Morgunblaðið - 08.07.1980, Síða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 8. JÚLÍ 1980
HEIMSOKN
Suma morgna var erfiðara en aðra að
setjast inn í bílinn frá Fundo og bruna af
stað að heimsækja fyrirtæki og skoða
verksmiðjur; þegar sólin skein og fölleitan
íslending langaði mest af öllu til að liggja í sólbaði
og láta grillast allan liðlangan daginn. En Carvalho
bílstjóri var jafnan mættur á mínútunni og ekki til
setunnar boðið.
Samt var fyrsti morgunninn í Oporto verstur
allra. Flugi hafði verið aflýst frá Lissabon kvöldið
áður, svo að ég tók mér ferð á hendur með
næturlestinni til Oporto. Sú ferð stóð yfir í sjö
klukkutíma og ekki mikið um svefn í þeirri ferð.
Þegar við bættist að daginn áður hafði ég flogið frá
íslandi og er þeirrar náttúru að vera svo yfirmáta
flughrædd að ég get aldrei slappað af stund í þeim
maskínum, var ljóst að það var harla slæpt og
sljóleg vera sem dröslaði sér og föggum sínum út af
járnbrautarstöðinni í Oporto. Og þá var engan
leigubíl að fá; fólk raðaði sér kurteislega upp í biðröð
og svo komu leigubílar öðru hverju og allt fór vel og
settlega fram, en það tók sinn tíma.
Ég var komin á Hotel Dom Henrique klukkan hálf
tíu um morguninn. Þá biðu mín skilaboð frá Fundo,
ég yrði sótt eftir tíu mínútur. Ég og litli burðar-
strákurínn fórum á hundrað kílómetra hraða upp, ég
henti því helzta úr töskunum inn í skáp, rétt þvoði
mér í framan og þá voru stúlkurnar frá Fundo
komnar. Það var eina bótin að þann dag skein ekki
sól.
Portúgalar eiga langa hefð að baki í niðursuðu,
mér skilst að fyrirtæki Ramirez hafi verið sett á
stofn í kringum 1853 og hafa umsvif fyrirtækisins
orðið æ meiri, það rekur nú þrjár niðursuðuverk-
smiðjur, eina skammt fyrir utan Porto, og þangað er
ferðinni heitið nú, aðra rekur það í Lissabon og þá
þriðju í Algarve. Næsta niðursuðuverksmiðjan mun
hafa verið sett á laggirnar í Setúbal í suðurhluta
Portúgals úm 1880. Þróun hefur orðið mjög hröð í
þessari grein, verksmiðjur spruttu brátt upp með-
fram allri strönd Portúgals og þar gildir hið sama og
í mörgum öðrum atvinnugreinum, að ein kynslóð
hefur tekið við af annarri>r ^
Nú beinist þróunin af því að verksmiðjurnar séu
færri og stærri og lagt hefur verið kapp á að vélvæða
þær og gera aðstöðuna eins fullkomna og verða má.
Á niðursuðuvarningi er mjög strangt gæðaeftirlit,
engin dós fær að fara á markað innan lands eða utan
nema viðkomandi eftirlitsstofnun hafi lagt blessun
sína yfir hana.
Til marks um það hversu niðursuðuiðnaður er
fyrirferðarmikill í N-Portúgal einu saman, má nefna
að þar eru um hundrað verksmiðjur sem veita um
ellefu þúsund manns vinnu. I þessum verksmiðjum
eru framleidd 52 prósent ailrar niðursuðuvöru í

Hvernig væri að bregða sér í
olíuhreinsunarstöð - niðursuðuverk-
smiðju og fara í hjólbarðafyrirtæki?
landinu, en síðan koma verksmiðjurnar í Algarve
með 25 prósent. Mest er framleitt af hinum
nafntoguðu portúgölsku sardínum, einnig túnfiski,
makríl, ansjósum o.fl.
Hjá fyrirtæki Ramirez tók Manuel Guerreiro
Ramirez á móti okkur Fernöndu Mariu frá Fundo.
