Morgunblaðið - 08.07.1980, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 8. JÚLÍ1980 3 1
Á detfi trésins í Rcykjavik voru KnWiursettar alls um 25 þúsund plöntur vidsvetfar um bortfina.
Starfsemi Skógræktar-
félags Reykjavíkur 79
þroska þeirra, mættu hafa í huga
sérkennilega niðurstöðu, sem
fékkst hér um árið í Menntaskóla
Rvíkur á mati nemenda þar á efni
og gildi dagblaða. Virtist hún hafa
verið all-víðtæk.
Langstærsti hópurinn mat mest
hinar svokölluðu myndasögur!
Auðvitað sjá allir, sem vita vilja,
að velflestar eru þessar „sögur"
ekkert annað en framhaldsútgáfa
af strumpunum!
Reynsla annarra — Okkur bent.
Bandaríkjamenn voru í röð
fyrstu þjóða, sem tóku að leggja
aðaláherzlu á talmálið á kostnað
ritmálsins. Þessi faraldur gekk þó
misjafnt yfir, enda ræður hvert
ríki fræðslumálum sínum þar, án
íhlutunar annarra.
Oruggar heimildir liggja nú
fyrir um gífurlega afturför í
kunnáttu nemenda í ritleikni og
málsmekk. Samkvæmt könnunum
í Berkeley háskóla, sem er einn
hinna vandfýsnustu um nemend-
aval þar vestra, hefur komið í ljós,
að 18 ára unglingar með fjögra
ára háskólavist að baki virtust
engu betur staddir í ritmálinu en
15 ára unglingar áður. Samt hafði
skólinn gert tilraun til að lappa
upp á vankunnáttuna m.a. með því
að snara námsefninu á léttara og
einfaldara mál.
Svipuð var reynsla annarra há-
skóla í ríkjunum. Er þetta ástand
nú eitt mesta áhyggjuefni sæmi-
legra skólamanna vestur þar. Við
þetta bætist svo, að allskonar
„slangur" og bögumæli veður uppi
í talmáli unga fólksins.
Við vitum, að Svíar hlupu út á
sviplíka galeiðu, og við öpuðum
eftir. Nú eru þeir að henda þessu
fyrir róða, og norskir kennarar
voru sagðir í mín eyru fyrir tveim
árum að stórum hluta (80%)
örvæntingarfullir með framvind-
una þar. Hefi ég það beint frá
Arne Flem, ritara í Norsk Lærer-
lag, sem örugglega er enginn
flysjungur.
Hvernig okkar háskólanemum
farnast, heyrum við og lesum
árlega í hrakförum þeirra í námi
og vorófum og sjáum árangui
þeirra, er þó druslast í gegn
Neyðarlegust er þó ásókn manna í
nýuppteknar greinir, sem við höf-
um enga þörf fyrir s.s. „sálfræði
og félagsvísindi". Það virðist ekki
einu sinni hvarfla að þessu fólki,
að sannarlega er ríkið búið að
veita því ríkulega af fátækt sinni
með því að hjálpa því til að tosast
áfram gegnum nám, heldur er
krafist með fullri aðgangshörku
bæði áhrifa og framfæris af þeirra
fánýta puði!
Fyrir nokkru barst Iandslýði
fregn um að nú ætluðu Danir að
leggja okkur lið við uppfræðslu í
hinni „eðlu dönsku". Já, ber er
hver o.s.frv.!
Það fylgdi ekki — og mætti þó
vera saga til næsta bæjar, hvar
ætti að koma þessu fyrir í
fræðslukerfi okkar, sem vissulega
væri forvitnilegt að vita.
Ef leyfilegt væri að geta, má
vænta þess, að því verði þrýst inn
neðarlega í skólakerfinu. Trúlega
alllöngu áður en okkar börn eru
orðin læs og umfram allt ekki
skrifandi á eigin móðurmáli, lík-
lega þá rökstutt með því, að það
væri kurteisi við veitandann!
Víst er danskan ágætt bókmál
og Danir margs góðs maklegir.
