljóókútar.
Paugaot 204—404—504 hljóókútar og púatrttr.
Ramblar Amarican og Claaaic ........hljóókútar og púatrttr.
Ranga Rovar ........................hljóókútar og púatrttr.
Ranault R4—R8—R10—R12—R18—R20
.................................. hljóókútar og púatrttr.
Saab 96 og 99 ......................hljóókútar og púatrttr.
Scania Vabia
L80—L85—LB85—L110—LB110—LB140 hljóókútar.
Simca tólkablla ....................hljóókútar og púatrttr.
Skoda fólkab. og atation ...........hljóókútar og púatrttr.
Sunbaam 1250—1500—1300—1600— . .. hljóókútar og púatrttr.
Taunua Tranait banaln og diaal......hljóókútar og púatrttr.
Toyota tólkablla og atation ........hljóókútar og púatrttr.
Vauxhall og Chavatta fólkab.........hljóókútar og púatrttr.
Volga fólkab........................hljóókútar og púatrttr.
VW K70, 1300, 1200 og Qolf .........hljóókútar og púatrtfr.
VW aandifaróab. 1983—77 hljóðkútar og púatrttr.
Volvo fólkabila ................... hljóókútar og púatrttr.
N86TD—'F86—D—F89—D .............................hljóðkútar.
Púströraupphenaiusett í flestar geröir bifreiöa.
Pústbarkar, flestar stœröir. Púströr í beinum
lengdum, 1V«“ til 4“
Setjum pústkerfi undir bíla, sími 83466.
Sendum í póstkröfu um land allt.
D
D
D
D
D
• •
FJOÐRI
^ ____834 •
Skeifunni 2
82944
Púströraverkstæöi
• ■■■.