Hann seglr mér að áttatíu og fimm prósent vöru
þeirra fari til útflutnings, mjög mikið til Svíþjóðar
og Finntands, en mest til ríkja Efnahagsbandalags-
ins. I verksmiðjunni fyrir utan Oporto vinna um 120
manns og eru konur í mikli m meirihluta. Ramirez
segir, að fyrirtækið reki m.a. barnaheimili fyrir börn
starfsfólks og hafi verið brautryðjandi á því sviði.
Einnig er þarna ágætis mötuneyti, þar sem máltíðir
eru seldar hræbillegar. Við gengum síðan um
verksmiðjuna og fylgdumst með. Konurnar voru
allar mjög önnum kafnar og alvarlegar, skáru
fiskkríli, þvógu, röðuðu í dósir eftir kúnstarinnar
regíum og síðan var allt sett í ýmsar vélar og loks í
ofnana til suðu. Ramirez sagði mér að fyrirtækið
framleiddi alls um 36 tegundir af niðursuðuvörum.
Veiðarfæraverksmiðjan Quintas & Quintas í
Povoa de Varzim var einn þeirra staða sem ég vitjaði
á yfirreiðinni. Hún var stofnsett árið 1925 og fyrstu
árin var allt unnið í höndum, en í mesta lagi að
frumstæð verkfæri væru tekin til notkunar með.
Þarna í verksmiðjunni, sem hefur verið margstækk-
uð síðan er enn gamla vinnustofan í sinni uppruna-
legu mynd og þar eru unnin net fyrir viðskiptavini
með sérþarfir, að sögn Vasco Guerreiro, markaðs-
stjóra. Það er svo árið 1932 sem segja má að
Vörumrrki Mabor.
verksmiðjan hafi verið fullvélvædd og síðan fylgt
þróuninni í þeim málum til hins ítrasta. Fyrirtækið
hefur einnig á öðrum stað framleiðslu á vírlögnum
og hefur selt þann varning einkum til Afríkuianda,
einnig til Iraks og landa í Suður Ameríku.
Guerreiro sýndi mér verksmiðjuna og ég verð að
viðurkenna að ég hef aldrei haft sérstaka hugmynd
um, hvernig snæri, hvað þá heldur kaðlar væru
búnir til, svona í smá atriðum. En satt að segja var
það býsna sniðugt að sjá einhverja sérkennilega
flóka vefja sig upp úr sekkjum og eftir að hafa farið
í gegnum nokkrar þar til gerðar vélar komu út bönd
og snæri og digrir kaðlar af öllum mögulegum
gerðum.
í verksmiðjunni vinna um tólf hundruð manns og
félagslíf er að sögn markaðsstjórans ágætt og m.a.
hefur fyrirtækið á að skipa fyrirtaks góðu fótbolta-
liði. Hins vegar stakk ég upp á því við Guerreiro
hvort það væri ekki ráð að fyrirtækið útvegaði
starfsfólkinu heyrnarskjól, því að ekki hef ég á
öðrum stað heyrt þvílíkan hávaða sem í vélum Q&Q.
Ég fór í aðra veiðarfæraverksmiðju, Cotesi, sem
mun hafa haft einhvern innflutning til íslands. Það
er einnig vegleg verksmiðja og Edgar A. Ferreira
framkvæmdastjóri segir að hér vinni enda nítján
hundruð manns. Aðalframleiðslan byggist á öllum
hugsanlegum gerðum veiðarfæra og kaðla. Þetta
fyrirtæki er ungt, er systurfyrirtæki annars sem
heitir Corfi, ekki ýkja langt undan. Við framleiðsl-
una eru einvörðungu notuð gerviefni og hafa reynzt
vel. Töluvert mikið er framleitt af alls konar
sekkjum fyrir hvers konar varning og hefur sú
framleiðsla aukizt verulega. Um níutíu prósent
framleiðslunnar fara til útflutnings, en einnig til
margra Evrópulanda, Miðausturlanda og raunar
segir Ferreira að fyrirtækið sé á góðri leið með að