Eigi hinsvegar kennslan að vera
einkum uppfræðsla í talmáli, sem
líklegt er, kynni einhver að vilja
forvitnast um við hvaða danskan
framburð eigi að miða. Þar er úr
talsverðu að moða!
Astæða er fyrir okkur að hug-
leiða alvarlega, hvert við erum að
fara og hvar við óhjákvæmilega
lendum, ef við týnum ritmálinu
niður í það svað, sem hópur hinna
nýlærðu stefnir á.
Það er líka gild ástæða til að
spyrja, hvernig er varið málskiln-
ingi þeirra, sem hnoða og kuðla
saman orðagraut — svokölluðu
„fagmáli" — sem brýtur lögmál
tungunnar sem heild, enda þótt
hvert einstakt orð mætti kallast
íslenzka.
Lestur og skrift er í reynd tvær
hliðar á þeim veruleika að kunna
sem fyllst skil á því, sem með er
farið. Hvorugt getur án annars
verið, ef vel á að fara.
Fræðslustarf er vaxandi þáttur
í störfum félagsins og voru haldn-
ir fræðslufundir þar sem kynnt
var uppeldi trjáplantna, gróður-
setning og flutningur á trjám.
Félaginu berst fjöldi fyrir-
spurna og stöðugt fjölgar heim-
sóknum í skógræktarstöðina. Rit
félagsins, Skógurinn, kom út
nokkrum sinnum á árinu.
Þá stóð Skógræktarfélagið fyrir
skógarferð í Haukadal. Nokkrir
félagsmenn fóru í skógræktarferð
til Noregs.
Félaginu voru færðar nokkrar
gjafir og var þeim varið til
gróðursetningar í Rauðavatnsstöð.
I skógræktarstöðinni í Fossvogi
var sáning, dreifsetning og um-
hirða plantna með svipuðum hætti
og áður. Til framræktunar voru
gróðursettar 330 þús. plöntur.
Rekstur stöðvarinnar og félags-
ins hefur aldrei verið jafn hag-
kvæmur og 1979. Hagnaður að
frádregnum fyrningum varð 5.9
milljónir og var honum varið til
uppbyggingar og endurbóta.
Heildarvelta var 108 millj.
Framlag Reykjavíkurborgar til
Heiðmerkur var 37.7 millj. Af-
hentar voru úr skógræktarstöð-
inni 135 þús. skógarplöntur og 97
þús. garðplöntur af ýmsum stærð-
um.
I Rauðavatnsstöð og Öskjuhlíð
var gróðursett, grisjað, lagðir
göngustígar og hreinsað.
Reykjavíkurborg lagði fram um
35 millj. króna til gróðursetningar
í Breiðholtshvarf og þar gróður-
settu unglingar um 35 þús. trjá-
plöntur.
Gróðursettar voru á Heiðmörk
um 90 þús. plöntur 1979. Mikið var
unnið þar að endurbótum girð-
inga, vega, grisjun og lagfæringu
trjágróðurs.
Á þessum stöðum unnu um 370
unglingar í 2 mánuði.
Mikil vinna var iögð í að undir-
búa Ár trésins. Fólst hún í
undirbúningi og aðstoð við sjón-
varpsþætti, skipulagningu sjálf-
boðavinnu í Reykjavík, allt í
náinni samvinnu við samstarfs-
nefnd um Ár trésins.
Guðmundur Marteinsson, fyrr-
verandi formaður félagsins lést á
árinu og verður honum reistur
bautasteinn í Heiðmörk.
Núverandi stjórn er þannig
skipuð: Jón Birgir Jónsson for-
maður, Lárus Bl. Guðmundsson
varaformaður, Björn Ófeigsson
gjaldkeri, Ragnar Jónsson ritari,
Bjarni K. Bjarnason meðstjórn-
andi. Varamenn eru: Þorvaldur S.
Þorvaldsson, Kjartan Sveinsson
og Þórður Þ. Þorbjarnarson.
Framkvæmdastjóri er Vilhjálmur
Sigtryggsson.
(Frá SkÓKræktarfélaKÍ Reykjavikur)
óráðsíu, þegar hinn óbreytti borg-
ari verðu að láta þriðjung tekna
sinna fyrir það eitt að geta haldið
sér og sínum lifandi í íbúð sinni
vegna kulda.
Þá ættu flestir að sjá hvað stór
hluti er eftir af tekjunum, þegar
allir skattar eru frá teknir, og ef
slíkir hlutir jaðra ekki við áþján,
þá veit ég ekki hvað frekar mætti
við líkja.
Sú ráðstöfun, sem nú er gerð,
með hækkun söluskatts til að
jafna olíuverð til húsahitunar,
held ég að þjóni tæplega því
óréttlæti, sem við er búið, heldur í
mörgum dæmum auki ójöfnuðinn
að miklum mun. Þessi hækkun er
fljót að verða að þúsundum og
aftur þúsundum í rekstrarkostn-
aði hjá bændum að minnsta kosti í
auknum viðhalds- og rekstrar-
kostnaði, það sýna varahlutanót-
urnar okkar best, hvað söluskatt-
urinn er, þegar nær fjórða hver
króna er komin í skatt ti) ríkisins
af hverjum einasta hlut sem
keyptur er og viðgerðarvinnu sem
unnin er. En þar á ofan er svo
komið hálft ár sem engin niður-
greiðsla hefur komið í okkar
hendur í olíustyrk fyrir hálft árið
1979, og því síður fyrir það sem
liðið er af þessu ári. Ég er hins
vegar búinn að fara með 7 þúsund
lítra af olíu til að ylja mér á í
vetur, enda farið að kólna blóðið í
slíkum fauski, en með virðingu
fyrir öllum góðum gerðum stjórn-
valda, þá held ég að þessi miðlun
verði litlu raunsærri en þegar
snjallast þótti að taka bensín-
gjaldið af því sem ég eyddi á
jeppann minn við að smala rollun-
um til að borga niður með því
olíuna á miðstöðina, eða að
minnsta kosti hef ég orðið að bíða
nokkra mánuði eftir því, en með
engu móti komist hjá því að borga
olíuna nokkurn veginn jafnóðum
og brennst hefur og stundum
nokkru áður.
Jens í Kaldalóni
91 þúsund sýningargestir á
siðasta leikári i Þjóðleikhúsið
LEIKÁRI Þjóðleikhússins lauk
laugardaginn 21. júni. Hefjast
æfingar að nýju i ágústlok en
fyrsta frumsýningin verður um
miðjan september. Sýningum
fækkaði nokkuð i vetur frá und-
anförnum leikárum og aðsókn
var minni. enda nokkur sam-
dráttur i starfi leikhússins.
Mesta aðsókn i vetur hlaut Stund-
arfriður, sem nú hefur verið
sýndur samfieytt 78 sinnum og
ekkert leikverk heíur verið sýnt
oftar i einni lotu á stóra sviðinu
nema Fiðlarinn á þakinu. Tala
áhorfenda er nú komin upp i
rúmlega 38 þús., en annað met
var slegið á árinu. Á síðustu
sýningu á gamanleiknum Á sama
tíma að ári var tala áhorfenda
þar komin upp i rúml. 47 þúsund
og nálgast þar hið gamla met
Fiðlarans.
Sýningar á Á sama tíma að ári
hafa teygst yfir þrjú leikár og var
leikurinn samtals sýndur yfir 80
sinnum úti á landi í leikferðum og
rúml. 50 sinnum á stóra sviðinu í
Reykjavík. Á leikárinu var farið í
margar leikferðir með Fröken
Margréti, sem líka var sýnd á
þremur leikárum og sýningafjöld-
inn þar kominn upp í 124 sýningar
hérlendis auk leikferðar til Finn-
lands.
Mikla aðsókn hlaut líka barna-
leikritið óvitar sem samið var að
tilhlutan leikhússins vegna barna-
ársins, sýningargestir þar eru
orðnir rúml. 23 þúsund og verður
sýningum haldið áfram í haust
þar eð ekkert lát var á aðsókn í
haust.
Annars voru sýningar á árinu á
5 nýjum íslenskum verkum, nú-
tímaleikritum frá Bandaríkjunum
og Sovétríkjunum, sígildum verk-
um eftir Gorki, Feydeau og gamla
japanska meistara auk leikrits
eftir Dario Fo. Tvö hinna innlendu
verka voru frumsýnd í tilefni 30
ára afmælis leikhússins, sem
haldið var hátíðlegt nú í vor,
Smalastúlkan og útlagarnir eftir
Sigurð Guðmundsson og Þorgeir
Þorgeirsson og í öruggri borg eftir
Jökul Jakobsson, en bæði þessi
verk hlutu afbragðsviðtökur og
verða tekin til sýninga að nýju í
haust.
Samtals komu 91.281 sýningar-
gestir á sýningar í leikhúsinu eða
á vegum þess og eru þá meðaltald-
ar sýningar á Listahátíð, en leik-
húsið tók mjög mikinn þátt í
listahátíð m.a. með dagskrá um
Jóhann Sigurjónsson á 100 ára
afmæli hans og forsýningum á
Snjó Kjartans Ragnarssonar,
sömuleiðis var listdanssýning þar
sem María Gísladóttir dansaði í
fyrsta sinn hér heima og frum-
fluttur var ballett Kenneth Till-
sons um Galdra-Loft, Úr dimm-
unni. íslenski dansflokkurinn kom
fram í þremur sýningum, óper-
unni Orfeifur og Evridís sem var
jólasýning ársins, áðurnefndri
sýningu á listahátíð og svo sér-
stöku ballettkvöldi í mars sem var
stýrt af Tillson og Sveinbjörgu
Alexanders. í dansflokknum eru
nú 10 dansarar.
32 leikarar eru fastráðnir við
Þjóðleikhúsið en auk þess tóku
tólf aðrir leikarar þátt í sýningum
leikhússins á leikárinu og 6 óper-
usöngvarar.
Eftirtaldir leikstjórar stýrðu
sýningum leikhússins í vetur:
Benedikt Árnason, Brynja Bene-
diktsdóttir, Gísli Alfreðsson,
Haukur J. Gunnarsson, Kenneth
Tillson, Stefán Baldursson, Sveinn
Einarsson, Þórhallur Sigurðsson
og Þórhildur Þorleifsdóttir, en
leikmyndir teiknuðu Alistair Pow-
ell, Baltasar, Gylfi Gíslason, Jón
Benediktsson, Magnús Tómasson,
Sigurjón Jóhannsson og Þórunn
Sigr. Þorgrímsdóttir.
Um 345 manns störfuðu í leik-
húsinu í vetur að einhverju eða
öllu leyti. Þrír starfsmenn leik-
hússins létu af störfum sem fast-
ráðnir starfsmenn í vor, Ævar R.
Kvaran, sem hefur verið einn
aðallleikari leikhússins i 30 ár og
ásamt þeim Herdísi Þorvaldsdótt-
ur og Róbert Arnfinnssyni fast-
ráðinn leikari frá upphafi, Sigur-
rós Jónsdóttir hárgreiðslumeistari
og Stefán Baldursson leikstjóri og
leikhúsritari, sem nú hverfur að
störfum sem leikhússtjóri hjá
Leikfélagi Reykjavíkur.
I æfingu í vor fóru tvö leikrit,
sem sýnd verða á næsta hausti,
Könnusteypirinn pólitíski eftir
Holberg í þýðingu dr. Jakobs
Benediktssonar og leikstjórn Hall-
mars Sigurðssonar, sýnt á stóra
sviði og Dags hríðár spor, frum-
raun ungs læknis í leikritun,
Valgarðs Egilssonar, sýnt á litla
sviði í leikstjórn Brynju Bene-
diktsdóttur. Fyrsta frumsýningin
á stóra sviðinu verður 12. sept-
ember á Snjó Kjartans Ragnars-
sonar í leikstjórn Sveins Einars-
sonar, en hinn 15. september fer
hópur frá leikhúsinu í leikferð til
Júgóslavíu með þá frægu sýningu,
Stundarfrið. Um líkt leyti hefjast
svo sýningar á þeim leikritum frá
fyrra ári, sem tekin verða upp að
nýju, Smalastúlkunni, Óvitum og í
öruggri borg.
Fréttatilkynninic frá Þjóöleikhúsinu.